DE TWEEDE DAG (H2) – PLATO EN EROS

PLATO: ZELFBEWUSTE FILOSOOF

Plato = eerste filosoof die weet dat hij een filosoof is.

Vanaf Plato → Filosofie wordt een aparte discipline met specialisten.

Plato’s invloed is overal → Hij stelde de eerste cruciale vragen, waarop latere filosofen verder bouwden.

Filosofen na hem verwijzen bijna altijd naar hem.

het symposium inleiding

Liefde als centraal thema → Plato verwerkt zo de dood van Socrates.

Moderne betekenis = Wetenschappelijke bijeenkomst.

Oude betekenis = Drinkgelag, vaak eindigend in een orgie.

Griekse spelling → Symposion

WAT IS EEN SYMPOSIUM?

Bijeenkomst van mannelijke burgers → Diner, drinken, conversatie, muziek.

Vrouwen, slaven, kinderen niet welkom → Slaven hielpen, vrouwen in de keuken.

Regels door symposiarch → Bepaalde programma, wijnhoeveelheid en verdunning.

Pure wijn = barbaars → Alleen niet-Grieken

EROS

- Eros = seksueel verlangen → Ander dan liefde, veel breder.

- Andere soorten liefde → Philia = vriendschap

- Eros in filosofie → Eros is de kracht die mensen tot filosoferen brengt.

- Eros met hoofdletter → De god van eros.

- Eros zit overal → Net als Plato’s invloed.

VERHAAL PLATO’S DIALOOG SYMPOSIUM

Locatie en context → De dialoog speelt zich af tijdens een drinkpartij bij Agathon, na zijn eerste overwinning als schrijver.

Fictie binnen fictie → De dialoog is fictief, een verhaal binnen een verhaal. Het wordt verteld door Apollodorus, die het van Aristodemus heeft gehoord (die zelf niet alles herinnerde).

Socrates en Eros → Na lofredes over Eros, komt Alcibiades binnen, een dronken, verliefde politicus die de bijeenkomst verstoort.

Chaos door Alcibiades → Hij breekt regels, drinkt veel, en zorgt voor chaos. Socrates blijft kalm en filosoferen.

Boodschap van Plato → Eros is overal, zelfs in de chaos. Het is de kracht achter alles, inclusief filosofie.

Eros = leven en schoonheid → Alles wat mooi is, komt voort uit eros, zelfs filosofie. Achter alles zit eros.

PLATO’S ZELFKRITIEK

We hebben veel van Plato’s werk nog --> probleem: contradictioneel

In zijn laatste werken komt ook zelfkritiek aan bod: 3 grote zelfkritieken

3 zelfkritieken van Plato

1) Onsterfelijkheid

Vroeger: Onveranderlijk en onsterfelijk in de mens.

Later (in Symposium): Mens verandert, zelfs in gedachten; kennis en gedachten sterven ook. Onsterfelijkheid komt niet door de ziel, maar door het achterlaten van creaties.

2) Definitie

Vroeger: Alles wordt gedefinieerd.

Later: Socrates zegt dat je eros niet kunt definiëren, omdat het een god noch een sterveling is, maar iets daartussen.

3) Oppositie

Vroeger: Twee opposities bepalen alles (dit of dat).

Later (in Symposium): Diotima zegt dat eros een derde element is: iets tussen de twee tegenstellingen (noch dit, noch dat).

Eros als god?

Socrates: Eros kan geen god zijn, omdat goden alles hebben en niets nodig hebben.

Eros verlangt naar wat ontbreekt, maar dat maakt het niet sterfelijk.

STERFELIJKHEID EN ONSTERFELIJKHEID

Sterfelijk: Als eros bevredigd is, gaat het weg (sterft).

Onsterfelijk: Na een tijdje komt het terug (leven).

=> cyclus van sterven → leven → sterven → leven

Eros = tussen of noch-noch

- Eros = Grote demon: Geen god, maar een geest.

- Eros zit tussen sterfelijk en onsterfelijk: Het is noch sterfelijk, noch onsterfelijk.

- Eros als communicatiekanaal: Eros verbindt goden en stervelingen, maakt contact mogelijk.

- Verschil tussen goden en mensen:Mensen: Hebben eros, gevoelens, verlangens, kunnen denken en spreken.

- Goden: Hebben geen eros, geen gevoelens of verlangens, kunnen niet denken of spreken.

Eros is een productieve kracht

Eros als communicatiekanaal: Eros verbindt mensen en goden, maar is ook een productieve kracht.

Eros = verlangen om iets nieuws te creëren: Het zit achter onze realisaties, zoals kunst, ontdekking, en voorplanting.

Onsterfelijkheid door eros:

Via voorplanting (kinderen) of door creaties zoals kunst en kennis.

Eros = sleutel tot menselijke onsterfelijkheid, niet goddelijke. Na de dood leeft men voort door wat men heeft gecreëerd dankzij eros.

Ladder van de liefde:

Begint bij erotische liefde voor lichamelijke schoonheid.

Eindigt met het aanschouwen van het perfecte beeld van schoonheid.

In elke trap van de ladder zit eros, slechts een kwestie van intensiteit.

EROS VOOR ONS, EROS VOOR PLATO

Eros voor ons: Erotische liefde is beperkt tot privé en kan geïntensiveerd worden via de liefdesladder.

Eros voor Plato: Eros is een kracht die mensen naar hogere niveaus van schoonheid en creatie brengt.

Diotima

= (enige) fictieve vrouw in symposium

- de idealisering van de vrouw (makkelijk, plezierig..)

- mannen moeten voor haar praten

- geen toelating tot sociale leven in Griekenland

- binaire stelling verworpen (dat wie niet onsterflijk en lelijk is, sterfelijk en mooi moet zijn)

- Tussen tegengestelden zit derde element: het verschil, het tussen, het noch-noch

PLATONISCHE LIEFDE

- Platonische liefde = Liefde zonder seksueel verlangen, uitgevonden in de Renaissance.

- Strategie om over homoliefde te praten in de kerk.

Twee anti-platonische elementen:

1. Duidelijke grens tussen lichamelijk en intellectueel

2. Liefde voor de ziel zonder betrokkenheid van het lichaam

BESLUIT

Eros is niet privé: Het gaat verder dan seks of zelfliefde, het raakt ook politiek, wijsheid en rechtvaardigheid

.

Eros is essentieel: Zonder eros is het streven naar wijsheid en rechtvaardigheid onmogelijk, omdat eros het streven zelf is.