rozdział XVII Narodowy Bank Polski | Quizlet

pierwsze banki typu centralnego

Bank Szwecji (1668r.) oraz Bank Anglii (1964r.)

koncepcję polityki pieniężnej prowadzonej przez Bank Centralny

1) koncepcja keynesowska (zapewnienie wzrostu gospodarczego i pełnego zatrudnienia poprzez ukształtowanie odpowiedniej wysokości długookresowej stopy procentowej);

2) koncepcja monetarystyczna (utrzymanie stabilności cen poprzez kształtowanie podaży pieniądza);

3) koncepcja stabilności kursu walutowego (szczególnie w państwach z bardzo dużym udziałem handlu zagranicznego w produkcie krajowym brutto);

4) koncepcja bezpośredniego celu inflacyjnego (podawanie przez bank centralny do publicznej wiadomości dopuszczalnej wielkości inflancji w skali rocznej);

gdzie przedstawiane są decyzję Rady Polityki Pieniężnej po posiedzeniu?

decyzje Rady Polityki Pieniężnej są przedstawiane w Informacjach po posiedzeniach RPP oraz towarzyszących im konferencjach prasowych, a także w Opisach dyskusji na posiedzeniach Rady, Raportach o inflancji, Założeniach polityki pieniężnej i Sprawozdaniu z wykonania założeń polityki pieniężnej

gdzie przedstawiane są decyzję Rady Polityki Pieniężnej?

decyzję Rady wraz z ich uwarunkowaniami są przedstawiane w Informacjach po posiedzeniach Rady oraz na towarzyszących im konferencjach prasowych, a także w Opisach dyskusji na posiedzeniach decyzyjnych Rady, Raportach o inflacji, Założeniach polityki pieniężnej i Sprawozdaniu z wykonania założeń polityki pieniężnej

funkcje banku centralnego

- funkcja centralnego banku państwa;

- funkcja banku emisyjnego;

- funkcja banku banków;

NBP jako centralny bank państwa

• kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej państwa (polityka ta przede wszystkim dąży do utrzymania stabilności cen i umacniania pieniądza narodowego

• wpływ banku centralnego na podaż (ilość) pieniądza bankowego korzystając z narzędzi:

- narzędzia o charakterze administracyjnym,

- narzędzia o charakterze ekonomiczno-administracyjnym,

- narzędzia o charakterze rynkowym,

- działania informacyjno-perswazyjne

NBP jako centralny bank państwa

• kształtowanie i realizacja polityki pieniężnej państwa (polityka ta przede wszystkim dąży do utrzymania stabilności cen i umacniania pieniądza narodowego)

• elementem polityki pieniężnej jest wpływ banku centralnego na podaż (ilość) pieniądza

w tym zakresie bank korzysta z narzędzi:

- narzędzia o charakterze administracyjnym,

- narzędzia o charakterze ekonomiczno-administracyjnym,

- narzędzia o charakterze rynkowym,

- działania informacyjno-perswazyjne

co to jest pieniądz bankowy?

pieniądz bankowy - to 90% kwoty którą wpłacamy na rachunek, a bank wprowadza je w dalszy obieg;

np. pan Kleofas wpłaca na swój rachunek 10 000zl, bank z tej kwoty zatrzymuje 1000zl (10%) rezerwy gotówkowej, a 9000zl wprowadza w dalszy obieg (to jest pieniądz bankowy)

co to jest pieniądz bankowy?

pieniądz bankowy - to 90% z wpłaconych przez ludzi pieniędzy, które bank wprowadza w dalszy obiekt;

np. pan Kleofas wpłacił na swój rachunek 10 000zl (wkład pierwotny), bank zatrzymuje 1000zl (10%) rezerwy bankowej, a pozostałe 9000zl puszcza dalej w obieg (to jest pieniądz bankowy)

co to jest debet?

debet - sytuacja w której saldo rachunku bankowego staje się ujemne (wydajemy więcej pieniędzy niż mamy); w praktyce oznacza to, że bank udostępnia nam dodatkowe środki, którymi normalnie możemy płacić albo je wypłacać, nie są one jednak na naszym koncie; jest to rodzaj krótkoterminowego kredytu który bank udziela nam na określonych zasadach; zostaje on spłacony gdy na rachunek wpłynie wypłata i bank pobiera tą kwotę na minusie

co to jest debet?

debet to sytuacja w której saldo rachunku bankowego staje się ujemne (wydajemy więcej pieniędzy niż mamy); w praktyce oznacza to, że bank udostępnia nam dodatkowe środki, których nie mamy na koncie, ale możemy nimi normalnie płacić czy je wypłacić; jest to rodzaj krótkoterminowego kredytu, który bank udziela nam na określonych zasadach; gdy na to konto wpłynie np. wypłata bank pobiera tą kwotę którą mieliśmy na debecie

narzędzia o charakterze administracyjnym, którymi bank centralny wpływa na ilość pieniądza bankowego

▪︎ rezerwa obowiązkowa, banki mają obowiązek gromadzić na rachunkach w banku centralnym określoną ilość aktywów (ilość ta jest wyznaczana procentowo od wielkości i rodzaju sumy wkładów pieniężnych w każdym banku);

▪︎ rezerwa obowiązkowa wynosi najwyżej 30% (określa ją RPP, a zasady i tryb jej naliczania oraz utrzymania ustala Zarząd NBP);

▪︎ bank centralny ustala pułapy, limity kredytowe i tzw. blokadę środków;

▪︎ w razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej RPP może wprowadzić ograniczenie wielkości środków pieniężnych oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców, a także obowiązek utrzymywania nieoprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystanych przez banki i krajowych przedsiębiorców

narzędzia administracyjne jako narzędzia polityki pieniężnej

▪︎ rezerwa obowiązkowa, banki mają obowiązek gromadzić na rachunkach w banku centralnym określoną ilość aktywów (ta ilość jest wyznaczana procentowo od wielkości i rodzaju sumy wkładów pieniężnych w każdym banku);

▪︎ bank centralny może także ustalać pułapy i limity kredytowe oraz tzw. blokadę środków;

▪︎ w razie zagrożenia realizacji polityki pieniężnej RPP może wprowadzić ograniczenie wielkości środków pieniężnych oddawanych przez banki do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców, a także obowiązek utrzymania nieoprocentowanego depozytu w NBP od zagranicznych środków wykorzystywanych przez banki i krajowych przedsiębiorców

co to jest pułap?

pułap - ograniczenie środków oddawanych do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców określające wielkość pojedynczego kredytu lub pożyczki

co to jest pułap?

pułap - ograniczenie środków oddawanych do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców określające wielkość pojedynczego kredytu lub pożyczki

co to jest limit kredytowy?

limit kredytowy - ograniczenie środków oddawanych do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców określające sumę wszystkich udzielonych przez bank kredytów i pożyczek

co to jest limit kredytowy?

limit kredytowy - ograniczenie środków oddawanych do dyspozycji kredytobiorców i pożyczkobiorców określające sumę wszystkich udzielonych przez bank kredytów i pożyczek

co to jest blokada środków?

blokada środków polega na obowiązku utrzymania przez banki nieoprocentowanych depozytów w relacji do udzielonych pożyczek lub kredytów

co to jest weksel?

co to jest dyskonto?

dyskonto weksla - kwota potrącana przez bank ze względu na nabycie weksla przed terminem jego płatności

co to jest redyskonto?

redyskonto - przejęcie od banków komercyjnych konkretnych wierzytelności przez bank centralny; udzielony zostaje kredyt redyskontowy, uwzględnia on kwotę potrącenia określaną przez bank (tym razem) centralny

narzędzia ekonomiczno-administracyjne jako narzędzia polityki pieniężnej

◇ kredyt redyskontowy;

◇ stopa redyskontowa;

◇ Zarząd NBP określa rodzaje weksli przyjmowanych przez NBP do dyskonta i redyskonta oraz uchwala zasady i tryb ich dyskonta oraz redyskonta;

◇ kredyt lombardowy;

◇ stopa lombardowa;

co to jest kredyt lombardowy?

kredyt lombardowy - krótkoterminowy kredyt udzielany bankom komercyjnym przez bank centralny pod zastaw papierów wartościowych

co to jest stopa lombardowa?

stopa lombardowa - oprocentowanie kredytu lombardowego, jest zazwyczaj wyższa od innych stóp procentowych banku centralnego

narzędzia o charakterze rynkowym jako narzędzia polityki pieniężnej

♡ operacje otwartego rynku;

♡ stopa procentowa banku centralnego;

♡ transakcje repo (repurchase agreement);

♡ transakcje reverse repo (reverse repurchase agreement);

♡ bank centralny może sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe bez dodatkowych zobowiązań warunkowych;

♡ RPP ustala zasady operacji otwartego rynku

na czym polega transakcja repo?

transakcja repo polega na tym, że bank centralny gdy chce pobudzić gospodarkę, zwiększając płynność finansową banków komercyjnych skupuje od banków różne papiery wartościowe z umową ich odsprzedaży w określonym czasie, ale po niższej cenie

na czym polega transakcja reverse repo?

transakcja reverse repo polega na tym, że bank centralny chcąc zahamować inflację sprzedaje bankom różne dłużne papiery wartościowe z umową odkupienia ich w określonym czasie za wyższą cenę

co to jest stopa depozytowa?

stopa depozytowa - oprocentowanie depozytów banków komercyjnych w banku centralnym

co to jest depozyt?

depozyt - środki pieniężne przekazywane do banku w celu ich przechowywania lub pomnażania. Klient, zwany DEPONENTEM, przekazuje bankowi określoną kwotę, a instytucja ta zobowiązuje się do jej zwrotu na uzgodnionych warunkach. W zamian bank może wypłacać odsetki, które zależą od rodzaju zdeponowanych środków oraz warunków określonych w umowie depozytowej

co to jest stopa referencyjna?

stopa referencyjna - wyznacza poziom oprocentowania krótkookresowych operacji otwartego rynku i ma charakter sygnalizacyjny - pokazuje kierunki bieżącej polityki pieniężnej banku centralnego

kto ustala wszystkie stopy procentowe?

wszystkie stopy procentowe ustala Rada Polityki Pieniężnej 💰

działalność informacyjno-perswazyjna jako narzędzie polityki pieniężnej

÷ bank centralny informuje banki komercyjne i ogół społeczeństwa o swoich zamierzeniach, pozwalając im dostosować się do nich;

÷ bank centralny sporządza prognozy, analizy i oceny przebiegu realizacji polityki pieniężnej oraz sygnalizowanie ewentualnych zagrożeń;

÷ przewodniczący Rady przekazuje środkom masowym przekazu komunikat o ustaleniach podjętych na jej posiedzeniu;

÷ komunikaty Rady Polityki Pieniężnej pojawiają się pod koniec każdego miesiąca;

polityka kursu walutowego

○ NBP realizuje politykę walutową ustaloną przez Radę Ministrów w porozumieniu z RPP;

○ Rada Ministrów w porozumieniu z RPP ustala także kurs złotego w stosunku do obcych walut;

○ NBP ogłasza bieżące kursy walut obcych oraz kursy innych wartości dewizowych;

○ do zadań banku centralnego należy także prowadzenie działalności dewizowej

co to jest dewiza?

dewiza - papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych

kolejne funkcje banku centralnego jako banku państwa?

☆ obsługa bankowa budżetu;

☆ realizacja zleceń w zakresie emisji i obrotu rządowymi papierami wartościowymi;

☆ zaciąganie, udzielanie i obsługa bankowa pożyczek i kredytów w stosunkach z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi

NBP jako bank emisyjny

1) ustalenie wzorów i wartości nominalnej banknotów oraz monet;

2) ustalenie wielkości emisji znaków pieniężnych, co wymaga przeprowadzania szeregu analiz i badań;

3) ustalenie terminu wprowadzania do obiegu nowych znaków pieniężnych, a także zasad wycofywania starych i zniszczonych banknotów i monet;

4) zapewnienie niezbędnej wielkości zapasów gotówki w odpowiednich nominałach w jednostkach organizacyjnych banku centralnego oraz w bankach komercyjnych;

5) określenie zasad i trybu postępowania wobec fałszowania znaków pieniężnych

NBP jako bank banków

bank centralny pełni rolę stabilizatora całego systemu bankowego; kłopoty jednego banku, bardzo silnie oddziałują na cały system bankowy, w zależności od skali problemu, na całą gospodarkę;

1) oddziałuje za pomocą różnych instrumentów na banki komercyjne w celu realizacji polityki pieniężnej - była już o tym mowa przy okazji omawiania funkcji centralnego banku państwa;

2) organizuje rozliczenia pieniężne, dbając jednocześnie o zapewnienie płynności całego systemu bankowego;

3) kształtuje warunki zapewniające bezpieczeństwo i rozwój całego systemu bankowego

Narodowy Bank Polski - pozycja ustrojowa

NBP jest uniezależniony od Rządu

jakie cele działania poróżniły rząd i NBP i przemówiły za uniezależnieniem banku centralnego od rządu?

za uniezależnieniem banku centralnego od rządu przemawia rozbieżność celów:

- z jednej strony bank centralny odpowiada za stabilność cen i długofalową politykę antyinflacyjną,

- a z drugiej rząd, walcząc o poparcie społeczne, jest bardziej skłonny do liberalizowania polityki pieniężnej i krótkofalowego pobudzania gospodarki

dzięki czemu AUTONOMIA NBP została zagwarantowana?

AUTONOMIA NBP została zagwarantowana dzięki następującym rozwiązaniom konstytucyjnym:

1) powoływanie organów: prezes NBP powoływany jest przez Sejm na wniosek prezydenta; przewodniczącym RPP jest Prezes NBP, a jej członków powołują w równej liczbie (po trzech) prezydent, sejm i senat;

2) kadencyjność: członkowie i prezes RPP powoływani są na 6letnią kadencję;

3) odpowiedzialność konstytucyjna: prezes NBP odpowiada przed Trybunałem Konstytucyjnym za delikt konstytucyjny;

4) niepołączalność: Prezes NBP nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalność niedającej się pogodzić z godnością jego urzędu;

5) zadania: NBP ma wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalenie i realizowania polityki pieniężnej;

6) założenia polityki pieniężnej, jak również sprawozdanie z jej wykonania RPP przekłada Sejmowi

co jest odstępstwem autonomii NBP?

odstępstwem od ogólnie przyjętej koncepcji autonomii NBP jest przekazanie Rady Ministrów kompetencji w zakresie ustalania polityki walutowej oraz zasad ustalania kursu złotego w stosunku do walut obcych; rząd wykonuje powyższe uprawnienia w porozumieniu z RPP

prawne formy działania NBP

1. bank to osoba prawna, która może podejmować działania w sferze prawa prywatnego: prowadzenie rachunków bankowych, udzielenie kredytów, kupowanie i sprzedaż dłużnych papierów wartościowych;

2. bank centralny realizujący szczególne zadania nałożone na niego przez konstytucję;

~ NBP działa jak bank: przyjmuje weksle do redyskonta;

~ działania organów NBP są jednocześnie działaniami organów administracji publicznej: określenie przez Prezesa NBP w drodze zarządzenia zasad i trybu postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi

unia gospodarcza i walutowa 💶💶

♧ ponad 50% naszego eksportu trafiają do Unii Europejskiej;

♧ podstawowymi instytucjami Unii Walutowej są organy UE, w tym Europejski Bank Centralny oraz Europejski System Banków Centralnych (Europejski Bank Centralny z centralnymi bankami krajowymi, NBP do niego należy, ale nie ma prawa głosu);

♧ EBC odpowiada za prowadzenie polityki pieniężnej strefy euro, jego głównym celem jest utrzymanie stabilności cen, poprzez:

- wpływanie na podaż pieniądza poprzez ustalanie stóp procentowych dla pożyczek udzielanych bankom komercyjnym w krajach strefy euro;

- zarządzanie rezerwami walutowymi strefy euro;

- sprzedaż lub zakup walut w celu utrzymania równowagi kursów wymiany;

- pomoc organom państw członkowskich w sprawowaniu nadzoru nad rynkami i instytucjami finansowymi oraz w zapewnieniu sprawnego funkcjonowania systemów płatniczych;

- dbanie o bezpieczeństwo europejskiego systemu bankowego i emisji banknotów euro;

jakie są organy EBC?

organy EBC:

- Zarząd (członkowie są mianowani przez szefów państw strefy euro, wydaje bankom narodowym strefy euro instrukcje ustalone przez Radę Zarządzającą)

- Rada Prezesów/Zarządzająca (Zarząd i prezesi banków centralnych strefy euro, wydaje rozporządzenia, decyzje, zalecenia i opinie);

- Rada Ogólna (prezes, wiceprezes EBC oraz prezesi banków centralnych wszystkich państw członkowskich UE, pomaga państwo członkowskim które nie weszły jeszcze w strefe euro)

co to jest konwergencja?

konwergencja - szczególne warunki, które państwa UE muszą spełnić żeby przyjąć euro jako swoją walutę

jakie są kryteria konwergencji?

żeby państwa UE mogły wprowadzić u siebie walutę euro, muszą również spełnić następujące cztery szczególne warunki, które uzgodniono w Maastricht w 1991 r.

♤ stabilność cen - trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji nie przekracza o więcej niż 1,5 punktu procentowego stopu inflacji trzech państw strefy euro o najbardziej stabilnych cenach;

♤ zdrowe i zrównoważone finanse publiczne - państwo nie jest objęte procedurą nadmiernego deficytu;

♤ trwałość konwergencji - długoterminowa nominalna stopa procentowa nie przekracza więcej niż o dwa punkty procentowe stopy procentowej trzech państw strefy euro o najbardziej stabilnych cenach;

♤ stabilność kursu walutowego - przez co najmniej dwa lata bez poważnych napięć, w szczególności bez dokonywania dewaluacji względem euro, aby wykazać, że państwo może zarządzać swoją gospodarką, nie powodując przy tym nadmiernych wahań kursów walutowych;

osiąganie tych celów jest monitorowane przez EBC oraz Komisję Europejską, która wydaje Raporty o konwergencji

kto decyduje o tym że państwo członkowskie UE może wprowadzić euro?

Rada Unii Europejskiej decyduje o tym czy dany kraj może wprowadzić euro