PRE-SPANISH COLONIZATION

Ma-Yi or Ma-i

Lupang mayaman sa ginto, ipinangalan ni Claudius Ptolemy, Griyego na gumagawa ng mapa

Ma-Yi or Ma-i

tinatawag na land of gold

Ma-i

ay ang lokal na pangalan ng mga Tsino para sa kasalukuyang Mindoro

Piloncito

• pinaka unang pera o sa Pilipinas na ginagamit ng mga tao sa Butuan

• gawa sa purong ginto

• gold coins

Barter rings

mas kilala sa tawag na Panica at ginamit na pera sa pilipinas hanggang ika-16 na siglo.

gold

Ang _____ ay nagiging status symbol ng mga tao.

Las islas de San Lázaro

Ang pangalan na ito ay mula kay Fernando de Magallanes

Fernando de Magallanes

Ferdinand Magellan ay kilala rin sa pangalang ______

Ferdinand Magellan

isang Portuges na manlalakbay, noong 1521 nang siya ay makarating sa isla ng Homonhon, Samar sa araw ng kapistahan ni San Lazaro ng Betania.

1521

taon na naglakbay si Magellan

Homonhon, Samar (silangang samar)

islang narating ni Magellan sa Pilipinas sa kaniyang expedition

araw ng kapistahan ni San Lazaro ng Betania

kaganapan nang dumating si Magellan sa Pilipinas

Las islas Filipinas

nangangahulugang “Islands belonging to Philip”

Las islas Filipinas

pangalan na ibinigay ni Ruy López de Villalobos, sa kanyang ekspedisyon noong 1542 sa kapuluan ng Pilipinas (Leyte at Samar), bilang parangal kay Haring Felipe II ng Espanya.

Ruy López de Villalobos

ang nagbigay ng pangalang Las islas Filipinas

Liusung

ay ang pangalan na ibinigay ng mga Tsino sa kasalukuyang isla ng Luzon.

lusong

Liusung ay nagmula sa salitang Tagalog na ___

lusong

isang kahoy na gilingan na ginagamit upang durugin ang bigas.

Tsino and Murillo Velarde, 1734

Liusung ang tawag ng mga ______, ayon kay ______

Lucoes and Pires

______ ang tawag ng portuguese sa Luzon ayon kay ______

Luconia

europeyong taga gawa ng mapa ay tinawag na ______

1. de Jorde

2. Linschoten

3. Kaerius

sila ang unang nakapag larawan kung nasaan nga ba ang Luzon sa western maps

Roson o Ruson

ang Luzon ay kilala na tawag sa ______ ng Japanese

March 16, 1521

exactong araw ng pagdating ni Magellan sa Pilipinas

1. Trinidad

2. San Antonio

3. Conception

4. Victoria

5. Santiago

5 Barkong ginamit sa ekspedisyon ni Magellan

Ferdinand Magellan

ay hindi isang mananakop; siya ay isang manlalakbay na pinagkatiwalaan ng Espanya na hanapin ang bagong ruta patungo sa mga Spice Islands na hindi makakasagasa sa teritoryo ng Portugal.

Sugbu or Cebu

Sa kanyang voyage sa paghahanap sa spice island ay accidentally niyang narating ang _____ noong March 16, 1521.

Rajah Humabon

isa sa mga datu ng Cebu na may blood compact kay Magellan.

Carlos at Juana

baptismal name nina Rajah Humabon at ni Harah Amihan upang maging Katoliko

Krus ni Magellan

ay isang Kristiyanong krus na itinanim ng mga manlalakbay na Portuges at Espanyol bilang utos ni Ferdinand Magellan sa kanyang pagdating sa Cebu, Pilipinas noong Abril 14, 1521.

Lapulapu

ay isang pinuno ng Mactan na kinikilala bilang unang katutubong tumutol sa kolonisasyon ng mga Kastila.

• Çilapulapu

• Si Lapulapu

• Salip Pulaka

• Cali Pulaco

• Lapulapu Dimantag

iba pang mga pangalan ni lapulapu

Daghangkahoy (Pebrero) 1481

Sa mga kalagitnaan ng buwan ng ________, ipinanganak si Lapulapu ng mag-asawang Datu Manggal at Matang Matana.

Sri Mohammed

lolo ni lapulapu at lider ng unang taong nanirahan sa mundo.

Abril 27, 1521 at 3,000

Sa umaga ng ______, si Lapulapu ay nanguna sa isang labanan kasama ang _____ mandirigma laban sa Portuguese explorer na si Ferdinand Magellan.

49 at 6000

Si Magellan ay nagdala ng puwersa na may _______ na sundalong Kastila at _____ mandirigma mula sa Cebu.

Ocampo

Base sa kaniya, Lapu-Lapu “was not a handsome, gym-fit warrior” noong natalo niya si Magellan sa labanan sa Mactan

70

sinabi ni Ocampo na si Lapu-Lapu ay may edad na ____ taon nang siya ay lumaban kay Magellan

SAMPONG BAHA

SI MAGELLAN AY PINATAY NG ISANG BOHOLANO NA SI _______, NGUNIT IBINIGAY ANG KARANGALAN NG PAGPATAY KAY LAPULAPU.

1. They compressed their babies’ skulls for

   aesthetic reasons

2. Gold was literally everywhere

3. Women enjoyed equal status with men

4. It was considered a disgrace for a woman to

   have many children

5. Celebrating a girl’s first menstruation, pre-

   colonial style

6. Courtship was a long, arduous, and expensive process

7. natives worshipped many gods and

   goddesses before islam and christianity

FACTS DURING THE PRE- COLONIAL PERIOD

ay binubuo ng mga diyos, mga hayop, mga mahiwagang nilalang at mga diwata.

Ito'y mga paniniwala bago pa dumating ang mga Espanyol at ipinakilala ang Kristyanismo

Bathala

• pinakamakapangyarihang diyos sa lahat ng mga diyos, at hari ng buong daigdig.

• lumikha ng lahat ng bagay

• naninirahan sa kalangitan

Aman Sinaya

• Goddess of the Sea

• karibal ni Bathala, ang pag-aaway daw nila ang dahilan ng pagkakabuo ng ating archipelago

Sitan

• God of the Lower World

• Pinuno ng Kasamaan, ang sinaunang impiyerno.

• Inaakit niya ang mga mortal na gumawa ng masama, sa tulong ng kanyang apat na alagad.

1. Manggagaway

2. Mansilat

3. Mangkukulam

4. Hukluban

MGA KINATAWAN NI SITAN

Manggagaway

- nagdudulot ng mga sakit

- kadalasang naghuhugis tao at magpanggap na huwad na manggagamot.

Mansilat

- pangalawang kinatawan ni Sitan

- siya ang naghihiwalay sa mga masasaya at buong pamilya.

Mangkukulam

- ang kaisa-isang lalaking kinatawan ni Sitan.

- siya ang sumisiklab ng apoy at gumagawa ng masamang panahon.

Hukluban

- may abilidad na magpalit ng kahit anong anyo na nais niya.

- sa isang taas ng kanyang kamay ay kaya niyang patayin kahit sino; at pagalingin ang sarili.

1. Tala

2. Mayari

3. Hanan

MGA ANAK NI BATHALA (DEMIGODS)

Tala

Goddess of the Stars

Mayari

Goddess of the Moon

Hanan

Goddess of the Morning

1. Apolaki

2. Dumangan

3. Idianale

4. Anitun Tabu

5. Dumakulem

6. Anagolay

7. Mangechay

8. Mapulon

9. Lakapati

10. Dian Masalanta

11. Apung Malyari

12. Aring Sinukuan

13. Libulan

MGA DIYOS AT DIYOSA

Apolaki

-God of the Sun, Patron of Warriors

- sa ibang kwento siya at si Mayari ang dalawang anak ni Bathala sa isang mortal.

- ang liwanag ng kanilang mga mata ang nagsisilbing ilaw sa buong mundo.

- Nang mamatay si Bathala, pinag-awayan nila kung sino ang dapat na magmana ng kanyang trono. Naglaban sila hanggang sa mabulag ang isang mata ni Mayari, na labis na pinagsisihan ni Apolaki.

Dumangan

- God of Good Harvest

- asawa ni Idianale at pareho silang nakatira sa kalangitan.

Idianale

- Goddess of Labor and Good Deeds

- isa siya sa mga katulong ni Bathala na nakatira sa kalangitan.

- napangasawa niya ang isa pang diyos na si Dumangan.

Anitun Tabu

- Goddess of the Wind and Rain

- bumaba ang ranggo bilang isa mataas na diyos dahil sa kayabangan.

- anak nina Dumangan at Idianale

Dumakulem

- Guardian of the Mountains

- kilala bilang magaling na mangangaso

- anak nina Dumangan at Idianale

Anagolay

- Goddess of Lost Things

- asawa ni Dumakulem

Mangechay

-Great Elder

- kilala bilang tagahabi, sinasabing ang kalangitan ang kanyang obra maestra at ang liwanag ng mga bituin ay sanhi ng mga maliliit na butas sa kanyang habi.

- pinamunuan niya ang sansinukob sa loob ng maraming milenya.

Mapulon

-God of Seasons

- Asawa ni Lakapati, itinuturing siya na isa sa pinakamabait na diwata.

- kilala rin bilang diwata ng kalusugan, minamanipula niya ang panahon upang magpatubo ng mga halamang gamot para ibigay sa mga may sakit.

Lakapati

- Hermaphrodite Goddess of Fertility and Agriculture

- pinakamabait na diwata ng mga Tagalog.

- Tuwing panahon ng ani, itinataas nila sa langit ang kanilang mga anak at nagdadasal.

- asawa ni Mapulon

Dian Masalanta

-Goddess of Lovers, Childbirth and Peace

- pinakamabait at mapagmahal sa mga diyos ng langit.

- pinarusahan siya nang umibig siya sa isang mortal. Ipinatapon siya sa mundo ng mga tao, isang parusa na labis niyang ikinasaya dahil makakasama na niya ang kanyang mahal.

Apung Malyari

-Goddess of the Moon, Ruler of the Eight Rivers

- mortal na kaaway ni Aring Sinukuan

- siya ang tagapagbantay ng Mt. Pinatubo

Aring Sinukuan

-Sun God of War and Death

- naninirahan sa Mt. Arayat

- siya umano ang nagturo sa mga sinaunang Kapampangan ng metalurhiya, pangangahoy, at pagpapalay.

Libulan

- God of the Moon, Patron God of Homosexuality

- ayon sa ibang k’wento, naakit ng kagandahan ng buwan si Sidapa (Diyos ng Kamatayan).

- niligawan niya si Libulan nang hindi iniisip na pareho ang kanilang kasarian.

- sinasabing hanggang ngayon ay magkasama pa rin sila at masayang naninirahan sa Mt. Madjaas sa Panay.

ANITO

Mga diwata na inatasan ni Bathala na mamuhay kasama ang mga mortal

• LAKAN BAKOD

• LAKAMBINI

• LAKAN DANUM

Iba’t ibang Anito

LAKAN BAKOD

Lord of Fences,

nagpoprotekta sa lumalagong mga pananim at tahanan.

LAKAMBINI

God of Purity

kilala sa kanyang walang katumbas na kagandahan.

LAKAN DANUM

Ruler of the Waters

inilalarawan bilang isang sirena na parang ahas (naga).

AMIHAN

-Deity of the Wind

- isa siya sa unang tatlong nilalang sa mundo, kasama nina Bathala (Langit) at Aman Sinaya (Dagat).

- sinasabing wala siyang kasarian at isinisimbolo ng isang gintong ibon.

BAKUNAWA

- Giant Sea Serpent

- sa ibang istorya, mayroon tayong pitong buwan noong unang panahon.

-Ngunit kinain niya ang mga ito hanggang sa isa na lang ang matira.

- Upang protektahan ang huling buwan, inutusan ni Bathala ang mga tao na mag-ingay gamit ang mga kaldero at kawali upang matakot ito.

1. PATIANAK

2. MAMANJIG

3. LIMBANG

MABUBUTING ESPIRITU

PATIANAK

taga-tanod ng lupa

MAMANJIG

nangingiliti ng mga bata

LIMBANG

taga-tanod sa kayamanang nasa ilalim ng lupa

1. TANGGAL

2. TAMA-TAMA

3. SALOT

MASASAMANG ESPIRITU

TANGGAL

matandang babae sumisipsip ng dugo ng sanggol

TAMA-TAMA

maliliit na tao na kumukurot sa sanggol

SALOT

nagsasabog ng sakit

1. Aswang

2. Tiktik

3. Duwende

4. Kapre

5. Tikbalang

MGA MAHIWAGANG NILALANG

Aswang

- isang halimaw na pinaniniwalaang kumakain o nananakit ng tao.

- kung minsan ang mga ito ay pinaniniwalaan na may pakpak at sila raw ay gising kung gabi para maghanap ng mabibiktima, lalo na mga sanggol at mga buntis.

Tiktik

-mala-ibong halimaw na may mahabang dila, karaniwang kasama ng Aswang

Duwende

- pinapaniwalaan bilang isang maliit na tao na may mahiwagang kapangyarihan.

- nahahati sa dalawa - puti o itim.

Kapre

-maitim na higante at mahilig sa tabako

Tikbalang

-- isang nilalang na may mala-kabayong hitsura, mayroon itong katawan ng isang tao subalit may mga paa at ulo ng isang kabayo.

- batay sa paniniwala, nagsasanhi ito ng pagkaligaw ng landas ng mga tao, partikular na habang nasa kagubatan at mga bundok.