Biologie 5VWO: Definities Hfst. 10 Voeding & Vertering

Darmflora

Alle verschillende darmbacteriën die men door het leven tot zich heeft genomen, zij helpen met de vertering ontlasting en afweer

Probiotica

Bacteriën die de gezondheid bevorderen

Prebiotica

Onverteerbare plantenresten waar nuttige bacteriën op voeden

Voedingsstoffen (definitie)

Verschillende onderdelen van voedingsmiddelen

Voedingsmiddelen (soorten)

Koolhydraten, Vetten, Eiwitten, Water, Mineralen, Vitaminen

Koolhydraten

Bouwstoffen en brandstoffen die energie leveren

Vetten

Bouwstoffen en brandstoffen

Eiwitten

Bouwstoffen en brandstoffendie essentieel zijn voor de groei en het herstel van lichaamsweefsels.

Water

Bouwstof en transportmiddel

Mineralen

Bouwstoffen en procesversnellers

Vitaminen

Zorgen voor het functionerenvan enzymen en het immuunsysteem.

Receptoreiwitten

Eiwitten waar andere stoffen aan kunnen binden waardoor een signaal afgegeven wordt

Spoorelementen

Mineralen die weinig voorkomen

Gebreksziekten

Ziekten die ontstaan door tekort aan essentiële vitaminen

Voedingsvezels

Onverteerbare koolhydraten die de darmperistaltiek stimulerenen

ADH

Aanbevolen dagelijks hoeveelheid van voedingsstoffen

Additieven

Stoffen die toegevoegd zijn aan voedingsmiddelen

ADI

Aanbevolen Dagelijkse Inname van additieven

Voedselallergie

Heftige reactie op een nomrlae voedingsstof

Vertering

De afbraak van voedingsstoffen door behulp van enzymen

Mechanische verkleining

Verkleinen van voedsel door kauwen

Speekselklieren

Klieren die speeksel afgeven in de mondholte

Amylase

Enzym wat (onder anderen in speeksel) zetmeelmoleculen afbreekt

Slijm (speeksel)

Vloeistof die het voedsel glad maakt

Eiwitten (in het speeksel)

Stoffen die bacteriën en schimmels doden

Slokdarm

Brengt voedsel van de mondholte naar de maag

Peristaltische bewegingen

De bewegingen die de slokdarm maakt om het voedsel naar beneden te duwen

Maag

Orgaan wat het voedsel kneedt en door maagsap enkele voedingsstoffen verteert

Maagsapklieren

Klieren die maagsap afgeven aan de maag

Zoutzuur

Zuur in het maagsap wat pepsinogeen activeert waardoor eiwitten verteerd worden

Pepsinogeen

Inactief enzym in het maagsap wat peptase maakt onder invloed van zoutzuur

Slijm (maag)

Laag die de maagwand beschermt tegen het maagsap

Twaalfvingerige darm

Deel van de dunne darm waar alvleessap en gal terechtkomen en voedingsstoffen verteren

Alvleessap

Vloeistof uit de alvleesklier wat verteringsenzymen bevat

Gal

Vloeistof uit de lever wat verteringsenzymen bevat

Dunne darm

Darm waar veel plooien in zitten waardoor er een groot oppervlak is end e darmcellen veel voedingsstoffen uit voeding halen

Darmsapklieren

Klieren die darmsap afgeven in de dunne darm

Darmplooien

Geplooiede structuur van de darmwand

Villi

Uitstulpingen van de darmwand

Microvilli

Uitstulpingen van de dekweefselcellen in de darmwand

Lymfevaten

Vaten die vetachtige stoffen uit de dunne darm naar de ondersleutelbeenaders vervoeren

Blindedarm

Splitsing tussen de dunne en dikke darm

Dikke darm

Laatste deel van het verteringskanaal waar veel water wordt opgenomen

Endeldarm

Plaats waar de ontlasting wordt opgeslagen

Appendix

Aanhangsel van de blinde darm waar reserve bacteriën zitten

Enzymen

Eiwitten die reacties versnellen en moleculen afbreken

Activeringsenergie

Energie die nodig is voor het aanzetten van een reactie

Substraatmolecuul

Het molecuul waar een enzym op werkt

Actieve plaats

Plaats waar het substraatmolecuul bindt aan een enzym

Enzym-substraatcomplex

Binding van substraatmolecuul en het bijbehorende enzym

Verteringsenzymen

Enzymen die helpen met de vertering

Substraatspecifiek

Het feit dat enzymen slechts werking hebben op een enkel soort substraatmolecuul

Hydrolyse

Splitsing van de macromoleculen door behulp van water

Condensatie

Het vrijkomen van water bij de oipbouw (assimilatie) van macromoleculen

Denatureren

Het verlies van de structuur van eiwitten waardoor hun werking verloren gaat

Peptase

Actief enzym in de maag dat eiwitten afbreekt en vormt uit pepsinogeen

Polypeptiden

Macromolecuul van tientallen aminozuren

Oligopeptiden

Macromolecuul van minder dan tien aminozuren

Tryptase

Enzym uit de alvleesklier dat peptidebindingen splitst

Chymotryptase

Enzym uit de alvleesklier dat peptidebindingen splitst

Peptidebindingen

Bindingen tussen een zuur en amino groep

Peptidase

Enzym dat polypeptiden splitst

Dipeptide

Molecuul wat bestaat uit twee aminozuren

Dipeptidase

Enzym dat dipeptide splitsts

Lipase

Enzym uit de alvleesklier dat vetmoleculen afbreekt

Mono-, di, triglyceriden

Vet dat bestaat uit 1, 2 of drie vetzuren

Micellen

Vetdruppels die ontstaan door binding van galzure zouten aan water en vet

Na⁺-K⁺-pompen

Membraaneiwit dat natrium en kalium antiporteert

Cotransport

Transport waarbij stoffen samen door een membraan bewegen

Antiport

Vorm van cotransport waarbij twee stoffen tegen elkaar in transporteren

Symport

Vorm van costransport waarbij twee stoffen met elkaar transporteren

Lymfevaten

Transportvaten naast bloedvaten die vetachtige stoffen naar de oondersleutelbeenaders transporteren

HDL

Transportblaasjes die cholesterol uit het bloed halen en naar de lever

LDL

Transportblasjes die cholesterol uit de lever halen naar het bloed

Athersclerose

Dichtslibben van slagaders door vetophoping