ap reviewer

ang nag-oobserba sa galaw ng panahon ng bansa

ang nag-oobserba sa galaw ng panahon ng bansa

PAGASA

iba pang katawagan ng bagyo

• tropical depression

• tropical storm

• severe tropical storm

• typhoon

• super typoon

sakunang bunsod ng mga pagbabago ng klima

sakunang climatological

maging alerto at mapagmatyag sa mga posibleng apektuhan ng bagyo sa inyong lugar

yellow rainfall advisory (monitor)

magsimulang mag-imbak ng pagkain, maghanda ng radyong may baterya, flashlight at first aid kit

orange rainfall advisory (alert)

sumunod sa patakaran ng pag-evacuate ng gobyerno. dalhin ang mga mahahalagang gamit sa evacuation center

red rainfall advisory (evacuation)

ang agham ng pagaaral sa lahat ng naguugnay sa atmospera, lalong lalo na sa lagay ng panahon

meteorology

pagaaral na nakatuon sa lagay ng klima

climatology

ang pag init ng mundo dahil sa mga green house gases na dahilan ng pagkakulob ng init sa atmospera na mula sa araw

global warming

ENSO

EL NINO SOUTHERN OSCILLATION

isang paulit ulit na siklo ng pagbabago ng klima sa partikular na sa temperatura ng tubig sa gitna at silangang tropical ng karagatang pasipiko, nagaganap sa 2-7 taon na nagtatagal ng 6-12 months

ENSO

ito ay isang weather phenomenon na kung saan ay umiinit ang temperatura ng tubig sa equitorial pacific ocean

EL NINO

ito ay hindi pangkaraniwang haba ng panahon natag-ulan na madalas na nangyayari pagkatapos ng el nino kung saan lumalamig ang temperatura sa silangang bahagi ng karagatang pasipiko

EL NINA

ito ay hindi makontrol ang pagsunog ng kagubatan.

wild/forest fire

ito ay sakunang may kinalaman sa paggalaw ng lupa

sakunang geophysical

PHIVOLCS

Philippine Institute of Volcanology and Seismology

ang ahensya ng pamahalaan na nagoobserba sa paggalaw ng kalupaan

PHIVOLCS

isang kalamidad na kinakasangkutan ng pagbulwak o pagsabog ng mainit na bato, lava, abo at sulfuric mula sa bunganga ng bulkan

pagputok ng bulkan

isang butas o lagusan sa ibabaw ng daigdig kung saan lumalabas patungo sa ibabaw ng daigdig ang magma at isang volcanic gas

bulkan

ito ay bunga ng biglaang paggalaw ng mga tectonic plates

lindol

PEIS

PHIVOLCS Earthquake Intensity Scale

tumutukoy sa pinsala ng lindol

PEIS

MMS

Moment Magnitude Scale

tumutukoy sa laki o dami ng enerhiyang nailabas ng lindol

MMS

isang uri ng kalamidad na tumutukoy sa malaking alon na nabubuo sa ilalim ng dagat

Tsunami

ito ay pumapatungkol sa mga krisis na may kinalaman sa katawan o kalusugan ng tao.

sakunang biological

konseptong naguugnay sa sakunang biological

• endemic

• outbreak

• epidemic

• pandemic

pagdami ng kaso ng apektado ng sakuna sa isang pook o rehiyon

Endemic

mabilis at hindi inaasahang paglaganap ng sakit sa isang partikular na rehiyon.

outbreak

kapag umabot pa sa kalapit na rehiyon o bansa ang sakit o sakuna.

epidemic

kapag kumalat na sa buong mundo ang kaso ng sakuna

pandemic

Mga Halimbawa ng Sakunang Biological sa Buong Mundo

• Sakuna sa Chernobyl

• Pagkalat ng mga sakit

• a. Tuberculosis b. Ebola c. HIV/AIDS d. SARS at MERS-CoV e. COVID-19

Ito ay ang pagpaplano at pagahahanda na may layuning mapaliit ang epekto ng mga kalamidad at makaangkop ang mga tao sa pagbabagong maidudulot ng mga kalamidad

Disaster Risk Reduction and Management

ang tawag sa plano o hakbang na naglalayong paliitin o pagaanin ang negatibong epekto ng mga sakunang maaaring tumama sa isang pook

Mitigasyon

mga plano at hakbangin na naglalayong makapaghanda ang mga tao upang sila ay makaangkop o makasabay sa mga pagbabagong hatid ng isang kalamidad.

Pag-aangkop

ang batas na ito ang nagbibigay sa National Disaster Risk Reduction Management Council (NDRRMC) ng kapangyarihan upang makipagtulungan sa iba't ibang sangay ng pamahalaan upang ipatupad ang mga patakarang tutugon sa mga sakuna.

Philippine Disaster Risk Reduction and Management Act of 2010 (Batas DRRM)

Ito ay kinabibilangan ng Tanggapan ng Pangulo, mga Kagawaran at Lokal na Pamahalaan.

ehekutibo

Binubuo ito ng Senado at Kongreso na may tungkulin sa pagkatha at pagpasa ng mga batas na titiyak sa kahandaan ng bansa sa mga sakuna.

lehislatibo

mga pangunahing kagawaran ng pamahalaan sa panahon ng sakuna

• Philippine Atmospheric Geophysical and Astronomical Services Administration (PAGASA)

• Philippine Institute of Volcanology and Seismology (PHIVOLCS)

• Kagawaran ng Agaham at Teknolohiya (Department of Science and Technology)

• Kagawaran ng Kalusugan (Department of Health)