Kaarten: toets 4 - het spijsverteringsstelsel | Quizlet

spijsverteringsstelsel:

- voedingsmiddelen afbreken

- voedingsstoffen opnemen in bloed

- onverteerbare restanten uitscheiden

voedingstoffen verkleinen:

mechanisch of chemisch

vertering:

chemisch afbraak door enzymen -> afgegeven door kliercellen = secretie

absorbtie van voedingsstoffen:

bouwstoffen opgenomen door darmcellen -> bloedbaan

defecatie=

uitscheiden van onverteerbare resten

sachariden :

organisch, opgebouwd uit C,Hen O

3 soorten sachariden:

- monosachariden

- disachariden

- polysachariden

monosacharide:

enkelvoudige suikers, één suikereenheid

soorten monosachariden:

- glucose

- fructose

- galactose

glucose:

druivensuiker (zeshoek): - zoete vruchten

- druivensuiker

fructose:

vruchtensuiker (vijfhoek): honing

galactose:

(zeshoek): melkproducten

isomeren:

zelfde brutoformule, ander structuurformule

disachariden:

een condensatie reactie tussen twee monomeren

condensatie reactie=

moleculen verbinden tot grotere molecule, afsplitsing H20

hydrolysereactie=

grote molecule afsplitsen in kleinere moleculen, opname H20

soorten disachariden:

- sacharose

- lactose

- maltose

sacharose:

surcrose of kristalsuiker (glucose+fructose) : zoete gerechten

lactose:

melksuiker (glucose+lactose): melk

maltose:

moutsuiker (glucose+glucose): bier

2 zoetstoffen:

- aspartaam

stevia

aspartaam:

(synthetisch): lightfrisdranken

stevia:

(natuurlijk uit honingkruid): caloriearme koekjes, snoepjes en desserts

polysachariden:

veel monosachariden verbinden

veel energie, minder zoet

soorten polysachariden:

- zetmeel

- cellulose

- glycogeen

zetmeel:

energie opslaan: - aardappelen

- graankorrels

- maïzena

cellulose:

stevigheid, voedingsvezels: uit de celwand van plantencellen

glycogeen:

energie opslaan: - dieren

- lever en spieren

trage suikers:

suikers nemen traag op in bloed

-> polysachariden

snelle suikers:

suiker nemen snel op in je bloed

-> monosachariden en disachariden

lipiden:

organisch, opgebouwd uit C, H en O

soorten lipiden:

- triglyceriden

- fosfolipiden

- steroïden

- proteïnen

triglyceriden:

condensatie reactie tussen glycerol en drie vetzuren

2 soorten triglyceriden:

- verzadigde triglyceriden

- onverzadigde triglyceriden

verzadigde triglyceriden:

- enkelvoudige C binding

- tekens dicht bij elkaar: vaste stof = vet

- meestal dierlijke oorsprong

onverzadigde vetten:

- minstens één dubbele C binding

- ketens passen niet goed in elkaar: vloeibaar= olie

- vaak plantaardige oorsprong

aantal vetzuren:

essentieel -> opnemen via voeding, lichaam maakt ze zelf niet aan

linoleenzuur en linolzuur:

nodig voor opbouw andere vetzuren

vette vis + noten:

plantaardige vis

functie triglyceriden:

- energieopslag

- thermische isolatie

- bescherming van organen

opbouw fosfolipiden:

centrale glycerol+ twee vetzuren+ fosfaatgroep

fosfolipiden belangrijk onderdeel:

membraan in cellen

steroïden verschillende functies:

- cholesterol

- geslachtshormonen

cholesterol:

vooral in dierlijke vetten, maar lichaam maakt ze zelf ook aan

2 soorten cholesterol:

- LDL- cholesterol

- HDL-cholesterol

LDL-cholesterol=

slechte cholesterol

LDL-cholesterol:

ophoping in bloedvat

=> vernauwingen en verstoppingen

HDL-cholesterol=

goede cholesterol

HDL-cholesterol:

teveel lipiden naar lever worden afgebroken

steroïden is onderdeel van:

celmembraan

steroïden vormt:

- hormonen

- vitamine D

- galzouten

=> belangrijk vertering vetten

proteïnen =

eiwitten

proteïnen:

organisch opgebouwd uit C, H, O en S

ontstaan proteïnen:

door binding aminozuren, specifieke 3D structuur

essentiële AZ=

kan je zelf niet aanmaken, moet je opnemen via voeding

peptidebinding=

condensatiereactie tussen twee AZ (opbouw)

hydrolyse reactie =

afbraak

tripeptide:

3 aminozuren

oligopeptiden:

4-9 aminozuren

polypeptide:

tot 100 aminozuren

eiwit:

meer dan 100 aminozuren

typische 3D structuur ->

bepalend voor werking eiwit

3D structuur gevoelig aan:

-temperatuur

- ph

denaturatie=

eiwitten verliest structuur en werking -> schade

functie van eiwitten:

-structuur elementen (haar, nagels)

- antilichamen

- hormonen

functies water:

- condensatie - en hydrolyse reactie

- polaire oplosmiddel -> chemische reacties

- warmtebuffer -> lichaamstemperatuur

- hoofdbestanddeel van bloed -> transport van stoffen

- slijm of mucus -> wrijving in gewrichten minder

vitaminen:

organisch stoffen, nodig in kleine hoeveelheid

2 soorten vitaminen:

- vetoplosbaar

- wateroplosbaar

vetoplosbaar:

A,D,E en K

vitamine D:

belangrijk opbouw botten

vitamine A:

goede werking ogen

wateroplosbaar:

B en C

vitamine B en C:

ondersteunen enzymen

vitaminen haal je uit:

groenten en fruit

vitamine B-12 en D :

dierlijke oorsprong

sporenelementen:

een kleine hoeveelheid nodig

functies miniralen:

uiteenlopend

FE²+:

in hemoglobine: transport O2 en CO2

CA²+:

beenweefsel, tanden

Mg²+:

werking spieren, zenuwen

Zn²+:

wondheling

mineralen zit in:

- graanproducten

- fruit

- groenten

- melk

lichaam heeft:

brandstoffen, bouwstoffen en hulpstoffen nodig

ADH=

aanbevolen dagelijkse hoeveelheid

behoefte voedingstoffen:

bij iedereen anders

stofwisseling (defenitie)=

voortdurend afbraak en opbouw van stoffen

stofwisseling (synoniem)=

metabolisme

voor stofwisseling heb je:

energie nodig

grondstofwissel=

basaal metabolisme

basaal metabolisme:

rusttoestand

grondstofwisseling afhankelijk van:

- geslacht

- leeftijd

- lichaamsgewicht

- lichaamsstelling

- genetische factoren

energiebehoefte=

energie die je nodig hebt voor basaal metabolisme en je activiteiten

voedingsdriehoek:

gevarieerde ne evenwichtige voeding

3 belangrijke uitgangspunten voedingsdriehoek:

- meer planaardig dan dierlijk voedsel

- zo weinig mogelijke lege calorieën

- vermijd overconsumptie en voedselverspilling

onevenwichtige voeding:

- ondervoeding

- deficiëntieziekten

te veel voedingstoffen:

- overgewicht

- vergiftiging

Nog leren (7)

Je hebt een begin gemaakt met het leren van deze termen. Hou vol!