Kaarten: H4 Deel 1: Het team en de teamrollen

hoofdstuk 4

Teamcultuur

Geheel van normen en waarden van een team en het daaruit voortvloeiende gedrag

-> omgangsvormen

-> taalgebruiken

-> afspraken

-> procedures

-> houding

vormen allemaal een onderdeel van de teamcultuur

Teamcultuur is (kenmerken)

- Dynamisch en ongrijpbaar

- Bepalend hoe mensen samenwerken

- Ook aangeleerd (vertelt over wat leeft in het team)

Model voor teamcultuur

Het ui-model

Het ui-model van (grondleggers)

Sanders en Neuijen

Het ui-model bestaat uit

Meerdere lagen

-> binnenste laag = de kern van een teamcultuur (moeilijk waarneembaar)

=> Hoe dichter een laag bij binnenste van de ui ligt hoe moeilijker deze te veranderen is

Het ui-model

(van buiten)

1. Symbolen

2. Helden

3. Rituelen

4. Waarden en grondbeginselen

(naar binnen)

Het ui-model

Laag 1. Symbolen

Voorwerpen, woorden of handelingen die uitdrukken wat de organisatie wil zijn of wil betekenen

-> makkelijk te herkennen voor buitenwereld

-> huisvesting van organisatie, inrichting van lokalen, taalgebruik, kleding teamleden, ...

Het ui-model

Laag 2. Helden

Helden of anti-helden zijn reële of imaginaire personen die de teamleden bewonderen of verafschuwen

-> verwijzen naar wat de organisatie als wenselijk of onwenselijk beschouwt

Het ui-model

Laag 3. Rituelen

Sociale gewoonten die voor teamleden essentiële betekenis hebben

-> begroetingen, vergaderingen, gedragspatronen tijdens lunchpauzes, vieren van verjaardagen en andere feestjes, ...

Het ui-model

Laag 4. Waarden en grondbeginselen

Waarden = leidraad voor het handelen

-> beïnvloedt waarnemen, denken, voelen en handelen van teamleden

-> Veel oordelen gekoppeld aan deze waarden

=> Geeft betekenis aan teamleden voor wat goed of slecht is, mooi of lelijk is en wat rationeel of irrationeel is

Grondbeginselen = basisprincipes die niet meer ter discussie staan

-> fundamentele overtuigingen waar het team achter staat en in gelooft

Teamrollen volgens (grondlegger)

Meredith Belbin

Meredith Belbin zegt dat een groep moet bestaan uit

Mensen die verschillen op vlak van persoonlijkheid en vaardigheden

-> hierdoor vergroot team de effectiviteit van zijn werking

Teamrollen Belbin

-> Hoe werkt het?

9 teamrollen

=> Elke persoon heeft 2 tot 3

-> primaire teamrollen

-> secundaire teamrollen

-> afwezige teamrollen

Primaire teamrollen

Gedrag dat je met gemak kan uitoefenen

= naturel en spontaan

Secundaire teamrollen

Gedrag dat je met enige oefening kan toepassen

= niet spontaan maar wel aan te leren

Afwezige teamrollen

Gedrag dat je niet kent dus niet kan opnemen

Teamrollen Belbin

-> Een waarderend model:

Gaat uit van het positieve, waar je goed in bent

Teamrollen Belbin

-> Authenticiteit = belangrijk in teamrollen:

Comfortabel functioneren

=> Meer de primaire teamrol innemen

Teamrollen Belbin

1. Doener

2. Brondonderzoeker

3. Vernieuwer

4. Monitor

5. Vormer

6. Voorzitter

7. Zorgdrager

8. Groepswerker

9. Specialist

Teamrollen Belbin

1. Doener

Organisator van het team en is praktisch bezig. Nuchter, ordelijk en taakgericht + harde werker.

Teamrollen Belbin

1. Doener

-> Kwaliteiten

- Zet ideeën om in praktijk

- Voert werk uit

- Organisatietalent

- Veel zelfdiscipline, realistisch en doelmatig

Teamrollen Belbin

1. Doener

-> Valkuilen

- Speelt op zeker, kan vernieuwing tegenhouden

- Minder flexibel als plan wijzigt

- Staat niet open voor ideeën die hun waarden niet bewezen hebben

Teamrollen Belbin

2. Brondonderzoeker

Extraverte netwerker van het team. Legt makkelijk contacten.

Enthousiast, avontuurlijk en ruimdenkend en opzoek naar nieuwe ideeën.

Teamrollen Belbin

2. Brondonderzoeker

-> Kwaliteiten

- Legt externe contacten

- Verbindingsfiguur met buitenwereld

- Reageert goed op uitdagingen

- Enthousiaste en netwerkende Indiana Jones: zoekt nieuwe kansen en mogelijkheden

Teamrollen Belbin

2. Brondonderzoeker

-> Valkuilen

- Verveelt zich heel snel

- Verliest interesse als enthousiasme mindert

- Non-chalant

- Geen aandacht voor follow-up en nazorg

Teamrollen Belbin

3. Vernieuwer

De creatieve denker van het team, introvert. Verbeeldingsrijk en onorthodox. Vrije geest met originele oplossingen en vragen.

Teamrollen Belbin

3. Vernieuwer

-> Kwaliteiten

- Creatief

- Brengt nieuwe ideeën

- Hekel aan routine

- Weinig oog voor werkelijkheid

Teamrollen Belbin

3. Vernieuwer

-> Valkuilen

- Vol originele oplossingen maar soms weinig oog voor realiteit

- Hoofd in de wolken, soms chaotisch

- Eigent zich ideeën teveel toe waar samenwerking geboden is

Teamrollen Belbin

4. Monitor

Verstandig, bedachtzaam en kritisch. Objectief en beschouwend. Wikt en weegt op zoek naar afgewogen oordelen.

Teamrollen Belbin

4. Monitor

-> Kwaliteiten

- Analyseert

- Scherp beoordelingsvermogen

- Kritisch: weegt voor en nadelen af

- Doordacht besluit

- Doorziet complexiteit

Teamrollen Belbin

4. Monitor

-> Valkuilen

- Te voorzichtig

- Vertraagt door wikken en wegen

- Negativisme zonder logica

Teamrollen Belbin

5. Vormer

Uitdagend, energiek, zet zaken op scherp. Overwint obstakels en krijgt dingen gedaan.

Teamrollen Belbin

5. Vormer

-> Kwaliteiten

- Discussieert scherp

- Gedreven, wil presteren

- Resultaatgericht

- Sterk actiegericht: wil direct aan de slag

Teamrollen Belbin

5. Vormer

-> Valkuilen

- Driftkikker

- Ongeduldig of geïrriteerd bij vaagheid

- Doordrammen

- Kan kwetsende uitspraken doen

- Onvermogen om zaken met humor of spijt recht te zetten

Teamrollen Belbin

6. Voorzitter

Natuurlijke coördinator van team, geeft de procedure aan, verheldert bedoelingen en vat samen wat iedereen wil. Neus voor talent bij anderen. Zet anderen graag aan het werk.

Teamrollen Belbin

6. Voorzitter

-> Kwaliteiten

- Benut capaciteit groep, delegeert

- Geboren gespreksleider (verheldert, vat samen)

- Besluitvaardig, stuurt aan op beslissingen

- Heeft goede antenne voor andermans talenten

- Laat alles soepel verlopen

Teamrollen Belbin

6. Voorzitter

-> Valkuilen

- Kan manipulatief zijn

- Rekent inspanningen van team naar zichzelf toe

Teamrollen Belbin

7. Zorgdrager

Bezit het talent om aan te voelen wat goed en fout gaat. Veel aandacht voor details, checken = perfectionisme. Bewaakt de kwaliteit en de veiligheid, maar kan wel overbezorgd zijn en moeilijk iets aan iemand anders overlaten.

Teamrollen Belbin

7. Zorgdrager

-> Kwaliteiten

- Verantwoordelijkheidszin

- Zorgt dat taken goed en op tijd gebeuren

- Ordelijk en perfectionistisch

- Gaat taken controleren

Teamrollen Belbin

7. Zorgdrager

-> Valkuilen

- Pietje Precies: perfectionist

- Controle

- Delegeren is moeilijk

- Zorgen om kleine dingen

- Dwangmatig

Teamrollen Belbin

8. Groepswerker

Meest gevoelige lid van het team: behulpzaam, meegaand en sterk gericht op creëren van sfeer en samenhorigheid. Zoekt evenwicht en harmonie. Heeft moeite met conflicten en kan in kritieke momenten moeilijk beslissingen maken.

Teamrollen Belbin

8. Groepswerker

-> Kwaliteiten

- Bevordert teamgeest, onderlinge communicatie

- Ondersteunt, motiveert

- Voorkomt conflicten

Teamrollen Belbin

8. Groepswerker

-> Valkuilen

- Conflictvermijdend

- Besluitloosheid in crisis

- Vermijdt alles wat spanning kan veroorzaken

Teamrollen Belbin

9. Specialist

Stille eenling, voelt zich niet thuis in team. Is heel slim en kan deskundige (zeldzame) bijdrage leveren. Gaat niet graag buiten vakgebied.

Teamrollen Belbin

9. Specialist

-> Kwaliteiten

- Bezit kennis en vaardigheid die anderen niet hebben

- Solist

- Doelbewust

- Toegewijde vakman,

- Onbeperkte kennis over beperkt gebied

Teamrollen Belbin

9. Specialist

-> Valkuilen

- Te veel in eigen bubbel

- Weinig oog voor groter geheel

- Isolationisme: gaat niet om met wat buiten zijn vakgebied valt