Bioleg Uned 2.2

Beth ydy cnewyllyn gell yn cynnwys?

cromosomau

Beth ydy cromosomau yn cynnwys?

genynnau sy'n gyfrifol am nodweddion sydd wedi'u hetifeddu gan rieni

Faint o enynnau sydd mewn cell?

46

Sawl cromosom sydd mewn celloedd sberm ac wy?

23

Sawl cromosom sydd yn celloedd coch?

0

Pa wybodaeth ydy DNA yn cynnwys?

gwybodaeth ar gyfer cynhyrchu gwahanol fath o broteinau

Beth yw proteinau?

cadwynau hir o asidau amino wedi cyfuno

Mitosis

trwy gydol y corff

Meiosis

•celloedd rhyw

•4 gell

•pob un yn wahanol yn enetig

•hanner set o gromosomau gan bob epigell

Mamgell?

y gell wreiddiol

Epigelloedd?

celloedd newydd

Pryd ydy mitosis yn digwydd?

•pan fo celloedd rhyw yn tyfu

•pan fo angen atgyweirio clwyfau

I ba ganlyniad ydy canser yn digwydd?

mitosis afreolus

Carsinogen

cyfyngau amgylcheddolsy'n achosia canser

Proto-oncigen

genyn arferol a all droi'n oncogen sy'n amharu ar gellraniad arferol

oncogen

genyn sy'n achosi celloedd i rannu'm afreolus

tyfiant

más o gelloedd annormal

tyfiant malaen

tygiant a all lledaenu i mannau eraill yn y corff

Datblygiad tfiant malaen

1. celloedd iach, mitosis yn cael ei reoli gan genyn = newid i oncogen

2. carsinogenau yn achosi mwtaniad yn y DNA

3. proto-oncogen yn mwradu i oncogen

4. methu rheoli mitosis

5. tyfiant yn datblygu

6. tyfiant malaen = lledaenu i mannau eraill yn y corff

Trin canser

•tynnu'r tyfiant mewn llawdriniaeth

•radiotherapi; dinistrio'r celloedd canseraidd â phelydrau X

•cemotherapi ar y corff cyfan trwy ddefnyddio cemegion sy'n lladd celloedd sy'n rhannu

•cemotherapi sy'n targedu'r celloedd canseraidd

Beth yw celloedd bonyn?

celloedd yng nghamau cyntaf datblygiad embryo

Pa gelloedd gall celloedd bonyn newid?

mathau celloedd perthynol

Lle ceir celloedd bonyn?

•llygaid

•calon

•ymenydd

•gwaed

Beth yw celloedd bonyn embryonig?

yn y cyfnod datblygu cynnar ac mae ganddynt y potensial i neis sawl math o gell gwahanol

Beth yw ofn therapi celloedd embryonig?

trosglwyddo firysau a microbau eraill

Celloedd bonyn mewn anifeiliaid

•celloedd bonyn llawn dwf

•celloedd bonyn embryonig - IVF

Celloedd bonyn mewn planhigion

merismetau - tyfu ym mlaenau cyffion a gwreiddiau

Technoleg celloedd bonyn

•arwain at driniaeth neu wellhad i glefydau

•cymryd lle meinweoedd wedi difrodi

Manteision celloedd bonyn personol

•dim materion moesegol

•corff yn derbyn y celloedd

Mantais celloedd bonyn embryonig

•gallu caelyn rhwydd o driniaeth IVF

Anfantais celloedd bonyn embryonig

•rhai yn credu bod dinistrio embryonau yn lladd bywyd dynol posibl