menselijke biologie en genetica

hydrofiele moleculen

moleculen die water aantrekken

hydrofobische moleculen

moleculen die water afstoten

cohesief

water hangt aan elkaar door waterstofbindingen

adhesief

water kan kleven aan oppervlaktes

buffer

verhindert grote veranderingen in pH door waterstofionen te verwijderen of af te geven

dehydratatie

vorming van molecule

hydrolyse

afbraak van molecule

steroïde

kleine lipide moleculen, werkt als chemische boodschapper

emulsificatie

zorgt ervoor dat vet kan mengen met water

verzadigde vetten

meestal van dierlijke oorsprong, heeft geen dubbele bindingen

onverzadigde vetten

meestal van plantaardige oorsprong, heeft dubbele bindingen

transvetzuur

waterstof bevinden zich aan tegengestelde zijde van de binding (bij lipide)

peptidebinding

covalente binding tussen 2 aminozuren

denaturatie

proteïne ondergaat een verandering in structuur waardoor hij zijn functie verliest

mRNA

tijdelijke kopie van DNA

tRNA

helpt met de vertaling van mRNA

rRNA

enzym op peptide verbindingen te vormen

cel

basiseenheid van leven

resolutie

mogelijkheid om onderscheid te maken tussen 2 aangrenzende punten

prokaryoten cellen

...hebben geen nucleus en geen organellen. zitten in bacteriën en archaea

eukaryoten cellen

...hebben een nucleus en organellen. zitten in dieren, planten en schimmels

plasmamembraan

dubbele fosfolipide laag

glycoproteïne

bevestigd aan buitenoppervlakte van sommige eiwitmoleculen in plasmamembraan. fungeren als een soort smeermiddel voor de cel en werken als receptor voor extracellulaire verbindingen

glycolipide

bevestigd aan buitenoppervlakte van sommige lipide moleculen in plasmamembraan. fungeren als een soort smeermiddel voor de cel en werken als receptor voor extracellulaire verbindingen

aquaporins

kanaal dat watermoleculen toe staat om vrij heb plasmamembraan te kruisen

diffusie

beweging van moleculen van een hoge concentratie naar een lage concentratie

osmose

verspreiding van watermoleculen over het plasmamembraan, afhankelijk van toniciteit

isotoon

oplossing met gelijke hoeveelheid opgeloste deeltjes en water binnen en buiten het membraan

hypotoon

oplossing met minder opgeloste deeltjes en hogere concentratie water dan aan de binnenkant van de cel

lysis

barsten van cellen door hypotonisch te zijn

hypertoon

oplossing met meer opgeloste deeltjes en minder water dan aan de binnenkant van de cel

crenation

verschrompeling van cellen

gefaciliteerd transport

vervoert moleculen door proteïnedragers (van hoog naar laag)

actief transport

vervoert moleculen van lage concentratie naar hoge concentratie; hiervoor zijn eiwitdragers nodig en ATP

bulk transport

vervoeren van grote moleculen

endocytose

transport van moleculen van buiten de cel naar binnen de cel

fagocytose

omsluiting van vaste deeltjes

pinocytose

omsluiting van kleine moleculen en vloeistof

receptor gemedieerde endocytose

endocytose van specifieke moleculen

exocytose

transport van moleculen naar buiten de cel

chromatine

combinatie van DNA moleculen en eiwitten

nucleoplasma

omgeeft chromatine

chromosoom

bestaat uit 2 chromatine en is verantwoordelijk voor genetische info door te geven

genen

segmenten van DNA die info bevatten over de productie van specifieke eiwtiien

nucleolus

kern binnen de celkern

nucleaire envelop

dubbelmembraan dat nucleolus scheidt van cytoplasma

ribosoom

organel dat bestaat uit eiwitten en rRNA

polyribosomen

ribosomen die in groep optreden buiten het ruw ER

endoplasmatisch reticulum

vormt transportblaasjes waarin grote moleculen naar andere delen van de wel worden getransporteerd

golgi apparaat

ontvangt eiwitten en lipide van het ER, betrokken bij processen, verpakken en uitscheiden

lysosomen

membraanzakjes geproduceerd door het golgi apparaat

cytoskelet

eiwitvezels die het cytoplasma doorkruisen

ciliary diskinesia

trilharen en flagellen zijn niet correct gevormd waardoor ze niet kunnen bewegen (genetische aandoening)

extracellulair matrix

meshwork van eiwitten en polysacharide in nauwe samenwerking met cel die ze heeft geproduceerd

fibronecitne

kleverig wit dat zich aan een eiwit bind in het plasmamembraan

integrin

integraal membraaneiwit die verbindingen maakt met fibronectine externe en met actine cytoskelet intern. speelt een rol in bij het signaleren van cellen

proteoglycanen

aminosuikers en ECM die meerdere polysacharide vormen, die zich hechten aan een eiwit. beïnvloeden proces van cel signalering

desmosomen

adhesieknooppunten

metabolisme

som van alle chemische reacties die in het lichaam gebeuren

enzymen

soort van metabolische assistenten die snelheid van chemische reacties doet versnellen

active site

specifieke locatie waar enzymen op inwerken

coenzymen

niet-eiwitmoleculen dis de activiteit van een enzymen kunne versterken

fermentatie

celademhaling als er geen zuurstof aanwezig is

weefsel

groep vergelijkbare cellen

lacunea

kleine kamers verspreid door een solide, flexibel matrix

hyaline kraakbeen

kraakbeen dat bestaat uit fijne collageenvezels

elastisch kraakbeen

kraakbeen dat bestaat uit veel elastische vezels (is flexibel)

fibrokraakbeen

kraakbeen dat bestaat uit sterke collageenvezels

neuroglia

verzameling van cellen die neuronen ondersteunen

oligodendrocyten

vormen myeline in het CZS

astrocyten

leveren voedingstoffen aan neuronen

microglia

verwijdere pathogenen van het CZS

schwann cell

vormt myeline in het PZS

basement membraan

dunne laag van verschillende soorten koolhydraten en eiwitten die het epitheel verankert aan onderliggend bindweefsel

integumentair systeem

wordt gevormd door de huid en zijn accessoire organen

epidermis

dunne buitensta laag van de huid

keratinocyten

cellen in de bovenste laag zijn door en worden gevuld met keratine, fungeren als waterdichte barrière

langerhans cellen

soort witte bloed cellen die in de epidermis liggen

melanocyten

produceren melanine

caroteen

aanwezig in epidermale cellen en dermis, zorgt voor gelige tint

autografting

huidtransplantatie met huid van de eigen patiënt

allografting

huidtransplantatie met huid van een andere persoon

basale cel carcinoom

meest voorkomende vorm van huidkanker (minst gevaarlijk)

melanoom

meest dodelijke vorm van huidkanker

dermis

regio van dicht vezelig bindweefsel vlak onder de epidermis

orgaan

2 of meer weefseltypes die naar een bepaalde functie toewerken

orgaansysteem

combinatie van organen die samenwerken om een bepaalde functie uit te voeren

slijmvliezen

epitheel bevat speciale cellen die slijm secreten, beschermt lichaam tegen bacteriën en virussen

sereuze membranen

geven waterige stof af die de membranen soepel houd, worden vernoemt naar hun functie

pleura

sereus membraan van de longen

buikvlies/peritoneum

sereus membraan van de buikholte en organen

hartzakje/pericardum

sereus membraan van het hart

synoviale membranen

bedekken holtes van vrij beweegbare gewrichten, soort glijmiddel

meningitis

ontsteking van de hersenvliezen

homeostase

vermogen om een relatief constante interne omgeving in het lichaam te behouden

arterie

bloedvat dat bloed wegvoert van het hart in de richting van capillaire

arteriolen

smalle slagaders dat voornamelijk bestaat uit glad spierweefsel

vaso relaxatie

relaxatie van spierweefsel in bloedvaten

vaso constrictie

contractie van het spierweefsel in bloedvaten

arterioveneuse shunt

pre-capillaire sfincter controleert bloed flow door het capillaire bed