Thema 3 - Hoofdstuk 4

Hoe beïnvloeden communicatie en gedrag de overlevingskans?

Waarom communiceren organismen met elkaar?

Waarom communiceren organismen met elkaar?

• voortplanting

• waarschuwen voor gevaar

• band van vertrouwen

• herkenning

Welke soorten communicatie zijn er?

• visuele communicatie

• auditieve communicatie

• sensitieve communicatie

• chemische signalen

Geef voorbeelden van tactiele of sensitieve communicatie.

• trillingen

• aanrakingen

Geef voorbeelden van redenen van auditieve communicatie.

• soortgenoten te lokaliseren

• vrouwtje aantrekken

• territorium afbakenen

• alarmroep = waarschuwen

Geef voorbeelden + redenen van visuele communicatie

• inktwolk

  • verdedigingsmechanisme

• rechte rug en wijd uitstaande haren

  • verdedigingsmechanisme

• lichtsignaal

  • paren

Geef voorbeelden + redenen van chemische communicatie

• geurstoffen

  • markeren van territorium

• hond die plasje doet

  • info aanwezigheid soortgenoten

  • info vruchtbare teef

In heel veel gevallen kunnen dieren gebruik maken van ………………… signalen

meerdere

Wat bevordert communicatie tussen organismen?

De overlevingskansen

De manier waarop individuen met elkaar communiceren is meestal ………… …………………

heel specifiek

Wat zijn vluchtige boodschapperstoffen?

Dit is een term voor verschillende stoffen die zich verspreiden doorheen de plant en dan verdampt via de huidmondjes, de stoffen worden dan opgenomen door de bladeren van naburige planten, zo kunnen de andere planten zichzelf beschermen. Dit is een manier van communiceren voor planten.

Hoe communiceren schimmels?

Via een netwerk van wortels

Hoe communiceren planten?

Via gigantische netwerken onder de grond, bomen kunnen via dit netwerk een chemisch signaal naar andere bomen sturen om deze te waarschuwen voor indringers. Bomen kunnen ook een stresssignaal sturen.

Waarom communiceren organismen met elkaar?

Om boodschappen over te brengen.

Wat wordt gebruikt om te communiceren?

gedrag

Wat is antropomorfisme?

Antropomorfisme is het toeschrijven van menselijke eigenschappen aan dieren.

Hoe moet je het gedrag van dieren objectief bestuderen?

1. een ethogram opstellen: een lijst van alle handelingen

2. door observatie een protocol maken: overzicht van hoe lang je het dier bestudeert en in welk tijdsinterval je telkens de waarnemingen noteert

3. eventueel een frequentieanalyse maken: je gegevens verwerken in een staafdiagram dat overzichtelijk weergeeft hoeveel elke elke handeling voorkomt

Wat is gedragsbiologie?

Een studie waarbij men elke handeling die een organisme uitvoert bestudeert en de functie van het gedrag bepaalt oftewel de tak van de biologie waarin men het gedrag van dieren studeert.

Geef en synoniem voor gedragsbiologie.

ethologie

Wat legt men vast in een protocol?

In een protocol legt men vooraf vast hoe lang men het dier wilt bestuderen en in welk tijdsinterval je telkens een waarneming noteert.

Wat is een frequentieanalyse?

Een frequentieanalyse is een methode om patronen te identificeren in gegevens

Waarom willen organismen paren?

Organisme willen paren vanwege de combinatie van uitwendige prikkels zoals feromonen en een inwendige prikkel.

Waarom heeft een roostborstje een rode vlek op zijn borst?

De rode vlek op de borst van een roodborst lokt territoriaal gedrag uit naar andere roodborstjes, dus de roodborst jaagt zijn spiegelbeeld/het soortgenootje weg met veel agressiviteit om zijn territorium te behouden.

Wat is een sleutelprikkel?

Een sleutelprikkel is een prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij het uitlokken van bepaald gedrag.

Wat is het gevolg van het gedrag dat volgt op een sleutelprikkel?

Meestal bevordert het gedrag dat volgt op een sleutelprikkel de overlevingskansen

Wat is het zoek-en zuigreflex?

Dat is het reflex dat optreedt bij baby’s, als de wang van de baby wordt aangeraakt zal de baby zijn hoofd in die richting veranderen. En als de baby een tepel voelt treedt automatisch de zuigreflex op.

Wat zijn reflexen?

Een eenvoudige automatische handel die op een prikkel volgt.

Wat is een gedragspatroon?

Een gedragspatroon is een opeenvolgend proces van een bepaalde handeling.

Wat is typisch voor organismen die zich voort planten.

Dat de er gedragspatronen zijn voor een bepaalde soort, variatie in het gedragspatroon is mogelijk.

Wie mag zich in een roedel wolven voortplanten?

Het alfamannetje en het alfavrouwtje.

Bij welke verschillende aspecten hebben wolven een gedragspatroon.

• territorium afbakenen

• jacht

• groepsband

• alarmeren

Wat is de functie van alle gedragspatronen van de wolven?

De overlevingskansen bevorderen.

Bij de bijen is er een ………………. …………………..

specifieke takenverdeling

Welke taken zijn er voor bijen?

• zorgen voor de larven

• na het zorgen voor de larven worden de bijen verantwoordelijk voort het halen van nectar en stuifmeel.

• sommige bijen worden verkenners en sporen voedselbronnen op.

Hoe tonen de bij verkenners waar de voedselbron zich bevindt?

Via een dans;

• een cirkeldans; deze dans toont aan dat de voedselbron zich op een korte afstand bevindt.

• een kwispeldans; dit toont aan dat de voedselbron zich op een langere afstand bevindt

Waarvoor staat de afkorting FAP?

fixed action pattern

Wat is een vast actiepatroon?

Een opeenvolging van handelingen die altijd op precies dezelfde manier wordt doorlopen. Zodra de actie gestart is, wordt het hele patroon doorlopen

Welke soort aangeleerd gedrag bestaat er?

• operant conditioneren

• trial-and -error

• gewenning

• klassiek conditioneren

• stereotiep gedrag

• inprenting

• imitatie

• herhalen en oefenen

• inzicht

Leg dit aangeleerd gedrag uit: operant conditioneren

Door de associatie tussen het gedrag en het gevolg ervan past het individu zijn gedrag aan. Daardoor leidt een beloning tot het versterken van bepaalde gedragingen; een straf voor het vermijden ervan.

Leg dit aangeleerd gedrag uit: imitatie

gedrag van andere dieren wordt na observatie nagebootst

Leg dit aangeleerd gedrag uit: herhalen en oefenen

Gedrag waarbij een handeling meerdere keren wordt uitgevoerd om tot een gewenst resultaat te komen.

Leg dit aangeleerd gedrag uit: inprenting

Gedrag waarbij jonge dieren in een heel korte periode bepaalde kenmerken van hun soortgenoten of andere elementen van hun milieu in zich opnemen

Leg dit aangeleerd gedrag uit: klassiek conditioneren

Een bestaande prikkel wordt uitgevoerd door een andere prikkel, met hetzelfde gedrag als gevolg.

Leg dit aangeleerd gedrag uit: trial-and error

Gedrag dat een bepaald resultaat oplevert, wordt opnieuw geprobeerd en eventueel verbeterd, maar gedrag met een neutrale of negatieve uitkomst niet

Leg dit aangeleerd gedrag uit: gewenning

Signalen van herhaalde prikkels zonder negatief gevolg worden door het zenuwstelsel genegeerd.

Leg dit aangeleerd gedrag uit: inzicht

Leerervaringen worden gebruikt in nieuwe situaties, combinaties of manieren.

Leg dit aangeleerd gedrag uit: stereotiep gedrag

Dwangmatig gedrag dat geen functie heeft, maar een uiting van stress, angst of andere emoties is.

Gedrag kan over de …………………… ………………

generaties wijzigen

Welke manieren kun je gebruiken om na te gaan of gedrag over de generaties heen kan wijzigen

• gedrag vergelijken

  • Het gedrag van twee organismen die dicht bij elkaar staan in de tree of life vergelijken

    • over de generaties heen kan er variatie ontstaan; verschillende toonhoogte wel nog eenzelfde basispatroon

• Naar de evolutie in gedrag van soorten die nu leven bekijken

  • natuurlijke selectie => nieuwe soorten

    • vb: vogels die in de stad wonen gaan hoger zingen om gehoord te worden door de vrouwtjes, zo gaan de vogels die luid fluiten meer kans hebben om zich voort te planten waardoor er meer hoogzingende koolmezen in de stad zullen zijn.

Het zorggedrag van een moeder voor haar jong ……………. ……………… ………………….. …… …. ……………….

Verhoogt de overlevingskansen van die dieren