sử giai đoạn 1930 - 1945

Bối cảnh quốc tế và trong nước dẫn tới sự ra đời của ĐCSVN (1930)?

Quốc tế:

• Khủng hoảng kinh tế TG 1929–1933 → ảnh hưởng đến Việt Nam

• Phong trào cách mạng thế giới lên cao

  Trong nước:

• Mâu thuẫn dân tộc sâu sắc

• Các phong trào đấu tranh nổ ra nhưng thiếu sự lãnh đạo thống nhất
  → Cần có chính đảng vô sản lãnh đạo thống nhất phong trào cách mạng.

Sự kiện thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam?

• Thời gian: 3/2/1930

• Địa điểm: Cửu Long (Hồng Kông)

• Người chủ trì: Nguyễn Ái Quốc

• Kết quả: Hợp nhất 3 tổ chức cộng sản thành ĐCSVN → Thông qua Cương lĩnh đầu tiên.

: Điểm nổi bật của Cương lĩnh chính trị đầu tiên (1930)?

• Đề ra nhiệm vụ: Đánh đổ đế quốc và phong kiến

• Thành lập chính quyền công - nông

• Tiến lên CNXH

• Nét nổi bật: Độc lập dân tộc gắn với giải phóng giai cấp

Ý nghĩa phong trào 1930–1931 và Xô viết Nghệ Tĩnh?

• Khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng

• Là phong trào cách mạng triệt để đầu tiên

• Thử nghiệm mô hình chính quyền cách mạng

• Tạo tiền đề cho phong trào sau này

• Gắn liền với tên tuổi Nguyễn Ái Quốc

Vì sao Xô Viết Nghệ Tĩnh được xem là “chính quyền công - nông đầu tiên”?

Vì các tổ chức quần chúng tự quản thay thế chính quyền tay sai, thực hiện cải cách ruộng đất, giáo dục, trật tự xã hội, công bằng...

Mục tiêu và hình thức đấu tranh của phong trào 1936–1939?

• Mục tiêu: Dân sinh, dân chủ, chống phát xít, chống đàn áp

• Hình thức: Hợp pháp, công khai (báo chí, mít tinh, biểu tình…)

• Đặc điểm: Mềm dẻo, linh hoạt để thích nghi với hoàn cảnh quốc tế

Vì sao Đảng thay đổi sách lược trong giai đoạn 1936–1939?

Do tình hình thế giới thay đổi:

• Chủ nghĩa phát xít trỗi dậy

• Chính phủ Mặt trận Nhân dân Pháp lên cầm quyền
  → Đảng tận dụng để đấu tranh hợp pháp, mở rộng ảnh hưởng trong quần chúng

Điểm khác biệt trong chủ trương của Đảng từ 1939 trở đi?

• Tập trung nhiệm vụ giải phóng dân tộc

• Gác khẩu hiệu cách mạng ruộng đất

• Thành lập Mặt trận dân tộc thống nhất rộng rãi (Việt Minh)
  → Phản ánh sự nhạy bén và thực tiễn trong chiến lược cách mạng

Hội nghị TW 8 (5/1941) và vai trò của Nguyễn Ái Quốc?

• Quyết định thành lập Việt Minh

• Khẳng định nhiệm vụ trung tâm: Giải phóng dân tộc

• Đặt mục tiêu tạm thời: Độc lập dân tộc → tiến lên CNXH
  → Nguyễn Ái Quốc: Người hoạch định đường lối, xây dựng mặt trận dân tộc rộng lớn

Cao trào kháng Nhật cứu nước (1945) – Vì sao diễn ra và ý nghĩa?

• Diễn ra: Khi Nhật đảo chính Pháp (9/3/1945)

• Mục tiêu: Lật đổ tay sai Nhật, giành chính quyền

• Ý nghĩa: Là bước chuẩn bị trực tiếp cho Tổng khởi nghĩa

Những điều kiện thuận lợi dẫn tới thắng lợi của CM Tháng Tám?

• Phát xít Nhật đầu hàng (15/8/1945)

• Lực lượng cách mạng phát triển mạnh, toàn dân nổi dậy

• Bộ máy chính quyền địch tan rã

• Sự lãnh đạo tài tình, kịp thời của Đảng và Hồ Chí Minh

Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng Tháng Tám 1945?

• Kết thúc ách đô hộ của thực dân phong kiến

• Giành chính quyền về tay nhân dân

• Mở ra kỷ nguyên mới: độc lập – tự do – chủ nghĩa xã hội

• Cổ vũ phong trào cách mạng thuộc địa trên toàn thế giới

Vì sao Cách mạng Tháng Tám thành công “nhanh, ít đổ máu”?

• Kết hợp chặt chẽ ba vùng (nông thôn – đô thị – miền núi)

• Sự sụp đổ nhanh chóng của bộ máy tay sai

• Sự chủ động chuẩn bị từ trước của Việt Minh

• Tình hình quốc tế thuận lợi (Nhật đầu hàng)

So sánh ba phong trào lớn 1930–1931, 1936–1939 và 1939–1945?

Tiêu chí	1930–1931	1936–1939	1939–1945
Mục tiêu	Độc lập + CNXH	Dân sinh, dân chủ	Giải phóng dân tộc
Hình thức	Bạo động, đấu tranh	Hợp pháp, công khai	Vũ trang + Chính trị
Kết quả	Xô Viết Nghệ Tĩnh	Giác ngộ quần chúng	Thắng lợi CM Tháng Tám

Bài học từ CM Tháng Tám có thể áp dụng gì cho hiện nay?

• Tầm quan trọng của chuẩn bị kỹ lưỡng và chớp thời cơ

• Phát huy sức mạnh toàn dân tộc

• Đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu

• Lãnh đạo có tầm nhìn, linh hoạt và quyết đoán trong hành động

Trình bày bối cảnh quốc tế và trong nước đầu thế kỷ XX ảnh hưởng đến cách mạng Việt Nam?

• Quốc tế:

  • Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga 1917

  • Quốc tế Cộng sản thành lập (1919) → truyền bá chủ nghĩa Mác–Lênin

  • Khủng hoảng kinh tế thế giới 1929–1933

• Trong nước:

  • Kinh tế suy sụp, đời sống nhân dân khổ cực

  • Mâu thuẫn xã hội gay gắt

  • Các phong trào yêu nước thất bại → cần một con đường cứu nước mới

Quá trình Nguyễn Ái Quốc chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời ĐCSVN?

• Thành lập Hội VN Cách mạng Thanh niên (1925)

• Truyền bá chủ nghĩa Mác–Lênin vào Việt Nam

• Ra báo Thanh Niên, xuất bản sách

• Thành lập các chi bộ cộng sản và đào tạo cán bộ

Sự kiện nào đánh dấu bước ngoặt lịch sử với phong trào cách mạng Việt Nam đầu 1930

• Sự kiện thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930)

• Hợp nhất ba tổ chức cộng sản: Đông Dương CSĐ, An Nam CSĐ, Đông Dương CS Liên đoàn

• Dưới sự chủ trì của Nguyễn Ái Quốc tại Hồng Kông

• Thông qua Cương lĩnh chính trị đầu tiên → xác định con đường cách mạng vô sản

Điểm khác biệt giữa Cương lĩnh chính trị đầu tiên (1930) và Luận cương chính trị (10/1930)?

Tiêu chí	Cương lĩnh (1930)	Luận cương (1930)
Người soạn	Nguyễn Ái Quốc	Trần Phú (Tổng Bí thư đầu tiên)
Tính chất	Thực tiễn, linh hoạt	Giáo điều, thiên về đấu tranh giai cấp
Nhiệm vụ trung tâm	Giải phóng dân tộc	Giải phóng giai cấp
Lực lượng cách mạng	Toàn dân (công, nông, tiểu tư sản...)	Công – nông là chủ yếu

Tại sao nói Nguyễn Ái Quốc là người “đặt nền móng” cho cách mạng Việt Nam hiện đại?

• Tìm ra con đường cứu nước đúng đắn: Chủ nghĩa Mác–Lênin

• Thành lập tổ chức tiền thân của Đảng

• Chủ trì hội nghị thành lập ĐCSVN

• Gắn kết vấn đề dân tộc với cách mạng vô sản quốc tế

• Là người đầu tiên kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý luận và thực tiễn Việt Nam

Bài học hiện đại từ sự ra đời ĐCSVN năm 1930 đối với việc xây dựng tổ chức ngày nay?

• Cần có nền tảng tư tưởng vững chắc

• Sự lãnh đạo thống nhất, tránh phân mảnh

• Tầm quan trọng của chuẩn bị về tư tưởng – tổ chức – con người

• Sự kết nối giữa mục tiêu dân tộc và xu hướng toàn cầu hóa

Phong trào cách mạng 1930–1931 diễn ra trong hoàn cảnh nào?

• Khủng hoảng kinh tế thế giới 1929–1933 → đời sống nhân dân cơ cực

• Thực dân Pháp tăng cường đàn áp, bóc lột

• Đảng vừa ra đời (3/1930), cổ vũ tinh thần đấu tranh

• Chủ trương dùng bạo lực cách mạng, khẩu hiệu “Đả đảo đế quốc và phong kiến”

Đặc điểm nổi bật của phong trào cách mạng 1930–1931 là gì?

• Diễn ra rộng khắp cả nước, nhưng mạnh nhất ở Nghệ An – Hà Tĩnh

• Có sự phối hợp giữa công nhân và nông dân

• Kết hợp biểu tình chính trị với bạo động vũ trang

• Thành lập được chính quyền Xô Viết Nghệ Tĩnh – hình thức sơ khai của chính quyền công – nông

Tại sao Nghệ An – Hà Tĩnh trở thành trung tâm của phong trào 1930–1931?

• Truyền thống yêu nước, chống ngoại xâm mạnh mẽ

• Giai cấp nông dân bị áp bức nặng nề → đấu tranh quyết liệt

• Tổ chức Đảng ở đây sớm được thành lập và hoạt động mạnh

• Có ảnh hưởng lớn của Hội Phục Việt (tiền thân Tân Việt Cách mạng Đảng)

Chính quyền Xô Viết Nghệ Tĩnh hoạt động ra sao?

• Giải tán bộ máy cũ, lập chính quyền cách mạng ở thôn, xã

• Thi hành các chính sách mới: giảm tô thuế, xóa nợ, chia ruộng đất, xây dựng đội tự vệ

• Tổ chức giáo dục, y tế, văn hóa cho quần chúng

• Thể hiện quyền làm chủ của công nông lần đầu tiên

Ý nghĩa lịch sử của phong trào 1930–1931?

• Là cuộc tập dượt đầu tiên cho Cách mạng Tháng Tám

• Khẳng định vai trò lãnh đạo của ĐCSVN

• Cổ vũ tinh thần đấu tranh cách mạng trong nhân dân

• Cho thấy khả năng xây dựng chính quyền mới của công – nông

Phân biệt Xô Viết Nghệ Tĩnh và các phong trào trước 1930?

Tiêu chí	Phong trào trước 1930	Xô Viết Nghệ Tĩnh
Tổ chức lãnh đạo	Tự phát hoặc thiếu thống nhất	Có Đảng Cộng sản lãnh đạo
Mục tiêu	Yêu nước, chưa rõ ràng về lý tưởng	Giải phóng dân tộc, đấu tranh giai cấp
Hình thức đấu tranh	Chủ yếu ôn hòa	Chính trị kết hợp vũ trang
Kết quả	Thất bại	Thành lập chính quyền công – nông sơ khai

Nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của phong trào 1930–1931?

• Địch đàn áp dã man, vũ khí yếu

• Đảng còn non trẻ, chưa có đường lối sách lược cụ thể

• Thiếu liên kết và chuẩn bị lâu dài

• Quốc tế chưa có điều kiện hỗ trợ

Bài học kinh nghiệm từ phong trào 1930–1931 cho cách mạng Việt Nam sau này?

• Cần kết hợp chặt giữa đấu tranh chính trị và tổ chức lực lượng vũ trang

• Tổ chức quần chúng vững mạnh là điều kiện thiết yếu

• Vai trò tiên phong và bản lĩnh của Đảng là yếu tố quyết định

• Đường lối cần xuất phát từ thực tiễn

Phân tích vì sao phong trào 1930–1931 không chỉ là cuộc đấu tranh dân tộc mà còn là cuộc đấu tranh giai cấp?

• Không chỉ chống thực dân Pháp mà còn chống lại phong kiến tay sai

• Hướng tới xóa bỏ áp bức bóc lột, thiết lập chính quyền công nông

• Lần đầu tiên giai cấp công – nông giữ vai trò trung tâm cách mạng

• Tư tưởng đấu tranh giai cấp thể hiện rõ trong khẩu hiệu và hành động (chia ruộng, giảm tô...)

Hoàn cảnh quốc tế dẫn đến phong trào 1936–1939 là gì?

• Chủ nghĩa phát xít trỗi dậy đe dọa hòa bình TG (Đức, Ý, Nhật)

• Chính phủ Mặt trận Nhân dân Pháp lên cầm quyền (1936) → nới lỏng chính sách ở thuộc địa

• Quốc tế Cộng sản chủ trương chống phát xít, chủ nghĩa phản động → Đảng ta điều chỉnh chiến lược

Mục tiêu trước mắt của phong trào 1936–1939 là gì?

• Chống chế độ phản động thuộc địa, chống phát xít

• Đòi các quyền tự do, dân sinh, dân chủ

• Chưa đặt nặng vấn đề đánh đổ đế quốc (chiến lược tạm thời)

Những khẩu hiệu đấu tranh của phong trào dân chủ là gì?

• Tự do ngôn luận, báo chí, hội họp

• Cải thiện đời sống nhân dân

• Chống phát xít, phản động thuộc địa

• Tự do cho các tù chính trị, quyền lợi công nhân, nông dân

Hình thức đấu tranh chủ yếu giai đoạn 1936–1939 là gì?

Kết quả nổi bật của phong trào 1936–1939 là gì?

• Quần chúng được giác ngộ mạnh mẽ về chính trị

• Đòi được một số quyền lợi dân sinh, dân chủ

• Uy tín Đảng lên cao, các tổ chức quần chúng được củng cố

• Chuẩn bị lực lượng cho cách mạng sau này

Hạn chế của phong trào dân chủ 1936–1939 là gì

• Mục tiêu chỉ mang tính cải lương, chưa triệt để

• Dễ bị đàn áp khi tình hình thay đổi

• Một bộ phận quần chúng còn ảo tưởng vào chính quyền Pháp

• Không tạo được bước đột phá như 1930–1931 hay 1945

Vì sao Đảng ta phải điều chỉnh chiến lược cách mạng trong giai đoạn 1936–1939?

• Tình hình quốc tế thay đổi → cần linh hoạt để tồn tại

• Kẻ thù chính lúc này là phát xít, phản động, không phải toàn bộ thực dân Pháp

• Mặt trận Nhân dân Pháp tạo ra cơ hội chính trị hợp pháp

• Đấu tranh công khai giúp mở rộng ảnh hưởng của Đảng

Em hãy so sánh phong trào 1930–1931 với 1936–1939.

Tiêu chí	1930–1931	1936–1939
Hình thức đấu tranh	Bạo động, vũ trang, bất hợp pháp	Hợp pháp – nửa hợp pháp
Mục tiêu	Lật đổ đế quốc, phong kiến	Đòi dân sinh, dân chủ, cải cách
Kết quả	Có Xô Viết, bị đàn áp dã man	Giác ngộ quần chúng, củng cố lực lượng
Vai trò của Đảng	Công khai lãnh đạo	Bí mật, gián tiếp thông qua MTDĐĐD

Mặt trận Dân chủ Đông Dương ra đời trong bối cảnh nào?

• Đáp ứng yêu cầu đoàn kết các lực lượng tiến bộ để đấu tranh dân chủ

• Được Đảng chủ trương thành lập (1936) để tập hợp mọi tầng lớp yêu nước

• Gắn liền với phong trào dân chủ và chủ trương chống phát xít của QTCS

Bài học rút ra từ phong trào 1936–1939 là gì?

• Cần linh hoạt, biết tận dụng tình hình quốc tế và trong nước

• Đấu tranh công khai là phương tiện hữu hiệu mở rộng ảnh hưởng của Đảng

• Củng cố mối liên hệ với quần chúng

• Phải luôn chuẩn bị lực lượng để sẵn sàng chuyển hướng khi thời cơ đến

Em hãy đánh giá tính sáng tạo trong đường lối của ĐCSVN thời kỳ 1936–1939?

• Biết chuyển từ đấu tranh vũ trang sang công khai – hợp pháp

• Giữ vững vai trò lãnh đạo dù hoạt động bí mật

• Sử dụng khéo léo mặt trận dân tộc thống nhất, tập hợp đông đảo lực lượng

• Tăng cường ảnh hưởng trong xã hội, mở đường cho cao trào 1939–1945

Chiến tranh thế giới thứ hai nổ ra vào thời gian nào? Ảnh hưởng gì đến Việt Nam?

• Bùng nổ: Tháng 9/1939

• Ảnh hưởng:

  • Pháp – Nhật cấu kết đàn áp phong trào cách mạng

  • Khủng hoảng kinh tế, xã hội trầm trọng hơn

  • Đặt cơ sở cho mâu thuẫn dân tộc phát triển lên đỉnh điểm

Nhật vào Đông Dương khi nào? Thực hiện chính sách gì?

• Tháng 9/1940, Nhật vào Đông Dương

• Chính sách: “Nhật – Pháp cùng thống trị”

  • Vừa vơ vét kinh tế, vừa bắt dân nhổ lúa trồng đay

  • Gây ra nạn đói khủng khiếp 1944–1945 làm 2 triệu người chết

Mâu thuẫn cơ bản nhất của xã hội Việt Nam 1939–1945 là gì?

• Mâu thuẫn dân tộc giữa nhân dân Việt Nam với đế quốc Pháp và phát xít Nhật

• Trở thành mâu thuẫn chủ yếu → nhiệm vụ hàng đầu: giải phóng dân tộc

Hội nghị Trung ương 6 (11/1939) đề ra chủ trương gì quan trọng?

• Chuyển hướng chiến lược: từ đấu tranh dân chủ sang đấu tranh giải phóng dân tộc

• Khôi phục cơ sở Đảng, phát triển lực lượng vũ trang

• Đưa cách mạng về nông thôn

• Khẩu hiệu: “Đánh đổ đế quốc và tay sai, giải phóng dân tộc”

Ai là người chủ trì Hội nghị Trung ương 8 (5/1941)? Nêu nội dung chính.

• Nguyễn Ái Quốc chủ trì (trở về nước năm 1941)

• Nội dung quan trọng:

  • Thành lập Mặt trận Việt Minh

  • Giải phóng dân tộc là nhiệm vụ trước mắt

  • Xác định lực lượng cứu nước là toàn dân tộc

  • Chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang: xây dựng căn cứ, LLVT, căn cứ địa cách mạng

Tổ chức nào ra đời tại Cao Bằng năm 1941 đóng vai trò hạt nhân cách mạng?

• Việt Nam độc lập Đồng minh (Việt Minh) – mặt trận dân tộc thống nhất

• Tập hợp mọi tầng lớp yêu nước không phân biệt xu hướng

• Là lực lượng chính trị – quân sự hùng mạnh nhất thời kỳ này

Sự kiện nào đánh dấu Nhật đảo chính Pháp ở Đông Dương? Ý nghĩa?

• Ngày 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp, độc chiếm Đông Dương

• Ý nghĩa:

  • Pháp sụp đổ, trật tự cũ tan rã

  • Đảng phát động kháng Nhật cứu nước, chuẩn bị thời cơ tổng khởi nghĩa

Khẩu hiệu đấu tranh sau ngày 9/3/1945 là gì?

• “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”

• “Phá kho thóc, giải quyết nạn đói”

• “Thành lập chính quyền cách mạng”
  → Gắn giải phóng dân tộc với an dân, lòng dân

Căn cứ địa cách mạng đầu tiên của cả nước là ở đâu?

• Cao – Bắc – Lạng (Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn)

• Do Việt Minh xây dựng từ năm 1941

• Trở thành nơi phát động lực lượng vũ trang đầu tiên

Những điều kiện nào tạo nên thời cơ “ngàn năm có một” cho Cách mạng Tháng Tám?

• Nhật đầu hàng Đồng minh (15/8/1945) → khoảng trống quyền lực

• Lực lượng cách mạng đã sẵn sàng

• Quần chúng nổi dậy mạnh

• Đồng minh chưa kịp vào Đông Dương

• Phát xít Nhật rút quân, chính quyền tan rã nhanh chóng

Cách mạng Tháng Tám diễn ra trong thời gian nào? Diễn biến chính?

• Từ 14–28/8/1945

• Diễn biến:

  • 14–15/8: Hội nghị toàn quốc của Đảng

  • 16–17/8: Quốc dân Đại hội tại Tân Trào thông qua lệnh Tổng khởi nghĩa

  • 19/8: Giành chính quyền ở Hà Nội

  • 23/8: Ở Huế

  • 25/8: Ở Sài Gòn

  • 28/8: Chính quyền về tay nhân dân cả nước

Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng Tháng Tám là gì?

• Lật đổ chế độ phong kiến – thực dân → chấm dứt hơn 80 năm đô hộ

• Lần đầu tiên nhân dân làm chủ vận mệnh dân tộc

• Mở ra kỷ nguyên mới: độc lập – tự do

• Góp phần vào thắng lợi chống phát xít trên thế giới

Nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám là g

• Dân tộc có truyền thống yêu nước

• Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, đứng đầu là Hồ Chí Minh

• Chuẩn bị lực lượng lâu dài, toàn diện

• Lợi dụng thời cơ chính xác

• Lực lượng chính trị – vũ trang được tổ chức rộng khắp

Em hãy đánh giá tính sáng tạo chiến lược của Đảng trong Cách mạng Tháng Tám.

• Khôn khéo thay đổi chiến lược theo tình hình quốc tế

• Kết hợp khởi nghĩa toàn quốc với các hoạt động địa phương linh hoạt

• Đưa khẩu hiệu sát thực tiễn: giải quyết nạn đói, khơi dậy lòng dân

• Biết “đi trước một bước”, hành động khi thời cơ chưa chín muồi hoàn toàn nhưng sắp mất đi

Phân biệt Cách mạng Tháng Tám với các cuộc khởi nghĩa trước đó trong lịch sử dân tộc.

• Mang tính toàn dân – toàn diện

• Có sự lãnh đạo thống nhất của Đảng

• Diễn ra trên quy mô cả nước trong thời gian ngắn

• Giành chính quyền trong hòa bình, ít đổ máu

• Kết hợp giữa đấu tranh chính trị và vũ trang