alles biologie en genetica

Solvent

Oplosmiddel

(Vloeistof waarin andere substanties oplossen.)

Solute

Opgeloste stof

Hydrofiele moleculen

Polaire moleculen die door water worden aangetrokken.

Hydrofobische moleculen

Niet polaire moleculen die water afstoten.

Wat gebeurt er wanneer er te veel zout is in een cel?

Cel krimpt in.

Wat gebeurt er als er te weinig zout is in een cel?

Water gaat in de cellen en zo kunnen ze barsten.

Intracellulaire ruimtes

Ruimtes binnen de cellen.

Extracellulaire ruimtes

Ruimtes buiten de cellen.

(Maar wel nog binnen de weefsels.)

Wat produceert watermoleculen?

Synthese van koolhydraten, eiwitten en lipiden.

Wat verbruikt watermoleculen?

Afbraak van koolhydraten, eiwitten en lipiden.

Wat wordt doormiddel van de PH-schaal uitgedrukt?

Waterstofionenconcentratie

Wat is een base?

Chemische stof die in staat is waterstofionen (H+) te accepteren/ op te nemen of hydroxide-ionen (OH-) af te geven.

Bases verminderen de zuurgraad van een oplossing.

Buffer

Substantie/ oplossing dat veranderingen in pH minimaliseert door zuren of basen aan een oplossing toe te voegen.

Zuur/ base evenwicht!

Wat zijn de belangrijkste bufferparen in het menselijk lichaam?

koolzuur (H2CO3) en bicarbonaat (HCO3-)

Dehydratie

Water komt vrij, moleculen worden opgebouwd.

Hydrolyse

Moleculen worden geknipt in kleinere eenheden door toevoeging van water.

De macromoleculen in ons lichaam zijn:

1) Koolhydraten (suikers)

2) Lipiden (vetten)

3) Proteïnen (eiwitten)

4) Nucleïnezuren

Algemene formule voor Koolhydraten

Cn(H20)n

Monosachariden

Enkelvoudige suikers:

1) Fructose

2) Ribose

3) Desoxyribose

Disachariden

Tweevoudige suikers:

1) Sacharose (glucose + fructose)

2) Maltose (glucose + glucose)

3) Lactose (glucose + galactose)

Polysachariden

Complexe koolhydraten die bestaan uit lange ketens van vele monosacharide-eenheden die met elkaar zijn verbonden.

Functie: Opslaan van energie

De 4 polysachariden

1) Zetmeel

opslagpolysacharide in planten (glucose)

2) Glycogeen

opslagpolysacharide in dieren, inclusief mensen

3) Cellulose

Een structureel polysacharide in planten, belangrijk onderdeel van celwanden.

Mensen kunnen cellulose niet goed verteren, maar speelt rol in de vezels die bijdragen aan een gezonde spijsvertering.

4) Chitine

Structureel polysacharide in het exoskelet van geleedpotige en in de celwanden van sommige schimmels.

Lipiden (vetten)

1) Triglyceriden

Moleculen voor energie opslag in het lichaam.

2) Fosfolipiden

Bouwelementen van cellen

3) Steroïden

Kleine lipiden moleculen die fungeren als chemische boodschappers in het lichaam door te binden aan specifieke receptoren in doelcellen.

Triglyceriden

lipiden opgebouwd uit 1 molecule glycerol waaraan 3 moleculen vetzuren zijn verbonden

Verzadigde vetten

1) Dierlijk

2) Vast bij kamertemperatuur

3) Enkelvoudige binding

Onverzadigde vetten

1) Plantaardig

2) Vloeibaar bij kamertemperatuur

3) Dubbele binding

Fosfolipiden

Glycerol + fosfaatgroep en twee vetzuren

Steroïden

Lipideachtige moleculen opgebouwd uit 4 koolstofringstructuren

Bv. Cholesterol en geslachthormonen

proteïne (eiwitten)

Complexe en diverse macromoleculen die uit aminozuur-eenheden zijn opgebouwd

aminozuren

Bouwstenen van eiwitten

Vanaf hoeveel aminozuren spreekt men over een eiwit?

100

Peptidebinding

Een peptide is een molecuul dat wordt gevormd door de verbinding van aminozuren met elkaar.

Eiwit structuren

Primaire structuur (eiwit)

Opeenvolging van verschillende soorten aminozuren.

Secundaire structuur (eiwit)

Ketting van aminozuren in ruimte georiënteerd.

1) Alfahelix

Spiraal structuur

2) Bèta sheet

Twee bèta strengen die met elkaar verbinden

Tertiare structuur (eiwit)

Drie dimensionale vorm

Quartaire structuur (eiwit)

Twee of meer polypeptide ketens die een eiwit vormen.

Denaturatie

Permanent onderbreken van eiwit structuur waardoor het zijn biologische functie verliest.

Enzymen

Eiwitten die chemische reacties versnellen (katalyseren)

De functionele vorm van enzymen is afhankelijk van:

1) Temperatuur

2) pH

3) Ionenconcentratie

4) Aanwezigheid van remmers

Nucleïnezuren

Macromoleculen verantwoordelijk zijn het opslaan, overdragen en overbrengen van genetische informatie in levende organismen.

1) DNA (Deoxyribonucleïnezuur)

2) RNA (Ribonucleïnezuur)

Nucleïnezuren (afbeelding)

DNA (Deoxyribonucleïnezuur)

DNA slaat genetische informatie op en wordt gebruikt als sjabloon voor RNA-synthese.

RNA (Ribonucleïnezuur)

RNA is betrokken bij het overbrengen en vertalen van die genetische informatie om eiwitten te produceren, evenals bij het reguleren van genexpressie.

DNA structuur

1) Dubbelstreng

2) Nucleotiden bevatten:

- Desoxyribose (suiker)

- Stikstofhoudende basen:

1. Adenine

2. Guanine

3. Cytosine

4. Thymine

3) Koppeling

Adenine - Thymine

Guanine - Cytosine

RNA structuur

1) Enkelstreng

2) Nucleotiden bevatten:

- Ribose

- Stikstofhoudende base:

1. Adenine

2. Guanine

3. Cytosine

4. Uracil

ATP (adenosinetrifosfaat)

moleculen die worden gemaakt in de mitochondriën en de belangrijkste energieleverancier zijn voor processen in de cel

Prokaryote cellen

Geen celkern

twee groepen van bacteriën;

1. eubacteriën

2. archaebacteriën

Eukaryote cellen

Nucleus

Zitten in;

Dieren, planten, paddenstoelen, en sommige eencellige organisme

lichtmicroscoop

vergroot tot 1000x

transmissie-elektronenmicroscoop

vergroot 100.000%

Scanning elektronen microscoop

vergoot 100.000%

3D beeld

functie celkern

- Bevat al het genetische materiaal.

- Maakt ribosomen aan.

- Controleert al de activiteiten van de cel

Soorten vesikels

1) Secretory vesicles/ uitscheidingsblaasjes

2) Endocytische blaasjes

3) Perocisomen

4) Lysosomen

endocytotic vesicles

Nemen stoffen om van buiten de cel

(Importeert cellen van uit de externe omgeving.)

Peroxisoom

Breekt gifstoffen af tot onschadelijke afvalstoffen

lysosoom

Breekt versleten organellen af

Verteert bacteriën, en scheid restafval uit.

Mitochondriën

Energiecentrales van de cel

Cellulaire respiratie

O2 gebruik om ATP te produceren met CO2 als afval

glycogeen

polysacharide, opgebouwd uit glucose-eenheden. Glycogeen wordt als reservestof opgehoopt in bijvoorbeeld spier- en levercellen

vetten

Brandstoffen, bouwstoffen, reservestoffen

Triglyceriden

lipiden opgebouwd uit 1 molecule glycerol waaraan 3 moleculen vetzuren zijn verbonden

celstructuren die beweging mogelijk maken;

1) Cilia

2) Flagella

3) Centriolen

Microtubuli

vezels in het cytoskelet, zien er uit als een soort buisjes, gevormd door eiwitten

microfilamenten

vezels in het cytoskelet, zien er uit als een gedraaide draad, gevormd door eiwitten

=> Betrokken bij beweging

Cilia (trilharen)

Verplaatsen de omringende vloeistof langs het plasmamembraan via bewegende haartjes

(gevonden op cellen die luchtwegen bekleden)

Flagellen/zweepharen

Zweepstaartjes, dient voor de voortbeweging van een cellig organisme.

Centriolen

kleine cilindertjes van eiwitbuisjes

belangrijk bij celdeling

membraan

vetlaagje dat de cel afsluit

fosfolipide

vetachtige stof met een fosfaatgroep, bouwstof voor membranen

=> Bevatten een polaire kop, en niet polaire staart

cholesterol (functie binnen membraan)

maakt membraan stijven

eiwitten (functie binnen membraan)

Transport door membraan

koolhydraten (functie binnen membraan)

herkenningspatroon voor cellen en organisme

passief transport

transport waarvoor geen energie nodig is (via diffussie of osmose)

actief transport

transport waarvoor energie nodig is

bulktransport

transport in grote hoeveelheden

membraanblaasjes zijn betrokken

- endocytose

- exocytose

diffusie

verplaatsing van een stof van een hoge concentratie naar een lage concentratie, tot er een gelijke verdeling is van beide stoffen

Netto beweging

willekeurige beweging van deeltjes

equilibrium

Zorgt voor evenwicht,

als er dus te veel moleculen in de cel zijn, zullen andere de cel verlaten

osmose

verspreiding van water

diffusie door lipide bilaag

- kleine ongeladen apolaire moleculen

- O2, CO2, ureum

diffusie door eiwitkanalen in bilaag

- H2O ionen

- Ionen

Gefaciliteerde diffusie

Passieve verplaatsing van een stof door een celmembraan door een dragereiwit (bv. glucose)

Endocytose

afsnoeren van blaasjes door het celmembraan om stoffen in de cel op te nemen

Exocytose

afsnoeren van blaasjes door het celmembraan om stoffen naar buiten de cel te transporteren

natrium-kaliumpomp

Eiwit dat mbv energie natriumionen de cel uit en kaliumionen de cel in transporteert

Toniciteit

Het vermogen van een extracellulaire oplossing om water via osmose in of uit een cel te laten migreren

isotoon

extracellulaire en intracellulaire concentraties zijn gelijk

isotoop

Een atoomsoort van zelfde chemisch element met evenveel protonen, maar een ander aantal neutronen.

hypertonische oplossing

Extracellulaire concentratie is hoger dan intracellulair

water diffundeert uit de cel

cel krimpt en sterft af

hypotone oplossing

Extracellulaire concentratie is lager dan intracellulair

water diffundeert in de cel

cel zwelt op en barst

metabolisme

stofwisseling; alle biochemische processen in cellen en organismen

anabolisme

Grote moleculen worden samengesteld uit kleine moleculen

ATP INPUT

Katabolisme

Grote moleculen worden afgebroken

ATP OUTPUT

Weefsel

Een groep cellen die dezelfde taak uitvoeren.

Vergelijkbare cellen.

Vier types weefsel

1) Epitheel

2) Bindweefsel

3) Spierweefsel

4) Zenuwweefsel

Epitheelweefsel

Cellen die lichaamsoppervlakken en lichaamsholtes bedekken.

klieren

Epitheelweefsels die gespecialiseerd zijn in het synthetiseren en afscheiden van product.

Exocriene klieren

Klieren die hun product afscheiden in een hol orgaan of kanaal.

(Buiten lichaam)

Endocriene klieren

Klieren die hun product afscheiden in bloedbanen.

(Binnen lichaam)