Academische woordenschat Nederlands taalvaardigheid

a posteriori

achteraf beschouwd

a priori

vooraf beschouwd

accumuleren

ophopen, opeenstapelen

accuratesse

nauwkeurigheid, stiptheid, zorgvuldigheid

actoren

individu, instelling of organisatie die van doorslaggevende invloed kan zijn in een bep. proces

ad hoc

voor deze zaak, dit geval, dit specifieke doel

ad rem

ter zake, gepast, geschikt

additief

1. betrekking hebbend op op- of bijtelling 2. door bijeenvoeging gevormd

additioneel

toegevoegd

adequaat

overeenstemmend met het voorbeeld of met het object 2. geschikt voor het beoogde doel

ageren

1. in rechte optreden (tegen iem.), een ei instellen 2. in woord of geschrift optreden

ageren tegen/voor

actie voeren, strijden, vechten tegen...

alterneren

elkaar afwisselen, in regelmatige afwisseling op elkaar volgen

ambivalent

tegelijkertijd twee verschillende, m. n. positieve en negatieve, waarden hebbend => tweeslachtig, tegenstrijdig

annoteren

van verklarende aantekeningen voorzien

anomalie

afwijking v/e regel of wet, tegenstrijdigheid ermee = onregelmatigheid

anticiperen

vooruitlopen (op ...)

applicatie

wijze waarop iets toegepast wordt // het aanbrengen of toedienen // computerprogramma

arbitrair

willekeurig

archaïsch

behorend tot of betrekking hebbend op een zeer oud tijdperk

associatief

door associatie gevormd, daarop berustend

attenderen op

acht slaan (op...) // attent, opmerkzaam maken

authentiek

eigenhandig geschreven of gemaakt, niet vervalst = echt, betrouwbaar; origineel

axioma

onbewezen maar als grondslag aanvaarde stelling = grondregel, grondstelling

basaal

1. behorend tot of gelegen aan of bij de basis 2. fundamenteel

casus

geval

causaal

oorzakelijk

cognitief

de kennis betreffend

cohesie

samenhang

commotie

drukte, beweging

competent

iem. rechtens toekomend // bekwaam, deskundig, kundig

complementeren

aanvullen

comprimeren

in klein bestek samenbrengen = samenpersen

concessie

gedeeltelijke toegeving aan de eisen van de tegenpartij // vergunning van overheidswege (met uitsluiting van anderen) voor het aanleggen van werken of het verrichten van diensten van openbaar nut

conditio sine qua non

noodzakelijke, absolute voorwaarde

conform

gelijkluidend

congruent

overeenstemmend

consciëntieus

nauwgezet, stipt, gewetensvol

consecutief

opeenvolgend

consensus

overeenstemming van gevoelens; algemene gelijkheid van opvatting

consequent

logisch, voortdurend in overeenstemming met het voorafgaande

consistent

weerstand biedend // zichzelf gelijk blijvend

constructief

opbouwend, vormend

controverse

ideologische strijd / geschilpunt, twistpunt

conventie

vergadering // verdrag

convergeren

zich naar 1 punt richten

correlatie

wederzijdse onderlinge betrekking

correleren

in correlatie brengen/staan met

courant

in omloop

de facto

feitelijk

delegeren

afvaardigen

descriptief

beschrijvend

detecteren

ontdekken, opsporen, vinden

determineren

bepalen, bestemmen

diffuus

verspreid

discontinu

onderbroken

disparaat

ongelijk

divergent

uiteenlopend, strijdig

efficiënt

doelmatig

elementair

basis- (eerste beginselen betreffend of omvattend)

elimineren

uitschakelen, wegwerken, verwijderen

emissie

uitstoot, uitgifte

empirisch

op ervaring, bevinding gegrond en daaruit voortvloeiend

equivalent

gelijkwaardig

essentie

geestelijke kern

ex cathedra

op een toon die geen tegenspraak duldt = autoritair

exhaustief

totaal, uitputtend, volledig

expliciet

uitdrukkelijk

exploratief

verkennend

exponentieel

uit te drukken in exponenten (krachtig, steeds versnellend groei)

extrapoleren

op basis van gegevens verwachtingen uitspreken over iets waarvan je geen gegevens hebt

facultatief

aan eigen keuze overgelaten

falsifiëren

falsificeren = vervalsen

fluctueren

golven, schommelen

fragiel

breekbaar, broos, teer

frappant

treffend, opvallend

funest

Verderfelijk, pernicieus, nefast = zeer schadelijk

fungeren

functioneren

geavanceerd

nieuwst // sterk vooruitgeschoven

generaliseren

veralgemenen

genereren

voortbrengen, verwekken

gestaag

aanhoudend, continueel, bestendig

globaal

ruw, geraamd

hiërarchie

rangorde van waardigheidsbekleders

homogeen

gelijkslachtig (van dezelfde aard of samenstelling)

hypothese

conjectuur, gissing // als voorlopige waarheid aangenomen maar nog te bewijzen veronderstelling

idealiter

naar ideële opvatting

immaterieel

onstoffelijk, geestelijk

immuun

onschendbaar mbt bep wetten // niet vatbaar voor bep ziekte

implementeren

verwezenlijken, effectueren

impliciet

erin opgesloten liggen, vanzelf eronder begrepen, mede erin betrokken // zonder de kwestie te verwoorden of te beredeneren (=stilzwijgend)

implicatie

verwikkeling i/e zaak // dat wat in iets opgesloten ligt, wat het meebrengt

impressie

Indruk op de zintuigen of op de geest ten gevolge van aanschouwe of beleven (nieuwe impressies opdoen) // invloed

in casu

in dit geval

in se

in zichzelf, in wezen, in beginsel, goedbeschouwd

indicatie

aanwijzing

inferieur

ondergeschikt // minderwaardig

innoveren

als nieuwigheid invoeren

integer

onkreukbaar (volstrekt betrouwbaar, door en door eerlijk)

intensiveren

versterken, intensifiëren