układ płciowy żeński

w układzie żeńskim wyróżniamy

-gonadę żeńską- jajnik
-narządy wewnętrzne- jajnik, jajowody, macica i pochwa
-narządy zewnętrzne-wzgórek łonowy, wargi sromowe, przedsionek pochwy, łechtaczka

jajnik

Jajnik jest narządem ruchomym położonym wewnętrzotrzewnowo. Poza wytwarzaniem komórek rozrodczych, jajniki stanowią gruczoły wydzielania wewnętrznego produkujące estrogeny i inhibinę.
Jajnik ma kształt migdału o długości ok. 25–50 mm, szerokości 15–30 mm i grubości ok. 5–15 mm. Zbudowany jest z kory oraz rdzenia. Kora jajnika zawiera pęcherzyki jajnikowe i ciałka żółte. Rdzeń jajnika stanowi zrąb łącznotkankowy zawierający bogatą sieć naczyń.

stadia rozwojowe gamety żeńskiej

1. oogonium (ulega podziałom mitotycznym, występuje w okresie prenatalnym);

2. oocyt I rzędu – tym terminem określamy stadium obejmujące okres przed i w trakcie I podziału mejotycznego (oocyt I rzędu występuje w pierwotnym, wzrastającym i dojrzewającym pęcherzyku jajnika);

3. oocyt II rzędu – termin ten określa stadium od dokonanego I podziału mejotycznego do zakończenia II podziału mejotycznego – warunkowanego zapłodnieniem (oocyt II rzędu występuje w pęcherzyku dojrzałym [Graffa], a w momencie owulacji opuszcza pęcherzyk, zmierzając wraz z komórkami wieńca promienistego do światła jajowodu).

budowa wewnętrzna jajnika

Od zewnątrz jajnik pokryty błoną białawą, na zewnątrz od niej znajduje się przekształcona otrzewna zbudowana z nabłonka sześciennego, który w tym miejscu nazywa się nabłonkiem płciowym.

Wyróżniamy w nim dwa końce, dwa brzegi oraz dwie powierzchnie.

Jajniki oraz jajowody uwypuklają tylną blaszkę więzadła szerokiego macicy.

W jajniku wyróżniamy dwa końce (bieguny):

1. Koniec jajowodowy (górny) – objęty przez lejek jajowodu ze strzępkami jajowodu. Dochodzi do niego więzadło wieszadłowe jajnika.

2. Koniec maciczny (dolny) – łączy się za pośrednictwem więzadła właściwego jajnika z trzonem macicy.

W jajniku wyróżniamy dwa brzegi:

1. Brzeg krezkowy (przedni) – przyczepia się do niego krezka jajnika. Zawiera wnękę jajnika, do której wnikają naczynia krwionośne i naczynia chłonne.

2. Koniec wolny (tylny) – wypukły, przylegają do niego lejek i strzępki jajowodu.

W jajniku wyróżniamy dwie powierzchnie:

1. Powierzchnia przyśrodkowa – skierowana do zagłębienia odbytniczo-macicznego, za pośrednictwem otrzewnej przylega do jelit.

2. Powierzchnia boczna – przylega do dołka jajnikowego*.

* Dołkiem jajnikowym nazywamy zagłębienie w miednicy mniejszej zlokalizowane w miejscu rozdwojenia tętnicy biodrowej wspólnej. Z przodu ogranicza je tętnica biodrowa zewnętrzna, z tyłu tętnica biodrowa wewnętrzna. Dołek ten pokryty jest otrzewną ścienną.

więzadła stabilizujące jajnik

1) krezka jajnika,
2) więzadło właściwe jajnika (krótkie, grube łącznotkankowe pasmo kierujące się od końca macicznego jajnika do brzegu bocznego trzonu macicy nieco poniżej ujścia jajowodu. Objęte jest przez blaszki więzadła szerokiego macicy)
3) więzadło wieszadłowe jajnika (kieruje się od końca jajowodowego jajnika do okolicy skrzyżowania moczowodu z naczyniami biodrowymi Doprowadza do jajnika tętnicę jajnikową, żyłę jajnikową, naczynia chłonne oraz nerwowy splot jajnikowy.)
4) strzępek jajnikowy.

krezka jajnika

Krezka jajnika powstaje na brzegu krezkowym jajnika ze zlepienia się dwóch blaszek otrzewnej. Krezka po dojściu do więzadła szerokiego macicy rozlepia się. Blaszki zlepiają się z blaszką przednią więzadła szerokiego macicy. Blaszka górna tworzy krezkę jajowodu, blaszka dolna krezkę macicy.

unaczynienie jajnika

Główne zaopatrzenie jajnika stanowi tętnica jajnikowa. Biegnie ona od aorty brzusznej do jajnika w więzadle wieszadłowym jajnika. W obrębie krezki jajnika tętnica jajnikowa zespala się z gałęzią jajnikową tętnicy macicznej.
Naczynia dochodzą do jajnika przez wnękę jajnika.
Unaczynienie żylne jest analogiczne do unaczynienia tętniczego.
Biorą w nim udział:
– żyła jajnikowa,
– oraz gałąź jajnikowa żyły macicznej.

ujście żył jajnikowych

W przeciwieństwie do miejsca odejścia tętnic jajnikowych, ujście żył jajnikowych jest asymetryczne. Podczas gdy obydwie tętnice jajnikowe prawa i lewa są gałęziami aorty brzusznej to:

• Żyła jajnikowa prawa uchodzi do żyły głównej dolnej.

• Żyła jajnikowa lewa uchodzi do żyły nerkowej lewej.

Celem łatwiejszego zapamiętania można wyobrazić sobie, że żyła główna dolna położona jest bardziej na prawo, więc żyle jajnikowej lewej „bliżej” będzie ujść do żyły nerkowej lewej, która następnie wpada do żyły głównej dolnej.

jajnik spływ chłonki

Większość chłonki odpływa przez naczynia chłonne więzadła wieszadłowego jajnika do węzłów chłonnych lędźwiowych. Część chłonki może odpływać do węzłów chłonnych przymacicznych, a dalej do węzłów chłonnych biodrowych wewnętrznych.

jajnik unerwienie

Nerwy autonomiczne pochodzą ze splotu jajnikowego. Jest to jeden ze splotów wtórnych splotu trzewnego. Włókna przywspółczulne pochodzą więc z nerwu X, zaś włókna współczulne z nerwów trzewnych odcinków piersiowego i lędźwiowego pnia współczulnego. Prowadzą one także wsteczne włókna bólowe. Część włókien pochodzi również ze splotu maciczno-pochwowego.

Splot nerwowy maciczno-pochwowy

Splot maciczno-pochwowy jest splotem wtórnym splotu podbrzusznego dolnego.

Jego włókna współczulne pochodzą przede wszystkim z nerwów trzewnych krzyżowych pnia współczulnego oraz dolnych nerwów trzewnych lędźwiowych. Nerwy te zawierają także włókna bólowe, które wstecznie przewodzą bodźce nocyceptywne. Mogą być one odczuwane w zakresie unerwienia gałęzi skórnych nerwów rdzeniowych krzyżyowych i lędźwiowych odpowiedniego poziomu.

Włókien przywspółczulnych do splotu dostarczają nerwy trzewne miedniczne od nerwu sromowego. Pochodzą one z jądra krzyżowego przywspółczulnego (S2–S4).

jajowód

Parzyste tuby ciągnące się od końca jajowodowego jajnika do kąta górnego macicy. Rozpoczynają się ujściem brzusznym nad jajnikiem, zaś kończą ujściem macicznym w jamie macicy. Funkcją jajowodów jest transportowanie komórki jajowej do jamy macicy po uwolnieniu jej
z pęcherzyka jajnikowego. Składa się z 4 części:
1) lejka,
2) bańki,
3) cieśni, (krótki, prosty odcinek o grubej ścianie.)
4) części macicznej (Biegnie w ścianie macicy na granicy dna oraz zasadniczej części trzonu macicy. Kończy się ujściem macicznym jajowodu w rogu macicy.)
Pierwsze trzy odcinki stanowią część wolną jajowodu.
Część maciczna to część śródścienna.

Lejek jajowodu

Jest to lejkowate poszerzenie na bocznym końcu jajowodu. Skierowane jest ku dołowi i obejmuje koniec jajowodowy jajnika.

Powierzchnia wewnętrzna lejka zawiera ujście brzuszne jajowodu.

Z brzegów lejka wyrastają krótkie wypustki – strzępki jajowodu.

Ujście brzuszne jajowodu prowadzi bezpośrednio do jamy otrzewnej.

Jama otrzewnej łączy się więc za pośrednictwem jajowodu, macicy oraz pochwy ze światem zewnętrznym. U mężczyzny jama otrzewnej nie ma podobnego połączenia.

Mimo to drobnoustroje rzadko dostają się tą drogą do jamy otrzewnowej, wywołując jej zapalenie, ponieważ połączenie to jest stale przymknięte, a ruch migawek błony śluzowej jajowodu kieruje wszelkie zanieczyszczenia w kierunku jamy macicy.

Jeden ze strzępków jajowodu jest dłuższy i sięga do jajnika. Ma on nazwę strzępka jajnikowego. Biegnie w przedłużeniu bocznej części krezki jajowodu, która nosi nazwę więzadła lejkowo-jajnikowego.

Komórka jajowa uwalnia się z pęcherzyka jajnikowego do jamy otrzewnowej. Strzępki jajowodu wyłapują ją i transportują do ujścia brzusznego jajowodu.

Bańka jajowodu

Stanowi ok. ⅔ długości jajowodu. Jest to najszersza część o cienkiej ścianie, zazwyczaj pofałdowana. To miejsce, w którym najczęściej dochodzi do zapłodnienia.

Budowa – Ściana jajowodu

Ściana jajowodu zbudowana jest
z trzech warstw:
– błony surowiczej,
– błony mięśniowej (zewnętrzna warstwa podłużna i wewnętrzna warstwa okrężna, w obrębie bańki bardzo cienka)
– i błony śluzowej (wytwarza liczne fałdy jajowodowe, zbudowana z nabłonka jednowarstwowego walcowatego, część kom. posiada migawki)

unaczynienie jajowodu

Tętnice dla jajowodu pochodzą z zespalających się
w obrębie krezki jajowodu:
– gałęzi jajowodowej tętnicy macicznej
– oraz gałęzi bańki jajowodu tętnicy jajnikowej.
Analogiczne naczynia żylne towarzyszą tętnicom.

jajowód odpływ chłonki

Główny odpływ chłonki prowadzi
do węzłów chłonnych lędźwiowych drogą naczyń
w więzadle wieszadłowym jajnika. Część chłonki odpływa
do węzłów chłonnych przymacicznych.

jajowód unerwienie

Nerwy dochodzą do jajowodu ze splotu jajnikowego
(włókna przywspółczulne z nerwu X oraz włókna współczulne z nerwów trzewnych piersiowych i lędźwiowych), jak również ze splotu maciczno-pochwowego
(włókna przywspółczulne z jądra krzyżowego przywspółczulnego S2–S4 oraz współczulne z nerwów trzewnych krzyżowych).

Poza włóknami autonomicznymi z nerwami współczulnymi
biegną także włókna bólowe.

Macica

Macica to nieparzysty, jamisty narząd zbudowany głównie z mięśniówki gładkiej. W jamie macicy dojrzewa więc najpierw zarodek, a następnie płód.
Macica położna jest w miednicy mniejszej do tyłu od pęcherza moczowego
i do przodu od odbytnicy. Ku dołowi łączy się z górną częścią pochwy.
W macicy możemy wyróżnić przednią powierzchnię pęcherzową oraz tylną, bardziej wypukłą, powierzchnię jelitową. Obie powierzchnie przechodzą w siebie w brzegu prawym i lewym.

Macica składa się z:

Macica składa się z:
1) trzonu (Zasadnicza część macicy. U góry jest zaokrąglony i tworzy dno macicy. W górnych kątach trójkąta znajdują się rogi macicy zawierające ujścia maciczne jajowodów. W kącie dolnym jama macicy przechodzi w kanał szyjki macicy.)

2) cieśni, (słabo odznaczająca się zwężona część macicy pomiędzy trzonem i szyjką macicy.)

3) szyjki (Jej dolna ⅓ wciska się w górną część pochwy, dzieląc szyjkę na część nadpochwową i część pochwową.

W części pochwowej znajduje się ujście macicy. Cała część pochwowa wraz z ujściem macicy przez klinicystów nazywana jest też tarczą szyjki macicy.

Przestrzeń zawarta pomiędzy częścią pochwową szyjki macicy a wewnętrzną powierzchnią ściany pochwy nazywa się sklepieniem pochwy.

Z tyłu przestrzeń ta jest wyraźnie głębsza, dlatego często wyróżnia się sklepienie przednie pochwy i sklepienie tylne pochwy.
U nieródki ujście szyjki macicy jest okrągłe, punktowe.
U wieloródki ujście występuje w postaci poziomej szczeliny. Szczelina ta jest ograniczona wargą przednią oraz wargą tylną.
Kanał szyjki macicy jest wrzecionowaty u nieródek i poszerzony u dołu u wieloródek.
Wnętrze kanału szyjki macicy pokrywają fałdy pierzaste)

Budowa – Ściana macicy

Ściana macicy składa się z trzech warstw:
1) błony surowiczej (wspomniane omacicze),
2) błony mięśniowej (myometrium),

3) błony śluzowej (endometrium).

Myometrium

Myometrium jest najgrubszą warstwą ściany macicy.

Jest zbudowana z komórek mięśniowych gładkich ułożonych w trzy warstwy:

• wewnętrzną, w której miocyty układają się podłużnie;

• środkową, najbardziej rozbudowaną i unaczynioną, w której miocyty układają się okrężnie lub spiralnie;

• zewnętrzną, w której układ miocytów jest podłużny.

Warstwom miocytów towarzyszy tkanka łączna z licznymi włóknami kolagenowymi, sprężystymi i siateczkowymi.

Miocyty macicy mają liczne receptory dla estrogenów i progesteronu, których obecność odgrywa kluczową rolę w proliferacji i aktywności komórek.

W czasie ciąży intensywnie proliferują i zwiększają swoją objętość, po porodzie ulegają inwolucji, sprawiając, że macica wraca do swoich pierwotnych rozmiarów.

W czasie akcji porodowej największy wpływ na kurczliwość miocytów macicy mają oksytocyna i prostaglandyny.

Endometrium

błona śluzowa wyścielająca jamę macicy od wewnątrz.

Zbudowana jest – jak każda błona śluzowa – z nabłonka (jednowarstwowego walcowatego) i blaszki właściwej błony śluzowej.

Blaszka właściwa błony śluzowej ma znaczną grubość, dzieli się na:

1. warstwę czynnościową położoną powierzchownie,

2. warstwę podstawną sąsiadującą z myometrium.

W obu warstwach blaszki właściwej błony śluzowej występują gruczoły maciczne, tkanka łączna luźna z dużą ilością włókien siateczkowych, tętnice spiralne i tętnice proste.

Fazy cyklu miesięcznego zachodzące w endometrium:

• proliferacyjna – zależna od estrogenów,

• sekrecyjna – zależna od progesteronu,

• niedokrwienna – spowodowana skurczem naczyń spiralnych zależnych od estrogenów,

• złuszczania – zależna głównie od estrogenów.

Macica Stosunek do otrzewnej

Macica w większości pokryta jest otrzewną, nazwaną tutaj omaciczem.
Z przodu otrzewna z macicy przerzuca się na pęcherz, wytwarzając zagłębienie pęcherzowo-maciczne. Z tyłu otrzewna z macicy zstępuje
na górny odcinek pochwy i przerzuca się na odbytnicę, tworząc głębsze i niżej schodzące zagłębienie odbytniczo-maciczne.

macica więzadła

U brzegu bocznego macicy blaszka pokrywająca jej przednią ścianę zlepia się z blaszką pokrywającą jej tylną ścianę, tworząc w ten sposób czołowo ustawioną płytę więzadłową  –​więzadło szerokie macicy.
Tylna blaszka jest uwypuklona przez jajniki i jajowody.

Więzadło szerokie macicy składa się z trzech części, licząc od góry:
1) krezki jajowodu,
2) krezki jajnika,
3) krezki macicy.
Krezka jajnika ustawiona jest w płaszczyźnie poprzecznej.

Topografia tętnicy macicznej

Tętnica maciczna ma swój charakterystyczny przebieg dający podzielić się na trzy odcinki:

1. Odcinek zstępujący – po odgałęzieniu się od tętnicy biodrowej wewnętrznej kieruje się ku dołowi i wstępuje między blaszki krezki macicy.

2. Odcinek poprzeczny – biegnie w obrębie krezki macicy poziomo, kierując się w stronę jej trzonu. Tutaj układa się do przodu i nad moczowodem.
   Celem lepszego zapamiętania: moczowód można porównać do płynącej rzeczki nad którą przebiega mostek (tętnica maciczna).

3. Odcinek wstępujący – rozpoczyna się przy brzegu macicy, kieruje się ku górze wzdłuż bocznego brzegu trzonu macicy.

Pomiędzy blaszkami krezki macicy znajduje się pewna ilość tkanki łączne oraz struktury:

1) końcowy odcinek moczowodu,
2) tętnica maciczna,
3) splot żylny maciczno-pochwowy,
4) naczynia chłonne,
5) splot nerwowy maciczno-pochwowy.
łącznie nazywane przymaciczami, a niżej przyszyjczami.

układ wieszadłowy macicy:

1) więzadło podstawowe macicy, (troczek macicy, to parzyste łącznotkankowe pasmo ciągnące się od bocznego brzegu szyki macicy do ściany miednicy mniejszej. Ogranicza ruchy boczne macicy)
2) więzadło pęcherzowo-maciczne (cienkie łącznotkankowe pasmo biegnące od szyki macicy po bokach od pęcherza moczowego. Kończy się na kości łonowej. Zawiera grupę mięśni gładkich tworzących mięsień pęcherzowo-maciczny.)
3) więzadło odbytniczo-maciczne (parzyste łącznotkankowe pasmo biegnące obustronnie od powierzchni tylnej szyki macicy do bocznej ściany odbytnicy. Dochodzi do powierzchni miednicznej kości krzyżowej. Zawiera grupę mięśni gładkich tworzących mięsień odbytniczo-maciczny.)
4) więzadło obłe macicy. (łącznotkankowe pasmo rozpoczynające się na brzegu bocznym trzonu macicy, nieco poniżej i do przodu od jajowodu.)

Prawidłowo macica położona jest:

1) pośrodkowo i osiowo,
2) nieznacznie przesunięta w stronę lewą,
3) w przodopochyleniu,
4) w nieznacznym zgięciu bocznym w stronę lewą,
5) w przodozgięciu,
6) w nieznacznym prawoskręceniu.

unaczynienie macicy

W unaczynieniu macicy ma znaczenie przede wszystkim tętnica maciczna zespalająca się z tętnicą jajnikową. Oddaje ona 9–14 gałęzi macicznych do trzonu oraz gałąź pochwową do szyjki i górnej części pochwy.
Tętnica maciczna na swoim przebiegu poza gałęziami do macicy oddaje:

1. Gałąź jajnikową – kieruje się ona w obręb krezki jajnika i zespala się z tętnicą jajnikową.

2. Gałąź jajowodową – kieruje się ona w obręb krezki jajowodu i zespala się z gałęzią bańki jajowodu tętnicy jajnikowej.
   

Naczynia żylne macicy zbierają się w splot żylny maciczno-pochwowy znajdujący się między blaszkami krezki macicy. Krew odpływa do żyły biodrowej wewnętrznej kilkoma żyłami macicznymi. Część krwi z naczyń krezki jajnika i jajowodu odpływa do żyły jajnikowej.

macica odpływ chłonki

Chłonka z macicy płynie głównie do:
– węzłów chłonnych lędźwiowych,
– węzłów chłonnych przymacicznych;
alternatywna droga odpływu chłonki prowadzi do:
– węzłów chłonnych pachwionowych powierzchownych,
– węzłów chłonnych krzyżowych.

macica unerwienie

Nerwy maciczne pochodzą ze splotu maciczno-pochwowego będącego splotem wtórnym splotu podbrzusznego dolnego.
Włókna współczulne pochodzą więc z nerwów trzewnych lędźwiowych i krzyżowych, zaś włókna przywspółczulne z nerwów trzewnych miednicznych (jądro krzyżowe przywspółczulne S2–S4).
Nerwy prowadzą także włókna czuciowe. (głownie dotyczy omacicza, pochodzi z neuromerów L1-L3)

Pochwa

Pochwa to obszerna cewa o długości ok. 6–8 cm łącząca szyjkę macicy z narządami płciowymi zewnętrznymi (przedsionkiem pochwy).
Kieruje się od dołu ku górze oraz ku tyłowi.
Umożliwia odprowadzanie krwi miesięcznej oraz odbycie stosunku płciowego.

Pochwa budowa

1) odcinek śródmiedniczy – dłuższy, znajdujący się w miednicy mniejszej;
2) odcinek przeponowy – krótki, przechodzi między ramionami dźwigacza odbytu, a następnie przebija przeponę moczowo-płciową. Tutaj obejmuje ją mięsień zwieracz cewkowo-pochwowy. Ta część pochwy kieruje się nieco do przodu, gdy tymczasem kanał odbytu zwraca się ku tyłowi.

Budowa anatomiczna pochwy

1) koniec górny (obejmuje część pochwową szyjki macicy)
2) koniec dolny (przez ujście pochwy łączy się z przedsionkiem pochwy, może być przymknięte przez bonę dziewiczą)
3) ścianę przednią (przylega do ściany tylnej pęcherza moczowego, końcowych odcinków moczowodów i cewki moczowej, pomiędzy znajduje się tkanka łączna wypełniająca kolejno przestrzeń maciczno-pochwową i pęcherzowo-pochwową, w dolnej części przegroda cewkowo-pochwowa)
4) ścianę tylną (Górną część ściany tylnej przykrywa otrzewna schodząca z macicy. Dolna część ściany tylnej przylega do odbytnicy. Przestrzeń zawarta między nimi to przestrzeń odbytniczo-pochwowa wypełniona tkanką łączną, która tworzy przegrodę odbytniczo-pochwową.)

ściana pochwy

1) błony zewnętrznej,
2) błony mięśniowej,
3) błony śluzowej.
Ściany pokryte są wypukłymi poprzecznymi fałdami – marszczkami pochwowymi – tworzącymi słup przedni marszczek i słup tylny marszczek.
Marszczki przedniego słupa ku dołowi stają się większe (wyższe).

W przedsionku pochwy występuje odpowiednik marszczki pochwowej – wałek cewkowy pochwy.

pochwa unaczynienie

Górna część pochwy jest unaczyniona przez tętnicę pochwową –
gałąź tętnicy macicznej. Dolna część pochwy jest unaczyniona przez liczne gałązki pochwowe (odchodzące od tętnicy pęcherzowej dolnej, tętnicy odbytniczej środkowej oraz tętnicy sromowej wewnętrznej –
będące gałęziami tętnicy biodrowej wewnętrznej).

Żyły zbierają się w obfity splot pochwowy oddający krew
do okolicznych naczyń żylnych pęcherza moczowego odbytnicy
oraz narządów płciowych zewnętrznych

pochwa odpływ chłonki

Chłonka z górnej części pochwy odpływa do węzłów chłonnych
biodrowych wewnętrznych. Chłonka z dolnej części pochwy odpływa do węzłów chłonnych pachwinowych oraz węzłów chłonnych odbytnicy.

unerwienie pochwy

Nerwy pochwowe pochodzą ze splotu maciczno-pochwowego będącego splotem wtórnym splotu podbrzusznego dolnego. Dodatkowo dolna część pochwy w okolicy ujścia posiada bogate unerwienie czuciowe. Pochodzi ono z gałęzi pochwowych nerwu sromowego.

Srom

Żeńskie narządy płciowe zewnętrzne wspólnie określamy sromem. Leżą poniżej przepony moczowo-płciowej. Należą do nich:
1) wzgórek łonowy,
2) wargi sromowe większe,
3) wargi sromowe mniejsze,
4) przedsionek pochwy,
5) łechtaczka.

wzgórek łonowy

Wzgórek łonowy to wyniosłość skórna znajdująca się powyżej warg sromowych większych pomiędzy skórnymi bruzdami pachwinowymi. Ku dołowi bruzda pachwinowa przechodzi w skórną bruzdę płciowo-udową.
Wzgórek łonowy kobiety ma znacznie bogatsze podłoże tłuszczowe niż u mężczyzny, jest bardziej wydatny. Podobnie jak u mężczyzny skóra
wzgórka łonowego pokryta jest włosami łonowymi.

Wargi sromowe większe

Warga sromowa większa to parzysty fałd skórny.
Między prawą i lewą wargą sromową większą znajduje się szpara sromu.
Z przodu wargi sromowe większe łączą się w spoidle przednim warg,
z tyłu w spoidle tylnym warg. Podłożem wargi sromowej większej jest
więzadło obłe macicy, które przez kanał pachwinowy zstępuje do
wargi sromowej większej.
Więzadło obłe macicy zyskuje osłonki pochodzące
z warstw ściany przedniej brzucha analogiczne
do osłonek jądra i powrózka nasiennego.

Wargi sromowe mniejsze

Do wewnątrz od warg sromowych większych znajdują się wargi sromowe mniejsze.
Wargę sromową większą od wargi sromowej mniejszej oddziela bruzda międzywargowa.
Wargi sromowe mniejsze ograniczają zagłębienie – przedsionek pochwy.
Wargi sromowe mniejsze z tyłu łączą się za pośrednictwem wędzidełka warg sromowych. Do przodu od wspomnianego wędzidełka znajduje się zagłębienie – dół przedsionka pochwy.
Z przodu warga sromowa mniejsza dzieli się na odnogę przyśrodkową i odnogę boczną.
Odnogi przyśrodkowe obu warg łączą się poniżej żołędzia łechtaczki, wytwarzając wędzidełko łechtaczki.
Odnogi boczne obu warg łączą się powyżej żołędzia łechtaczki, wytwarzając napletek łechtaczki.

Przedsionek pochwy

Przedsionek pochwy to płytkie zagłębienie znajdujące się pomiędzy wargami sromowymi mniejszymi, do tyłu od wędzidełka łechtaczki,
do przodu od wędzidełka warg sromowych.
Do przedsionka pochwy uchodzą:
1) cewka moczowa (jej ujście znajduje się na brodawce cewkowej)
2) pochwa (do tyłu znajduje się dół przedsionka pochwy)
3) gruczoły przedsionkowe mniejsze,
4) gruczoły przedsionkowe większe.

Gruczoły przedsionkowe mniejsze

Do przedsionka pochwy uchodzą gruczoły przedsionkowe mniejsze (Skenego) zwane gruczołami przycewkowymi.

Znajdują się one na dnie przedsionka pochwy lub w obrębie warg sromowych mniejszych. Uchodzą bocznie od ujścia cewki moczowej.

Wytwarzają śluzową wydzielinę.

Gruczoły przedsionkowe większe

Gruczoły przedsionkowe większe (Bartholina) to parzyste gruczoły znajdujące się bocznie od tylnej części przedsionka pochwy.

Odcinek przedni przykrywa opuszka przedsionka. Przewód wyprowadzający uchodzi na bocznym brzegu ujścia pochwy.

Gruczoł wytwarza wydzielinę umożliwiającą odbycie stosunku płciowego.

Gruczoł przedsionkowy większy produkuje wydzielinę, która wydzielana jest pod wpływem pobudzenia płciowego za pośrednictwem układu przywspółczulnego. Jej zadaniem jest nawilżenie ujścia pochwy, co umożliwia odbycie stosunku.

bruzda cewkowa przedsionka.

zagłębienie pomiędzy ramionami wędzidełka łechtaczki a ujściem cewki moczowej

Błona dziewicza

Błona dziewicza (hymen) to okrągły fałd błony śluzowej zwężający ujście pochwy. Stanowi granicę pomiędzy przedsionkiem pochwy a pochwą. Może przyjmować różny kształt. Po stosunkach płciowych oraz porodach błona dziewicza zostaje rozerwana i przybiera formę strzępków błony dziewiczej.

Opuszka przedsionka

Parzysta struktura o wydłużonym kształcie. Jest odpowiednikiem opuszki prącia i ciała gąbczastego prącia u mężczyzny. Zbudowana jest z obfitych splotów żylnych silnie wypełniających się podczas stosunku. Pokrywa ją błona biaława. Pomimo tego, że opuszki przedsionka są strukturą analogiczną do opuszek prącia i ciała gąbczastego, nie stanowią elementu trzonu łechtaczki. Położona jest na mięśniach przepony moczowo-płciowej w rzucie warg sromowych mniejszych. Powierzchnia przyśrodkowa przylega
do przedsionka pochwy. Powierzchnia dolno-boczna przykryta jest przez mięsień opuszkowo-gąbczasty.Tylny koniec przykrywa gruczoł przedsionkowy większy.

łechtaczka

Położona jest pod skórą na mięśniach przepony moczowo-płciowej. Składa się z 2 ciał jamistych- prawego i lewego (które mają strukturę złożoną z jamek podzielonych łącznotkankowymi beleczkami wzbogaconymi o włókna mięśniowe gładkie, pod wpływem pobudzenia płciowego za pośrednictwem układu przywspółczulnego- jamki wypełniają się krwią i żołądź łechtaczki nabrzmiewa, wychodząc spod napletka). Każde z nich obejmuje błona biaława
Ciało jamiste rozpoczyna się jako odnoga łechtaczki. Przeczepia się ona do gałęzi kości kulszowej oraz gałęzi dolnej kości łonowej. Jest to najdłuższa część łechtaczki. Przykrywa ją mięsień kulszowo-jamisty. Ciało jamiste prawe i lewe schodzą się poniżej i do przodu od spojenia łonowego. Łączą się tworząc trzon łechtaczki niecałkowicie przedzielony biegnącą pośrodkowo
przegrodą ciał jamistych. Źołądź łechtaczki nie jest przebita cewką moczową, zaś kąt jej wygięcia nie prostuje się przy wzwodzie.

rozwój

Guzek płciowy rozwija się u kobiety w żołądź łechtaczki, a u mężczyzny, w wyniku aktywacji genów zlokalizowanych w chromosomie Y, rozwija się w żołądź prącia.

Wyniosłości płciowe u kobiety rozwijają się na bocznym obwodzie narządów płciowych zewnętrznych, natomiast u mężczyzny ulegają zrośnięciu w linii pośrodkowej, tworząc mosznę.

Fałdy moczowo-płciowe u kobiety rozwijają się w wargi sromowe mniejsze ograniczające bocznie przedsionek pochwy, natomiast u mężczyzny ulegają zrośnięciu w linii pośrodkowej, tworząc trzon prącia.

Błona stekowa zamykająca od zewnątrz stek, czyli wspólne zakończenie układu moczowo-płciowego i pokarmowego, ulega podziałowi na błonę moczowo-płciową oraz błonę odbytową wraz z podziałem steku na zatokę moczowo-płciową i kanał odbytowo-odbytniczy. U kobiety błona moczowo-płciowa rozwija się w błonę dziewiczą, a u mężczyzny zostaje wchłonięta przez zrastające się w trzon prącia fałdy moczowo płciowe.

Błona odbytowa ulega zanikowi u obu płci.

unaczynienie narządów płciowych zewnętrznych żeńskich

Przednia część warg sromowych i przedsionka pochwy- gałęzie wargowe przednie tętnic sromowych zew. od t. udowej
Tylna część warg sromowych i przedsionka pochwy- Gałęzie wargowe tylke t. sromowej wew. od t. biodrowej wew.
Łechtaczka- t. głęboka łechtaczki i t. grzbietowa łechtaczki od t. sromowej wewnętrznej od t. biodrowej wew
Opuszki przedsionka- T. opuszki przedsionka od t. sromowej wew. od t. biodrowej wew.
Żylne:
Wargi sromowe, przedsionek pochwy, opuszki przedsionka i żołędź łechtaczki- Ż. sromowe zew. do ż. udowej, ż. grzbietowa łechtaczki do splotu pęcherzowego, zespolenia z żyłami zasłonowymi
Odnogi łechtaczki- Ż. głębokie łechtaczki do ż. sromowej wew. od ż. biodrowej wew., zespolenia z żyłami zasłonowymi

Spływ chłonki z narządów płciowych zewnętrznych

Chłonka z narządów płciowych zewnętrznych spływa do węzłów chłonnych
pachwinowych powierzchownych.

Narządy płciowe zewnętrzne żeńskie
są unerwione przez: