Verbintenissenrecht

Baris/Riezenkamp

Gedurende onderhandelingsfasen zijn partijen op grond van de goede trouw (redelijkheid en billijkheid) o.m. gehouden om te voorkomen dat zij dwalen. De omvang van deze gehoudenheid wordt mede bepaald door het feit dat men in de regel uit mag gaan van de juistheid van de mededelingen van de ander. Verzuim t.a.v. gehoudenheid kan verlies van een beroep op dwaling tot gevolg hebben.

Quint/Te Poel

Verbintenis niet uit overeenkomst hoeft niet rechtstreeks uit de wet voort te vloeien, mits (i) deze in het stelsel van de wet past en (ii) aansluit bij de wel in de wet geregelde gevallen.

Plas/Valburg

Drie fasen in precontractuele fase, a.d.h.v. gerechtvaardigd vertrouwen in totstandkoming:

1. Pp. vrijen om onderhandelingen af te breken (contractsvrijheid).

2. Afbreker is gemaakte kosten verschuldigd, al dan niet gedeeltelijk.

3. Afbreker moet volledige schadevergoeding betalen (inclusief gederfde winst).

Geurtzen/Kampstaal

• Wp. kan zich niet beroepen op niet-terhandstelling algemene voorwaarden wanneer hij ten tijde van contractsluiting met litigieuze beding bekend was dan wel geacht moet worden ermee bekend te zijn.

• Verder staat soms de r.e.b. in de weg voor vernietiging.

CBB/JPO

Maatstaf schadevergoeding precontractuele fase:

• Uitgangspunt is contractsvrijheid, tenzij dit (a) door gerechtvaardigd vertrouwen in totstandkoming ovk of (b) andere omstandigheden onaanvaardbaar is.

• Rekening houden met (x) mate en wijze waarop gerechtvaardigd vertrouwen is gewekt door afbreker en (y) gerechtvaardigde belangen van pp.

• Ook onvoorziene omstandigheden relevant. Die kunnen naar een eerder stadium doen terugvallen. Dooronderhandelen na intreding van de omstandigheden kan er echter toe leiden dat weer omhoog wordt bewogen.

Slachtafval van haas

• Groothandel valt onder Dienstenrichtlijn.

• Verwijzing voor algemene voorwaarden naar website is voldoende, mits deze via de website zonder noemenswaardige inspanning te vinden zijn.

Afgebroken onderhandelingen

Afbreken onderhandelingen niet onaanvaardbaar. Echter ook als afbreken van onderhandelingen niet in strijd is met r.e.b. kan er een verplichting bestaan kosten te vergoede (vgl. Plas/Valburg). Dit kan o.m. het geval zijn als de afbreker ongerechtvaardigd is verrijkt door de werkzaamheden van de wp.

Offringa/Vinck

Dwaling: verzaken onderzoeksplicht sluit mededelingsplicht niet uit. In het algemeen kan bij schending mededelingsplicht niet worden verweerd door een beroep op de onderzoeksplicht van de andere partij.

Esmilo/Mediq

• Enkele feit dat ovk tot verboden prestatie verplicht, betekent niet dat inhoud/strekking in strijd is met goede zeden of openbare orde en de ovk dus ingevolge art. 3:40 lid 1 BW nietig is.

• Bij beoordeling of van zodanige strijd sprake is, moet in ieder geval worden betrokken: (a) belangen beschermd door wettelijk verbod; (b) of inbreuk fundamentele beginselen schendt; (c) of pp. bewust waren van schending en (d) of het verbod al een eigen sanctieregime kent.

Vano/Foreburghstaete

Vernietiging ovk bij dwaling sluit beroep op tekortkoming (incl. garanties) uit. Voor schadevergoeding is dus een andere rechtsgrond vereist.

Arvato

• Informatieplichten uit Richtlijn consumentenrechten (artt. 6:230m en 6:230v BW) bestaan uit (i) verplichtingen met eigen wettelijk sanctieregime, (ii) essentiële informatieplichten en (iii) overige informatieplichten.

• Rechter moet ambtshalve toetsen of aan (i) en (ii) zijn voldaan en wettelijke santie resp. doeltreffende, evenredige en afschrikkende sanctie toepassen.

• Bij voldoende ernstige schending (ii)-plichten dient de rechter (ambtshalve) de ovk al dan niet gedeeltelijk te vernietigen, bijv. door verlaging betalingsverplichting van de consument. Evt. te combineren met wettelijke sanctie bij schending (i)-plicht.

• Bij verstek uitsluitend gedeeltelijke vernietiging.

• Geen ambtshalve toetsing t.a.v. 6:230u BW.

Matalag/De Schelde

Exoneratie voor ernstige fouten van niet-leidinggevend personeel is in B2B-overeenkomst tussen pp. die behoren tot bedrijfstakken die regelmatig contracteren en waarin exoneraties veelvoorkomend zijn, is niet in onaanvaardbaar naar maatstaven van R&B.

Bramer/Hofman Beheer

Keuzevrijheid tussen art. 6:233 onder a BW en art. 6:248 lid 2 BW. Bepalingen kunnen echter niet cumulatief van toepassing zijn.

Vos/Heipro

Bij de uitleg van de overeenkomst geldt niet de (ongeschreven) regel dat een specifieke bepaling in de ovk prevaleert boven een bepaling in AV; er is op dit punt hooguit sprake van een gezichtspunt dat bij de uitleg van de overeenkomst met behulp van het Haviltex-criterium in aanmerking kan worden genomen.

Royal & Sun Alliance/Universal Pictures

Vervalbeding (“late notification”) in verzekeringsovk. HR bevestigt dat beroep daarop naar maaststaven van R&B onaanvaardbaar, “voor zover” deze strekt tot verval van recht, omdat de benadeling zeer gering wordt geschat. Schadevergoeding, welke de rechter schat op 10% van het uitgekeerde bedrag, wel toewijsbaar.

Lundiform/Mexx

In grote commerciële ovk’en komt groot gewicht toe aan de tekst van de ovk. Dit rechtvaardigt een voorhands oordeel inzake de uitleg van de ovk. Gelet op Haviltex zal de rechter echter wel een andere uitleg, gemotiveerd door een van de pp., moeten beoordelen en, waar nodig, nader bewijs moeten toelaten. Een EAC kan een relevante omstandigheid zijn, maar heeft naar Nederlands recht geen doorslaggevende betekenis (en zet dus het Haviltex-criterium ook niet opzij).

Heesakkers/Voets

Rechter moet ambtshalve toetsen aan de Richtlijn oneerlijke bedingen en daarbij evt. instructiemaatregelen nemen. In hoger beroep moet daarbij, waar nodig, ook buiten het door de grieven omsloten gebied worden getreden (want het betreft recht van openbare orde). Bij strijd met Richtlijn volgt ambtshalve vernietiging (ook in verstekzaken), behoudens verzet van de consument. Hoor en wederhoor vereist.

Goglio/SMQ

• Bij gebrek aan contractuele- of wettelijke regeling is een duurovk voor onbepaalde tijd beginsel opzegbaar. O.g.v. art. 6:248 lid 1 BW kan vereist zijn: (a) een zwaarwegende grond, (b) redelijke opzegtermijn en/of (c) een redelijke schadevergoeding.

• Contractuele of wettelijke opzegregeling (incl. niet-opzegbaarheid) kan stranden op art. 6:248 lid 2 BW. Beroep op art. 6:258 BW kan ook openstaan.

Hibma

Reflexwerking van de grijze- en zwarte lijst is mogelijk indien een niet-consument handelt buiten eigenlijke bedrijfs- of beroepsterrein, gelet op vergelijkbare positie van p. met die van een consument.

Kinheim/Pelders

Wanneer gebrekkige nakoming tot gevolgschade leidt - welke niet door de vervangende prestatie weggenomen wordt - is de tekortkoming in zoverre niet voor herstel vatbaar en is nakoming dus blijvend onmogelijk. Verzuim treedt dan t.a.v. de gevolgschade onmiddellijk in.

Mol/Meijer beheer

• De schuldeiser kan, mits voldaan is aan art. 6:265 BW, kiezen te ontbinden, ook wanneer een minder bezwaarlijke mogelijkheid van redres voor hem openstaat. Dit is bij een overnameovk niet anders. Wel kan de aard van de ovk van invloed zijn op de vraag of de tekortkoming voldoende ernstig is om ontbinding te rechtvaardigen.

• Garantie moet worden uitgelegd conform Haviltex. Onjuist is dat schending van een garantie in het algemeen slechts tkk is als geen schadevergoeding wordt voldaan.

Multi Vastgoed/Nethou

In beginsel heeft de schuldeiser keuzevrijheid t.a.v. de remedies bij een tekortkoming. Dit wordt echter begrenst door de R&B, waarbij mede de gerechtvaardigde belangen van de wederpartij een rol spelen.

G4/Hanzevast

Een ongerechtvaardigde ontbindingsverklaring brengt de verklarende partij in verzuim ex art. 6:83 sub c BW. Partijen kunnen zich n.a.v. een ongerechtvaardigde ontbinding zodanig gedragen dat een beëindigingsovereenkomst tot stand komt. Verder kan een beroep op het voortbestaan van de overeenkomst afstuiten op art. 6:248 lid 2 BW.

Van de Steeg/Rabobank

• Bij beantwoording van de vraag of de klachtplicht van art. 6:89 BW is geschonden, zijn alle omstandigheden relevant, waaronder ook of de schuldenaar nadeel lijdt door het late tijdstip waarop de schuldeiser heeft geklaagd (zoals een benadeling van de bewijspositie of verlies van de mogelijkheid de gevolgen van de tkk te beperken.

• Gelet op bijzondere bancaire zorgplicht, rust pas een onderzoeksplicht op cliënt als hij bekend is met de bijzondere zorgplicht én aanleiding heeft tkk te veronderstellen. Tegenvallend rendement is daarvoor niet voldoende.

Eigen Haard

• De hoofdregel en tenzij-bepaling van art. 6:265 lid 1 BW behelsen de materiële rechtsregel slechts een tekortkoming van voldoende gewicht recht geeft op (gehele of gedeeltelijke) ontbinding van de overeenkomst.

• Toets tenzij-bepaling omvat alle omstandigheden van het geval (niet slechts de in de bepaling genoemde gezichtspunten).

• De stelplicht en bewijslast t.a.v. de hoofdregel rusten op de schuldeiser en t.a.v. de tenzij-bepaling op de schuldenaar.

Fraanje/Alukon

De lengte van de termijn die aan een schuldenaar moet worden gegeven in een aanmaning ex art. 6:82 lid 1 BW kan korter zijn i.v.m. eerdere sommaties en/of gestelde termijnen. Ook de door de schuldenaar gewekte verwachtingen wegen hierbij mee.

Matatag/De Schelde

Bij contract tussen bedrijven die behoren tot sectoren die regelmatig met elkaar handelen en waarin exoneratiebedingen veelvoorkomend zijn, is een exoneratiebeding voor ernstige fouten van niet-leidinggevend persoon in het algemeen niet in strijd met R&B.

Hauer/Monda II

In arrest I oordeelde HR dat het bij een eenheidsboete voor de hand ligt dat de rechter zijn matigingsbevoegdheid gebruikt om te differentiëren naar gelang van de ernst van de tkk en de schade. HR verduidelijkt hier echter dat de rechter, degelijk gemotiveerd, mag afzien van matiging (m.a.w. arrest I is slechts een zwakke vuistregel).

Scaramea/Telfort

Beroep op exoneratie stuit bij opzet of bewuste roekeloosheid af op art. 6:248 lid 2 BW.

De Beeldbrigade/Huiskamp

Kooptitel is van toepassing op alle goederen en dus ook (thans: B2B) aanschaf van standaardsoftware met niet in tijd beperkt gebruiksrecht tegen betaling van een bepaald bedrag.

Kribbenbijter

• Of tussenpersoon in eigen naam of in naam van achterman handelde, is een uitlegkwestie. Niet is uitgesloten dat in eigen naam wordt gecontracteerd wanneer de wp. wist dat er een achterman was (bijv. commissionair).

• Tussenpersoon die in eigen naam contracteert, kan schade van de achterman verhalen met beroep op wanprestatie (inmiddels gecodificeerd in art. 7:419 BW).

Curaçao/Boyé

Voor onrechtmatig profiteren van wanprestatie is kennis van tkk/schade niet voldoende. Verdere omstandigheden nodig, zoals kennis op moment van koop; ernst en voorzienbaarheid nadeel; en mate van beïnvloeding door derde.

Citronas

In beginsel geen derdenwerking exoneraties ten nadele van derde. Uitzondering bij (a) op gedragingen van derde terug te voeren vertrouwen dat beding ingeroepen kan worden en/of (b) aard ovk/bijzondere relatie. Rekening houden met stelsel van de wet.

Jans/FCN

In het algemeen heeft vernietiging/ontbinding van ovk niet tot gevolg dat samenhangende ovk ook wordt vernietigd/ontbonden. Verbondenheid ovk bepalen a.d.h.v. omstandigheden, i.c.: ovk gelijktijdig gesloten, medewerking alle 3 pp., vaste betrekking en volmacht.

Wierts/Visseren

Indien partij bij ovk onderdeel is van schakel waaraan belangen van derden zijn verboden, staat het hem niet zonder meer vrij deze belangen te verwaarlozen. Een wanprestatie kan dan jegens derde een OD zijn.

Fujitsu/Exel

Derdenbescherming bij ontoereikende volmacht ex art. 3:61 lid 2 BW, naast ‘toedoen’, ook mogelijk bij feiten/omstandigheden in risicosfeer van pseudovolmachtverlener de naar verkeersopvattingen schijn van vertegenwoordigingsbevoegdheid opleveren.

Batavus/Vriend’s Tweewielercentrum

Voor totstandkoming duurovk is niet altijd uitdrukkelijk aanbod en aanvaarding vereist. Dit kan besloten liggen in hetgeen pp. redelijkerwijs uit elkaars gedragingen mochten afleiden. Zo kunnen opeenvolgende koopovk’en uitmonden in een distributieovk.

Vermeulen/Lekkerkerker

• Of hinder een inbreuk op het eigendomsrecht is, is afhankelijk van ernst en omstandigheden.

• Is dat het geval, dan is daad onrechtmatig. Aparte toetsing aan zorgvuldigheidsnorm is niet vereist.

• Een Hinderwetvergunning vrijwaart hier niet tegen.

Staat/Vermaat

Als naderhand een tweede schadeoorzaak opkomt, die voor eigen risico van de benadeelde komt, is dader niet schadeplichting t.a.v. die schade.

Des-dochters

Toepassing art. 6:99 BW. Niet is hierbij vereist dat een concrete gedraging jegens benadeelde wordt gesteld.

Leeuwarden/Los

Als naderhand een tweede schadeoorzaak opkomt, die niet voor eigen risico van de benadeelde komt, blijft oorspronkelijke dader aansprakelijk (hoofdelijk vanaf tweede oorzaak).

Deloitte/Hassink

Als csqn-verband tussen OD en verlies van een kans vaststaat, kan de rechter de schade begroten o.b.v. kansschadeberekening.

Interpolis

Gelet op inhoud en opzet van de Gedragscode Persoonlijk Onderzoek, kan tot uitgangspunt worden genomen dat de verzekeraar die de Code schendt, onrechtmatig handelt.

All Round/Simstars

Product dient - ook zonder dat een ie-recht wordt geschonden - verwarringsgevaar te voorkomen, voor zover redelijkerwijs mogelijk. Slaafse nabootsing is een OD. Hiervoor is wel vereist dat het nagebootste product een eigen gezicht heeft. Zo een eigen gezicht kan verwateren als een producent niet optreedt tegen nabootsingen.

NVM-meetinstructie

Makelaar handelt onrechtmatig als het oppervlakte vermeld in de verkoopbrochure niet conform meetinstructie is vastgesteld, nu NVM deze meetinstructie voorschrijft ter bescherming van aspirant-kopers. Een algemene vrijwaring in de brochure maakt dit niet anders.

Schietincident Alphen aan de Rijn

Aard van de normschending (onjuiste wapenvergunningverlening), die mede strekt ter bescherming van de veiligheid van de samenleving, maakt dat de Politieregio onrechtmatig heeft gehandeld jegens slachtoffers van het schietincident. Gelet op aard van de norm, geldt voor toerekening ex art. 6:98 BW geen hoge eisen. In het algemeen kan niet worden aanvaard dat de norm enkel strekt tot bescherming tegen letsel of dood.

Lengers Yachts/Mannheimer

Het feit dat non-conformiteit gelegen is in onderdeel van een zaak, waarvoor de producent ex art. 6:185 BW aansprakelijk is, maakt niet dat de verkoper niet voor alle schade aan de gehele verkochte zaak aansprakelijk is. Kanalisatie geldt enkel voor gevolgschade.

Afzinkkelder

• Voor aansprakelijkheid o.g.v. inbreuk op een recht, is in het algemeen ook vereist dat de inbreukmakende gedraging in strijd is met een gedragsnorm die beschermd tegen letsel of zaakschade.

• I.c. OD, omdat bouwwerkzaamheden uitsluitend in belang van dader waren, de schade hoger is dan wat in maatschappelijk verkeer dient te worden aanvaard en dat het op de weg van de verbouwende partij lag zich te verzekeren.

DSM/Fox

Bij uitleg van pensioenovk tussen werknemer en pensioenfonds dient cao-norm toegepast te worden. Haviltex- en cao-norm kennen een vloeiende overgang, waarbij alle omstandigheden van het geval meewegen. Bij cao-norm niet uitsluitend taalkundige uitleg, maar uitleg a.d.h.v. objectieve (d.w.z. voor derden kenbare) maatstaven.

Wrongful birth

Arts vergeet spiraaltje terug te plaatsen, wat ongewenste gezinsuitbreiding tot gevolg heeft. Vrouw heeft recht op schadevergoeding, bestaande uit kosten van opvoeding en verzorging, alsmede inkomstenderving (nu keuze om tijdelijk niet te werken een redelijke keuze van de vrouw is).

Baby Kelly

• Verloskundige laat na vereiste prenatale screening uit te voeren; kind wordt zwaar gehandicapt geboren. De schade (kosten van opvoeding en verzorging) kunnen toegerekend worden aan deze normschending, ondanks indirectheid.

• Zowel moeder als vader zijn aangetast in persoon, nl. een ernstige inbreuk op het recht van zelfbeschikking, dus smartengeld is ook toewijsbaar.

• Ook de baby heeft recht op schadevergoeding: kosten opvoeding en verzorging, ook na 21ste levensjaar, voor zover deze schade niet al aan ouders is vergoed.

• Op eenzelfde gronden komt de baby recht op smartengeld toe.

Nefalit/Karamus

Onduidelijk csqn-verband asbest. Proportionele aansprakelijkheid. Zeer kleine kans leidt evenwel tot afwijzing; zeer grote kans tot integrale toewijzing.

De Treek/Dexia

• Bijzondere zorgplicht van financiële dienstverlener strekt er juist toe om particuliere cliënten te beschermen tegen hun eigen lichtvaardigheid en gebrek aan inzicht.

• In beginsel kan worden aangenomen dat, bij naleving van deze plicht, de onvermogende cliënt geen ovk was aangegaan.

• Dus is in beginsel alle schade die voortvloeit uit het aangaan van de ovk (inclusief rente en aflossing) toerekenbaar.

• Bij eigen-schuldverweer dienen de lichtvaardige gedragingen van de cliënt in beginsel minder zwaar te wegen dan de fouten van Dexia, nu de zorgplicht daartegen juist beschermd. Er dient dus beoordeeld te worden of de zorgplicht ertoe had geleid de ovk af te raden.

Overzee/Zoeterwoude

Niet-nakoming toezegging door B&W t.a.v. bestemmingsplan. Formele rechtskracht staat vordering niet in de weg, nu rechtmatigheid van bestemmingsplan niet in het geding is, maar de niet-nakoming van een toezegging. Kansschade dient geschat te worden, nu zeker is dat een kans is ontnomen (csqn), maar niet zeker is of GR en GS de bestemming ook hadden goedgekeurd (en dus of schade is geleden door niet-nakoming).

TenneT/ABB

Doorberekeningsverweer kan worden betrokken in schadebegrip (art. 6:95-97 BW) of in voordeelstoerekening (art. 6:100 BW). Strenge maatstaf “eenzelfde gebeurtenis” bij art. 6:100 BW verlaten; in beide gevallen zal beoordeeld moeten worden of toerekening redelijk is (art. 6:98 BW). Rechter vrij in keuze binnen grenzen van het partijdebat; toepassing dient controleerbaar te zijn.

Aardbevingsschade

• In zijn algemeenheid geldt niet dat omvang schadevergoeding ex art. 6:177 BW kleiner of groter is dan ex art. 6:162 BW. De invloed die de aard van risicoaansprakelijkheid heeft op omvang, hangt af van aard en strekking van die concrete aansprakelijkheid.

• Aard en strekking van art. 6:177 BW brengen ruime schadetoerekening mee, ook als geen sprake is van een OD. Persoonlijke predispositie staat hier in beginsel niet tegen in de weg.

• Het kan evenwel dat schade die niet toerekenbaar is ex art. 6:177 BW, dat wel is ex art. 6:162 BW.

• Gederfd woongenot is vermogensschade ex art. 6:97 BW.

• Bij toetsing OD: EVRM als minimumeisen.

Urgenda

Staat schendt, door gebrek aan klimaatmaatregelen, art. 2 en 8 EVRM. Rechter kan staat tot nakoming van die plicht veroordelen, maar geen wetgevingsbevel geven.

Van der Tuuk Adriani/Batelaan

Enkele feit dat intrekking apotheekvergunning van huisarts berust op wet - en die wet niet voorziet in een vergoedingsplicht - maakt niet dat tegen de apotheker geen vordering uit ongerechtvaardigde verrijking kan worden ingesteld.

Pollemans/Hoondert

• Bewuste roekeloosheid (i.d.z.v. art. 7:658 BW) vereist dat werknemer onmiddellijk voor gedraging bewust van het roekeloos karakter daarvan.

• Van “in belangrijke mate” is pas sprake als de tkk van de werkgever daarmee in het niet valt.

Inno/Gemeente Sluis

Verjaringstermijn van art. 7:23 lid 2 BW geldt voor iedere rechtsvordering die feitelijk rust op non-conformiteit, ongeacht juridische grondslag.

Pelowski/Vernooy Transport & BTS

Zorgplicht werkgever vereist hoog veiligheidsniveau en het daartoe benodigde toezicht. Hierbij moet werkgever er rekening mee houden dat werknemers veiligheidsvoorschriften niet altijd na zullen leven. Schending arbeidswetgeving is hierbij ook een relevante omstandigheid.

Fiscaal adviseur

Juridische beoordeling niet vereist voor intreden verjaringstermijn. Wel staat gebrek aan bekendheid van ondeugdelijke prestatie daaraan in de weg. Hierbij is i.h.b. relevant dat benadeelde mocht vertrouwen op deskundigheid van de adviseur en dat de adviseur alternatieve oorzaken had medegedeeld. Onder omstandigheden kan dit betekenen dat pas na juridisch advies sprake is van bekendheid.

Notaris

Notaris verzuimt inschrijving van huwelijkse voorwaarden. Lange verjaringstermijn begint te lopen vanaf het moment dat notaris daarmee tkk pleegde. Dat hij dit later nog had kunnen rectificeren, doet daar niets aan af.

Menzis/AstraZeneca

AZ mocht in beginsel afgaan op geldigheidsoordeel van Nederlandse bodemrechter t.a.v. octrooi. Door deze te handhaven, heeft AZ zich niet t.o.v. gebruikers ongerechtvaardigd verrijkt, ondanks latere nietigheidsverklaring van het octrooi in hoger beroep.