Filosofie Kwestie 1: Hoe ervaren wij ons bestaan als mens? | Quizlet

Standpunt van Descartes

mensen zijn een denkend bewustzijn met een mechanisch lichaam (res cogitans, res extensas, dualisme)

Fenomenologie

ons eigen bestaan en wereld om ons heen op een fundamentele andere manier ervaren dan dat de wetenschap doet; het lichaam en geest is 1 eenheid

Eerstepersoonsperspectief

de subjectieve ervaring

Derdepersoonsperspectief

de objectieve ervaring (wetenschappelijke)

Lichamelijkheid

we ervaren de wereld via ons lichaam

Standpunt van Sheets-Johnstone

mensen zijn een reflecterend, bewegend lichaam

Pre-reflectief

je doet iets zonder erover na te denken, plannen of berekenen omdat de situatie je daartoe uitnodigt

Pre-reflectieve gewaarwording

je weet, voorafgaand aan de reflectie, waar je lichaam zich in de ruimte bevindt (omdat ik mijn lichaam in zijn omgeving begrijpt als een ruimtelijke aanwezigheid, ken ik intuïtief de ruimtelijke aanwezigheid en betekenis van dingen in mijn omgeving)

Lichaamsschema

de pre-reflectieve gewaarwording van je lichaamsdelen in verhouding tot elkaar en de ruimte om je heen

Pre-reflectieve bewustzijn

een bewustzijn lichaam (1e en 3e persoonsperspectief bij elkaar): een bewustzijn van gevoeld belang of gevoelde zin en betekenis; tegen dualisme; noodzakelijk voor reflectie (reflectie is niet de enige vorm van denken maar ook ervaren, voelen, bewegen, enz)

Leefwereld

de subjectieve werkelijkheid van de ervaringen en het zijn juist die ervaringen waardoor de wereld voor ons betekenis krijgt

Edmund Husserl

de leefwereld voorafgaat aan de objectieve wereld (we zijn wezens die voelen en handelen voordat we ons afvragen hoe we voelen en handelen)

Maurice Merleau-Ponty

lichaam speelt een centrale rol in onze waarneming. zowel dat we ervaren als hoe we ervaren wordt bepaald door wat we met ons lichaam in de omgeving kunnen doen

Cézanne

hij had het vermogen om naar de natuur te kijken zoals alleen een mens dat kan. hij wil beweging in zijn schilderijen door verschillende oogpunten te verwerken. zoekt naar het verenigen van 2 perspectieven: hoe we de wereld op een alledaagse manier ervaren en hoe we het proberen te begrijpen en reconstrueren in de wetenschap

Intentionaliteit

onze mentale - ervaren, voelen, denken enz. is altijd gericht op iets (de ding die ik gebruik krijgt betekenis door mijn itenties)

Motorische intentionaliteit

we zijn gericht op de wereld alleen maar via en door ons lichaam (Merleau Ponty)

Lichaam zijn en lichaam hebben

'lichaam zijn' is onmiddelijk, terwijl 'lichaam hebben' ervaar je als een ding buiten je; we zijn een subject en een object (bv. raak je linkerhand met je rechterhand)

Standpunt van Plessner

mensen staan lichamelijk in verhouding tot zichzelf

excentrische positionaliteit

de mens is niet het centrum van zijn eigen ervaringen maar hij reflecteerd altijd op die ervaringen en hij zit eigenlijk buiten zichzelf af

grensrealisering

de manier waarop organische wezens een grens realizeren tussen hun omgeving en zichzelf (binnen- en buitenwereld)

centrische positionaliteit

valt samen op zichzelf, zoals een dier: hij is niet alleen een lichaam, maar hij ervaart ook het wereld van het

planten zijn net zowel binnen als buiten, dus hun positionaliteit is 'ergens' (geen grens=geen centrum)

centrum van het mens

de mens wordt gekarakteriseerd door een zekere dubbelheid. hij bevindt zich buiten zijn eigen centrum (excentrisch)

hij valt ook niet samen met zijn identiteit

De Antropologische wetten

1. Natuurlijke Kunstamatigheid 2. Onmiddelijke bemiddelijkheid 3. De Utopische Standplaats

drie manieren waarop de excentrische positionaliteit terugkomt in onze bestaanservaring

Natuurlijke kunstmatigheid

Van nature kunstamtig. Ons wezen is dat we geen wezen hebben maar dat we dat wezen zelf moeten vorm geven, als iets kunstamtigs dat we niet van nature al zijn. Onze natuurlijke gebrekkigheid dwingt ons ertoe daarvoor kunstmatig te compenseren

Bemiddelde onmiddelijkheid

het lichaam verdwijnt in de waarneming, maar is ook altijd aanwezig (elke ervaring is bemiddeld door de zintuigen, en toch ervaar je de wereld onmiddelijk (direct)). Elke ervaring is uniek voor mij (andere perpectieven) en doordat willen wij als mens uitdrukken (door kunst, taal, cultuur) -> menselijke expressiviteit

Mitwelt

onze uitdrukkingen bestaan in een gezamelijke medewereld, met de uitdrukkingen van anderen. Uit de uitdrukkingen wordt geschiedenis gevormd en in onze sociale werkelijkheid kunnen we daarop reflecteren, zoals anderen op ons reflecteren.

De Utopische standplaats

Er is nooit een standplaats te vinden waarop ik volledig mijzelf ben, en toch streef ik naar dat. We krijgen daarom existentiële angst en we proberen die angst op te lossen door een vaste grond te zoeken in een gemeenschap (bv. religie). Maar toch twijfelen we die vaste grond want dat is van ons menselijke natuur.

Dubbelzinnig verhouding tot ons lichaam

aan de ene kant ervaren we de wereld onmiddelijk (alsof het lichaam niet tussen mij en de wereld komt) en aan de andere kant laten verschijnselen als lachen en wenen zien dat we wel degelijk een lichaam hebben dat tussen beide kan komen

Standpunt van De Beauvoir en Fanon

mensen staan lichamelijk in verhouding tot anderen

Expressies

uitdrukkingen van onze verhouding tot anderen: wat men normaal vindt. je vindt ze in de medewereld en ze leiden tot een derdepersoonsperspectief

je geeft prioriteit aan de derdepersoonsperspectief boven je eigen eerstepersoonsperspectief en doordat veranderen je expressies je bestaanservaring

Simone de Beauvoir

je bent niet meer een subject maar je bent een ander geworden dat niet normaal is (je voldoet niet aan de norm). samenleving ziet mij als een lichaam van buitenaf

Male gaze

de man wordt gebeeld als een krachtige en gespierde wezen, terwijl de vrouw wordt sensueel, zacht en open gebeeld, als een object. het is dus niet een neutrale beeld maar een beeld die door mannen is gevoren

Verschil tussen sekse en gender

sekse - biologische eigenschap, gender - cultureel bepaalde gedragseigenschappen

Ontwikkeling bij jongens en meisjes

Jongens: tijdens opgroeien ontwikkelen ze zicht tot autonomen en onafhankelijke individuen

Meisjes: tijdens de opgroeien leren ze dat ze "beschermd" moet zijn en daarom missen ze vaak de autonomie die jongens wel hebben; ze leren ook hoe ze voor anderen moet zorgen

Je wordt niet tot een vrouw geboren, maar tot een vrouw gemaakt

meisjes ontwikkelen zich aan die stereotypische beeld van een vrouw omdat het zo aangeleerd door de samenleving wordt, en ze denken dat dat normaal is

Existentialisme

menselijke existensie gaat vooraf aan essentie (dat je bestaat gaat vooraf aan wat je met je leven maakt)

De witte blik

eigenschappen van de persoon van kleur zijn ''vastgeled'' door de samenleving: de zwarte man wordt als object gezien. je ziet jezelf door een blik van een ander (derdepersoonsperspectief) en dit kan leiden tot vervreemding want het komt niet overeen met je eigen eerstepersoonsperspectief

Verandering in lichaamsschema

je ervaart je lichaam als een object buiten jezelf

Historisch raciaal lichaamsschema

een manier van kijken naar het zwarte lichaam gebaseerd op resistische vooroordelen die historisch zijn gegroeid

Epidermisch-raciaal schema

een lichaamsschema die afhankelijk is van hoe witte mensen de huidkleur van een gekleurde persoon willen zien