Aardrijkskunde - ZA H1 - 6VWO

Hoogtezones Zuid-Amerika

• Westen: Andesgebergte

• Ten oosten Andesgebergte: tropisch laagland met 3 rivieren

• In oosten: hoogland van Brazilië

• In noorden: hoogland van Guyana

• In Andesgebergte grens Chili/Bolivia/Peru: Altiplano (hoogvlakte)

• In zuidoosten: Cono Sur → langgerekte hoogvlakte

• Ten westen van ZAL diepe trog in oceaan

3 rivieren in tropisch laagland

• Orinoco

• Amazone

• Paraguay/Paraná

Klimaatfactoren temperatuur

• breedteligging

• hoogteligging

• ligging ten opzichte van de zee

• zeestromen

• windrichting

Klimaatfactoren neerslag

• drukverschillen (luchtdruk)

• reliëf

• ligging ten opzichte van de zee

• zeestromen (verdamping)

• windrichting (aanlandig=nat, aflandig=droog)

Stuwingsregen

Loefzijde = veel regen

Lijzijde = droog

El Niño

Wind die normaal het warme water naar Indonesië stuurt draait of verzwakt. Hierdoo gaat het warme water naar de kust van ZA en dit zorgt ook voor extra neerslag (warm water).

Spreiding klimaten

• Tropisch regenwoud (selva): niet heel vruchtbaar, uitspoeling (planten nemen bacteriën op). Bodem = latosol.

• Licht tropische bossen

• Savanne: tropisch grasland met groepen bomen en struiken

• in oosten Argentinië liggen pampa’s: uitgestrekte, vruchtbare graslanden

• zuiden van Patagonia zijn steppen

• westkust (noord naar zuid): woestijn, woestijnsteppen, mediterrane vegetatie, zomergroen loofwoud

3 typen savanne in ZA

• cerrado: boomsavanne

• llanos: grassavanne met soms bomen

• caatinga: savanne met doornachtige struiken

Wetlands

Belangrijke moerasgebieden die water opslaan

Waarom niet in de gehele Andes vulkanisme?

Niet alle platen zijn overal oud genoeg → oudere platen zijn zwaar en duiken onder.

Volcanic gap

Plek in Andes waar geen vulkanisme is

Aardbevingen in ZA

• vooral in het westen

• hangt af van koppeling: hoe vast zitten de platen aan elkaar → hierdoor moeilijker onderduiken en hoopt energie op (zwaardere aardbeving)

Wat wordt er gewonnen in ZA aan grondstoffen en fossiele brandstoffen

• ertsen: bauxiet (aluminium), ijzererts, goud (gesteente met mineraal iig)

• fossiele brandstoffen: aardgas, aardolie, steenkool

Fossiele brandstoffen (ontstaan, ontstaanslocatie en vindplaats)

• ontstaan: ophopen organisch materiaal → weinig zuurstof (door zoutlaag door verdamping) → hoge druk → ontstaan brandstof

• ontstaanslocatie: ergens met organisch sediment en water, bijv. moeras

• vindplaats ZA: voor de kust/voorlandbekkens

Ertsvorming door stolling magma

Magma heeft verschillende elementen met ied eigen smelt/stollings temperatuur. Er komt magmatische differentiatie en de restsmelt overblijft. Het wordt door hoge druk in aders geperst en komt aan oppervlak door erosie en verwering.

Ertsvorming door sedimentatie (bauxiet)

Door chemische verwering verdwijnen kleine deeltjes en blijven ijzer/aluminiumverbindingen over. Onder druk ontstaat er ijzerhoudend gesteente.

Vorming van goud

Door verwering en erosie wordt het gesedimenteerd → bij hoge concentraties kan het gewonnen worden.

Waarom verstedelijking/hoog urbanisatietempo vanaf 1900 (4)

• hoge natuurlijke bevolkingsgroei

• pushfactoren platteland: scheve eigendomsverhoudingen, tekort bestaansmiddelen en weinig voorzieningen

• economische groei (meer banen in de stad)

• verbetering transport & communicatie (makkelijker reizen/contact)

Primate city’s

Een stad die groter/belangrijker is dan andere steden (politieke en economische functies)

Megastad

Stad met meer dan 10 mln inwoners

Ruimtelijke problemen door overbevolking (6)

• files

• luchtvervuiling

• achterlopende infrastructuur

• tekort aan woningen

• criminaliteit

• groei favela’s

Site-and-servicesprojecten

Investeren in voorzieningen zodat bewoners vertrouwen krijgen om in een bepaalde wijk te investeren (om segregatie tegen te gaan).