Układ oddechowy, moje fiszki

Histologicznie i czynnościowo w układzie oddechowym wyróżniamy:

CZĘŚĆ PRZEWODZĄCĄ, która składa się ze struktur klimatyzujących powietrze i przewodzących je do płuc, oraz CZĘŚĆ ODDECHOWĄ, w której odbywa się wymiana gazowa, a zaliczamy do niej oskrzeliki oddechowe, przewody oddechowe i pęcherzyki płucne.

Część przewodząca powietrze

jama nosowa, gardło, krtań, tchawica, oskrzela, oskrzeliki

część odddechowa

oskrzeliki oddechowe, przewody pęcherzykowe, pęcherzyki płucne

Nabłonek dróg oddechowych

Przeważającą część wyściela błona śluzowa pokryta nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym

Rodzaje komórek w nabłonku:
• Komórki urzęsione walcowate (najliczniejsze z setkami długich, mocnych rzęsek)
• Komórki kubkowe (wydzielają śluz)
• Komórki szczoteczkowe (chemoreceptory)
• Komórki ziarniste (DNES- wydziela hormony i neuroprzekaźniki, neuroendokrynne)
• Komórki podstawne (macierzyste, małe, okrągłe, 30% kom. nabłonka)
i śródnabłonkowe limfocyty oraz komórki dendrytyczne.
Blaszka właściwa błony śluzowej jest obficie unaczyniona.

Jama nosowa

Przedsionek wysłany skórą z włosami, gruczołami łojowymi i potowymi. Pokryta jest nabłonkiem wielowarstwowym płaskim nierogowaciejącym.
Powierzchnia jamy nosowej jest wysłana błoną śluzową, w której można wyróżnić okolicę oddechową (nabł. wielorzędowy walcowaty urzęsiony z kom. kubkowymi i gruczołami śluzowo-surowiczymi) i węchową (nabł. wielorzędowy walcowaty z komórkami: węchowymi, podporowymi i podstawnymi, obecne gruczoły Bowmana- gruczoły węchowe).

co produkują gruczoły Bowmana

surowiczą wydzielinę z laktoferyną, lizozym i białko wiążące substancje wolne

Błona śluzowa okolicy węchowej

całkowita powierzchnia to 10 cm2, wysyła do mózgu aksony przez niewielkie otwory w blaszce sitowej kości sitowej. Zawiera dwubiegunowe neurony węchowe, komórki macierzyste i walcowate podporowe. Skierowane do światła jamy nosa dendryty na szczytach tych neuronów mają wyspecjalizowane rzęski z licznymi receptorami błonowymi wonnych cząsteczek. Związanie takich ligandów z receptorami powoduje depolaryzację, która rozchodzi się wzdłuż aksonów do opuszki węchowej w mózgu.

Komórki mitralne

drugi neuron drogi węchowej, wysyłają impulsy z opuszki węchowej

krtań

Krtań jest przewodem, którego ściana jest zbudowana z błony śluzowej, podśluzowej, chrząstek i mięśni szkieletowych. W jej górnej części znajduje się nagłośnia. Poniżej nagłośni błona śluzowa krtani wytwarza dwie pary fałdów głosowych: fałdy przedsionkowe (nabłonek wielorzędowy walcowaty urzęsiony, gruczoły śluzowo-surowicze) i fałdy głosowe (nabłonek wielowarstwowy płaski)– ich wolne brzegi to struny głosowe. Pomiędzy fałdem przedsionkowym a fgłosowym lezy kieszonka krtaniowa.

tchawica

zbudowana z błony śluzowej, błony podśluzowej (gruczoły śluzowe z nielicznymi kom. surowiczymi, mięśnie gładkie, półpierścienie chrząstki szklistej) i przydanki

struktura ścian dróg oddechowych

warstwa nabłonka ulega stopniowej redukcji
nabłonek wielorzędowy walcowaty → nabłonek sześcienny → nabłonek płaski
niezmienna jest mozaika komórek wyściełających i wydzielniczych. Warstwa mięśni gładkich zanika w pęcherzykach płucnych. Warstwa włóknista zawiera chrząstkę tylko w tchawicy i oskrzelach i staje się stopniowo coraz cieńsza aż do poziomu pęcherzyków płucnych.

ściana oskrzeli

Są wysłane błoną śluzową pokrytą nabłonkiem wielorzędowym walcowatym urzęsionym. W blaszce właściwej błony śluzowej znajdują się rozproszone włókna sprężyste, a pod nią warstwa miocytów gładkich o spiralnym przebiegu. W błonie podśluzowej znajdują się płytki chrząstki szklistej, proporcjonalnie zmniejszające się z oskrzelami. Do światła oskrzeli uchodzą przewody wyprowadzające licznych małych gruczołów śluzowych i surowiczych

oskrzeliki

najmniejsze odgałęzienia drzewa oskrzelowej, nie mają chrząstek ani gruczołów. W tkance łącznej są mięśnie gładkie. Ich końcowe odcinki to oskrzeliki końcowe, wysłane nabłonkiem 1-warstwowym sześciennym urzęsionym (większe są tym samym tylko walcowatym). W nabłonku są obecne oskrzelikowe komórki maczugowate, wydzielające lipoproteiny i mucyny surfaktantu, peptydy przeciwdrobnoustrojowe i biorą udział w detoksykacji wdychanych ksenobiotyków.

które pneumocyty głównie produkują surfaktant

typu

oskrzeliki końcowe

ostatnia część przewodząca powietrze, w kolejnych odgałęzieniach zachodzi już wymiana gazowa. Mają nabłonek w większości zbudowany z egzokrynnych komórek oskrzelikowych, które w cytoplazmie gromadzą ziarnistości.

oskrzeliki oddechowe

Są odgałęzieniami oskrzelików końcowych. Wysłane nabłonkiem 1-warstwowym sześciennym urzęsionym, w ich ścianie pojawiają się pojedynczo/stopniowo pęcherzyki płucne, które są wysłane nabłonkiem 1 warstwowym płaskim, co pozwala je odróżnić od oskrzelików.

przewody pęcherzykowe

końcowe odcinki oskrzelików oddechowych rozgałęziają się na przewody pęcherzykowe, które wyściełane są pęcherzykami płucnymi. W cienkiej blaszce właściwej błony śluzowej pasmo komórek mięśniowych gładkich okala wszystkie ujścia pęcherzyków płucnych, a siateczka włókien sprężystych i kolagenowych podtrzymuje zarówno sam przewód, jak i jego pęcherzyki.

bariera krew-powietrze

zbudowana jest z pneumocytów typu I (+ warstwa surfaktantu), komórek śródbłonka naczyń włosowatych i ich zespolonych błon podstawnych, pomiędzy którymi może leżeć niewielka ilość tkanki łącznej wiotkiej.

przegroda międzypęcherzykowa

Przegroda międzypęcherzykowa ma różną grubość (0,4-1mikro m). Zawiera kapilary, fibroblasty/-cyty, makrofagi, mastocyty, włókna sprężyste, kolagenowe typu I i III; pokryta jest obustronnie nabłonkiem oddechowymi surfaktantem. Pneumocyty I pokrywają 90% powierzchni pęcherzyków, pneumocyty II stanowią ok. 60% komórek, ale zajmują tylko 5% powierzchni pęcherzyka, nieliczne pneumocyty typu III mają pełnić funkcję chemoreceptorów

Zawierają kilka rodzajów komórek

pęcherzyki płucne

wyścielone są płaskimi pneumocytami typu I, poprzez które zachodzi wymiana gazowa. Pneumocyty II pokrywają niewielką powierzchnię każdego pęcherzyka. Są to duże zaokrąglone komórki, wybrzuszające się do światła pęcherzyka. W ścianie pęcherzyków płucnych są także makrofagi pęcherzykowe (kom. pyłowe), które mogą występować w świetle pęcherzyka płucnego lub w przegrodzie międzypęcherzykowej.

Surfaktant

ułatwia dyfuzję gazów, działa bakteriobójczo; usuwany jest przez transcytozę

rak płuc

wczesne łagodne zmiany obejmują hiperplazję kom. kubkowych i podstawnych, a także metaplazję do nabłonka płaskiego.
Poważniejsze zminay obejmują zmiany dysplastyczne do nabłonka płaskiego o zaburzonej achitektonice, w którym komórki tracą polaryzację i występuje jądrowa hiperchromazja (intensywnie zabarwione jądro) i pleomorfizm (kom. mają różny kształt) Dysplazja ta może przybierać formę łagodną, umiarkowaną i ciężką.

rozlane uszkodzenie pęcherzyków płucnych/zespół niewydolności oddechowej dorosłych

Niektóre z pęcherzyków płucnych zapadły się, inne zaś są rozszerzone. Liczne pęcherzyki płucne pokryte są woskowatymi błonami szklistymi (strzałki), złożonymi z bogatego w włóknik płynu obrzękowego wymieszanego z pozostałościami cytoplazmy i lipidów martwiczych komórek nabłonkowych. W fazie regeneracji pneumocyty typu II proliferują, a ścianach pęcherzyków płucnych tworzy się ziarnina, która w większości przypadków nie upośledza czynności płuc. W nielicznych przypadkach może jednak dojść do zwłóknienia przegrody międzypęcherzykowej.

astma w obrazie

W obrazie widoczna hiperplazja komórek kubkowych, zwłóknienie poniżej błony podstawnej, stan zapalny , a także hipertrofia miocytów gładkich.

który z elementów przegrody międzypęcherzykowej umożliwia rozciąganie pęcherzyków podczas wdechu

włókna sprężyste

wskaż cechy charakterystyczne dla makrofagów pęcherzykowych

-występują w pęcherzykach płucnych i przegrodach międzypęcherzykowych
-fagocytują erytrocyty pochodzące z uszkodzonych naczyń krwionośnych
- gromadzą hemosyderynę
-większość migruje do oskrzelików, a stamtąd transportowane są przez aparat śluzowo-rzęskowy do przełyku

które komórki nabłonka pełnią funkcje wydzielnicze

kubkowe i ziarniste

opis oskrzelików końcowych

nabłonek sześcienny, zawierający liczne komórki oskrzelikowe, mięśnie gładkie w ścianie

które z części układu oddechowego należą do części przewodzącej powietrze

oskrzele, oskrzeliki, tchawica, oskrzelik końcowy

które komórki nabłonka tchawicy odbierają bodźce czuciowe?

kom. szczoteczkowe

w ścianie których części układu oddechowego występuje chrząstka szklista

krtań, tchawica, oskrzela

hiposmia

częściowa utrata zmysłu powonienia

opisz mięsień głosowy

występują w błonie śluzowej fałdów głosowych krtani, umożliwiają ruchy fałdów pokrytych nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, towarzyszy więzadłu głosowemu, pełni funkcję w czasie fonacji

opisz komórki śródbłonka kapilar pęcherzyków płucnych

są bardzo cienkie, większość organelli zgrupowana jest wokół jądra komórkowego, posiadają liczne pęcherzyki pinocytarne, wchodzą w skład bariery krew-powietrze