Gastro-intestinaal stelsel & Spijsverteringsklieren

Flashcards in Dutch for reviewing lecture notes on the gastrointestinal system and related glands.

Lippen

Bestaat uit drie delen: extern, overgangszone en intern.

Extern deel van de lippen

Bestaat uit epidermis (verhoornd meerlagig plaveiselcelepitheel) en dermis (bevat zweetklieren, sebumklieren en haartjes).

Overgangszone van de lippen

Bestaat uit epidermis (amper verhoornd meerlagig plaveiselcelepitheel) en dermis (bevat veel zenuwen en bloedvaten, geen klieren of haartjes).

Intern deel van de lippen

Bestaat uit mucosa met epitheel (niet-verhoornd plaveiselcelepitheel) en lamina propria (kleine speekselkliertjes).

Verhoornd meerlagig plaveiselcelepitheel

Paar laagjes lege cellen (geen kern), keratine in cytoplasma.

Niet-verhoornd meerlagig plaveiselcelepitheel

10-20 lagen cellen, die hun kern behouden (geen keratine).

Wangen

Mucosa, identiek aan het interne deel van de lippen (niet-verhoornd plaveiselcelepitheel en kleine speekselkliertjes).

Drie delen van een tand

Kroon, hals en wortel.

Kroon (tand)

Steekt boven tandvlees (gingiva) uit.

Hals (tand)

Klein deel, omgeven door tandvlees.

Wortel (tand)

Zit in tandalveole (holte in het bot) en hangt vast aan het parodontaal ligament.

Interne opbouw van een tand

Centraal bevindt zich de pulpaholte die thv de wortel het wortelkanaal wordt.

Pulpa

Bestaat uit stervormige fibroblasten, collageenvezels en amorfe grondsubstantie. Bevat bloedvaten, lymfevaten en zenuwen.

Dentine

Tandbeen, zit rond de pulpaholte en het wortelkanaal.

Odontoblasten

Cilindervormige cellen thv overgang pulpa en dentine, hebben lange uitloper (vezel van Tomes).

Glazuur

97% kalkzouten, rond het dentine (thv hals en kroon).

Glazuur (email)

Wordt aangemaakt door ameloblasten (die verdwijnen van zodra glazuur is aangemaakt).

Cement

Mineraal achtige stof, rond het dentine (thv de wortel).

Vezels van Sharpey

Collageenvezels die het parodontaal ligament vormen.

Het periodontium

Cement, parodontaal ligament, het alveolair bot en de gingiva.

Epitheel van zacht verhemelte, buccale en sublinguale regio

Niet verhoornd plaveiselcelepitheel.

Epitheel van hard verhemelte, gingiva en bovenkant tong

Verhoornd plaveiselcelepitheel (parakeratose ipv orthokeratose).

Aponeurosis linguae

Dunne laag bindweefsel (veel collageen) die lamina propria verbindt met spieren van de tong.

Onderzijde van de tong

Niet-verhoornd meerlagig plaveiselcelepitheel + aponeurosis + submucosa.

Bovenzijde van de tong

Verhoornd meerlagig plaveiselcelepitheel, maar onregelmatig ruw oppervlak.

Papillae filiformes

Kleine, puntige bindweefselkern en puntig epitheel, sterk verhoornd (wit-grijze kleur), wijdverspreid over tong (doen tast, temp en pijn).

Papillae fungiformes

Smalle steel en breed boveneinde (paddenstoelvormig), sterk gevasculariseerd en minder verhoornd (rood uitzicht), vnl lateraal op tongrug (doen tast, temp en smaak).

Papillae circumvallatae

8-12 grote papillen, net voor de sulcus terminalis, omgeven door een wal met smaakknoppen en uitmonding Von Ebner speekselklieren.

Papillae foliatae

Op zijkant van tong, weinig ontwikkeld, ‘bladvormig uitzicht), veel smaakknoppen.

Mucosa van de orofarynx

Niet verhoornd meerlagig plaveiselepitheel, lymfoïd weefsel, seromuceuze kliertjes.

Orofarynx

Dikke laag submucosa, dwarsgestreepte spieren, dunne laag fibreus bindweefsel.

Ring van Waldeyer

Ring van lymfoïde aggregaten, bestaande uit adenoïd, tonsillae tubariae, tonsillae palatinae en tonsilla lingualis.

Mucosa (algemene opbouw spijsverteringskanaal)

Epitheel, lamina propria en muscularis mucosae.

Lamina propria (algemene opbouw spijsverteringskanaal)

Losmazig bindweefsel met bloedvaten en lymfevaten (soms ook lymfoïdweefsel en klieren).

Muscularis mucosae (algemene opbouw spijsverteringskanaal)

Glad spierweefsel.

Submucosa (algemene opbouw spijsverteringskanaal)

Losmazig bindweefsel met bloedvaten en lymfevaten (soms ook lymfoïdweefsel en klieren), bevat ook plexus van Meissner.

Muscularis propria (algemene opbouw spijsverteringskanaal)

Circulaire spierlaag direct onder submucosa en een longitudinale spierlaag daarbuiten.

Adventitia/serosa (algemene opbouw spijsverteringskanaal)

Bindweefselhuls met veel bloedvaten en lymfevaten (visceraal peritoneum= mesotheel).

Protectief type mucosa

Meerlagig plaveiselepitheel.

Secretoir type mucosa

Lange, dicht opeengepakte tubulaire klieren.

Absorptief type mucosa

Veel villi alsook crypten (met korte klieren).

Absorptief/secretoir type mucosa

Zeer dicht opeengepakte tubulaire klieren, slijmbekercellen en cellen gespecialiseerd in de absorptie van water.

Epitheel van de oesophagus

Niet-verhoornd meerlagig plaveiselcelepitheel.

Rugae (maag)

Langitudinale plooien van mucosa+submucosa die uitstrijken als maag vult.

Foveolae gastricae (maag)

Ondiepe cryptevormige plooien die het oppervlak in kasseien verdelen.

Epitheel van de maag

Eenlagig cilindrisch epitheel (slijmnapcellen die continu mucus en HCO3 produceren).

Lamina propria van de maag

Best ontwikkeld in cardia-zone en minst in fundus-zone, bevat de eigenlijke maagklieren.

Muscularis mucosae van de maag

2-3 lagen GSC, soms ook uitlopers van spiercellen.

3 lagen muscularis propria van de maag

Schuin, circulair en longitudinaal.

Cardiagebied (maag)

Klieren liggen relatief ver uit elkaar, en er is veel tussenliggend BW. Bestaat uit mucus-secreterende cellen.

Klierbuizen corpus- en fundusgebied (maag)

Bestaande uit een rechte hals en en kronkelende basis, verschillende klierbuizen komen samen thv een isthmus en monden vervolgens uit in 1 foveola.

Pylorusgebied (maag)

Lysozym, korte en sterk-kronkelende klierbuizen.

Celtypes thv villi (dunne darm)

Enterocyten, slijmbekercellen (en neuro-endocriene cellen).

Celtypes thv crypten (dunne darm)

Neuro-endocriene cellen, stamcellen en cellen van Paneth.

Enterocyten

Cilindrische cellen met een apicale brushborder (microvilli + glycocalyx) en een ovale, basaal gelegen kern.

Slijmbekercellen (Goblet cellen)

Liggen verspreid tussen enterocyten en nemen in aantal toe richting ileum.

Verdedigingscellen in lamina propria (dunne darm)

Lymfocyten, plasmacellen en eosinofiele granulocyten.

M-cellen

Microfold cellen, absorberen macromoleculen en antigenen.

Muscularis mucosae (dunne darm)

Contractie van villi: regulatie van absorptie + transport van lymfe.

Submucosa (dunne darm)

Vormt plicae circulares, submucosale klieren van Brunner (vnl talrijk in eerste 1/3 van duodenum).

Muscularis propria (dunne darm)

Binnenste circulaire spierlaag en longitudinale buitenlaag.

Epitheel van de appendix

Slijmbekercellen, absorptieve cellen, en M-cellen en in de crypten: neuroendocriene cellen alsook wat Panethcellen.

Lamina propria van de appendix

Gevuld met lymfefollikels.

Muscularis mucosae van de appendix

Onderbroken door lymfoïde aggregaten.

Serosa van de appendix

Mesotheel rond appendix, behalve thv aanhechting mesoappendix.

Epitheel van caecum, colon en rectum

Cilindrische absorptieve cellen (= ‘colonocyten’) met microvilli en glycocalyx + slijmbekercellen.

Lamina propria van caecum, colon en rectum

Lymfoïde aggregaten tussen crypten, weinig LV (in vgl met dunne darm).

Muscularis propria van caecum, colon en rectum

Binnenste circulaire spierlaag, en buitenste longitudinale spierlaag (in caecum en colon enkel 3 banden: taenia coli).

Colorectale zone (anaal kanaal)

Eénlagig cilindrisch epitheel, crypten worden korter en onregelmatiger in vorm naar distaal toe.

Anale Transitiezone (anaal kanaal)

Meerlagig plaveiselepitheel, eenlagig cilindrisch epitheel met crypten, en het eigen ‘ATZ-epitheel.

Squameuze zone (anaal kanaal)

Meerlagig plaveiselepitheel, zonder huidadnexen.

Perianale huid (anaal kanaal)

Meerlagig plaveiselepitheel met adnexen.

Spieren in anaal kanaal

Intern sfincter, fibromusculair vetweefsel en extern sfincter.

3 paar grote speekselklieren

Parotisklier, sublinguale klier en submandibulaire klier.

Opbouw van speekselklieren

Acinus, ductus intercalatus en ductus striatus.

Acinus (speekselklieren)

Stevig sereus, zuiver muceus en seromuceus.

Ductus intercalatus (speekselklieren)

Kleine kubische cellen met ronde kern.

Ductus striatus (speekselklieren)

Cilindrische donkere cellen, met ovale kern parallel met de lengteas.

Sereuze klieren

PS bezenuwd.

Muceuze klieren

OS bezenuwd.

Opbouw van de lever

Lobuli, portale velden en hepatocyten.

Hepatocyten

Kubische tot polyhedrische cellen, met centrale ronde kern.

Leversinusoïden

Wijdere diameter, platte endotheelcellen, geen basaal membraan, fenestraties in de endotheelcellen.

Kupffercellen

Fagocyterende cellen, stervormig.

Pit cellen

Lever-specifieke Natural Killer cellen.

'Hepatische Stellaire Cellen'

Vetopslagcellen, itocellen, lipocyten, fungeren als de pericyten van het sinusoidendotheel.

Intrahepatische galwegen

Intralobulaire canaliculi, kanaaltjes van Hering, ductuli, interlobulaire ducti en extrahepatische galwegen.

Extrahepatische galwegen

Hoog cilindrisch epitheel met beetje mucus (geen slijmbekercellen), omgeven door dens bindweefsel, peribiliaire klieren* in bindweefsel die via instulpingen in het epitheel in contact staan met het gallumen.

Mucosa van de galblaas

Cilindrisch epitheel (basale kern, microvilli met lamina propria.

Pancreas

Klierweefsel (exocrien en endocrien), in lobuli ingedeeld door dunne bindweefselschotten, en omgeven door een dunne laag losmazig BW + diffuus verspreide adipocyten.

Exocrien deel van de pancreas

Acinus, ductus intercalatus en intralobulaire en interlobulaire ductus.

Endocrien deel pancreas

Eilandjes van Langerhans.

Hypofyse

Adenohypofyse en neurohypofyse.

Anterieur hypofyse

Pars tuberalis, pars intermedia en pars distalis.

Posterieur hypofyse

Eminentia mediana, infundibulum en pars nervosa.

Cellen in adenohypofyse

Somatotrope cellen, Mammotrope cellen, Thyreotrope cellen, Gonadotrope cellen en Corticotrope cellen.

Somatotrope cellen

GH.

Mammotrope cellen

Prolactine.

Thyreotrope cellen

TSH.

Gonadotrope cellen

FSH en LH.