14/8/2025 - Cam 17 - A second attempt at domesticating the tomato

domesticate

/dəˈmestɪkeɪt/

(v) thuần hóa; làm cho thích nghi với đời sống con người. To tame or adapt (an animal or plant) for human use.

tame, cultivate, train, adapt, breed, rear, accustom, subdue

Người cổ đại đã mất hàng nghìn năm để thuần hóa ngựa. / Ancient people took thousands of years to domesticate horses.

domesticate animals, domesticate plants, domesticate species

Thường gặp trong IELTS Reading khi nói về lịch sử nông nghiệp hoặc tiến hóa loài.

cultivate

/ˈkʌltɪveɪt/

(v) trồng trọt; nuôi dưỡng. To grow or foster plants, crops, or skills.

grow, farm, raise, nurture, plant, propagate, tend, develop

Người dân ở đây chủ yếu trồng trọt lúa mì. / People here mainly cultivate wheat.

cultivate land, cultivate crops, cultivate relationships

Trong IELTS, vừa dùng cho nghĩa nông nghiệp vừa nghĩa ẩn dụ (cultivate skills).

nutritious

/njuːˈtrɪʃəs/

(adj) bổ dưỡng; chứa nhiều chất dinh dưỡng. Containing substances necessary for growth and health.

healthy, nourishing, wholesome, beneficial, nutrient-rich, fortifying, sustaining, salubrious

Rau xanh rất bổ dưỡng. / Vegetables are highly nutritious.

nutritious food, highly nutritious, nutritious diet

Xuất hiện nhiều trong đề IELTS Writing Task 2 về sức khỏe và ăn uống.

revolutionary

/ˌrevəˈluːʃənəri/

(adj) mang tính cách mạng; đột phá. Involving or causing a complete or dramatic change.

radical, transformative, groundbreaking, innovative, trailblazing, pioneering, novel, disruptive

Công nghệ này mang tính cách mạng trong y học. / This technology is revolutionary in medicine.

revolutionary idea, revolutionary change, revolutionary technique

Trong IELTS, hay dùng khi mô tả tiến bộ công nghệ hoặc thay đổi xã hội.

genome

/ˈdʒiːnəʊm/

(n) bộ gen; toàn bộ vật liệu di truyền của một sinh vật. The complete set of genes or genetic material in a cell or organism.

genetic code, DNA sequence, hereditary material, genetic makeup, chromosomal set, genetic blueprint, hereditary code, DNA profile

Các nhà khoa học đang nghiên cứu bộ gen của con người. / Scientists are studying the human genome.

human genome, genome editing, genome sequencing

Xuất hiện trong IELTS Reading chủ đề khoa học sinh học và công nghệ sinh học.

deliberately

/dɪˈlɪbərətli/

(adv) một cách cố ý; có chủ đích. Done consciously and intentionally.

intentionally, purposefully, knowingly, willfully, on purpose, calculatedly, purposely, designedly

Anh ta cố ý làm vỡ chiếc bình. / He deliberately broke the vase.

deliberately avoid, deliberately create, deliberately ignore

Hay gặp trong IELTS Speaking khi mô tả hành động có chủ ý.

alter

/ˈɔːltər/

(v) thay đổi, biến đổi. To change or modify something.

change, modify, adjust, adapt, amend, reshape, transform, revise

Chúng ta cần thay đổi kế hoạch. / We need to alter the plan.

alter behavior, alter plans, alter appearance

Trong IELTS Writing, từ này hay thay cho "change" để đạt điểm từ vựng cao hơn.

appealing

/əˈpiːlɪŋ/

(adj) hấp dẫn, lôi cuốn. Attractive or interesting.

attractive, charming, engaging, alluring, fascinating, inviting, captivating, enticing

Quảng cáo này rất hấp dẫn khách hàng. / The advertisement is very appealing to customers.

appealing design, appealing idea, appealing option

Trong IELTS Speaking, dùng để thay cho “interesting” để tăng điểm Lexical Resource.

fast-track

/ˈfæst træk/

(adj/v/n) tăng tốc; rút ngắn thời gian hoàn thành. A rapid process or method to achieve a result quickly.

accelerate, expedite, hasten, speed up, quicken, advance, streamline, rush

Họ đã áp dụng chương trình đào tạo tăng tốc. / They adopted a fast-track training program.

fast-track process, fast-track approval, fast-track development

Trong IELTS Writing, dùng để mô tả các giải pháp rút ngắn thời gian.

resistant

/rɪˈzɪstənt/

(adj) chống chịu; kháng cự. Able to withstand or oppose something.

immune, impervious, unaffected, resilient, hardy, strong, proof, enduring

Loài cây này kháng sâu bệnh tốt. / This plant is resistant to pests.

disease-resistant, resistant material, resistant strain

Thường xuất hiện trong IELTS Reading về khoa học và nông nghiệp.

devastating

/ˈdevəsteɪtɪŋ/

(adj) gây tàn phá; hủy diệt nghiêm trọng. Causing severe destruction or shock.

destructive, catastrophic, ruinous, calamitous, harmful, disastrous, annihilating, damaging

Lũ lụt gây hậu quả tàn phá. / The floods had a devastating effect.

devastating impact, devastating loss, devastating disease

Trong IELTS Speaking, có thể dùng để nhấn mạnh mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

transform

/trænsˈfɔːrm/

(v) biến đổi hoàn toàn. To change completely in form, appearance, or character.

change, revolutionize, convert, alter, reshape, reform, modify, metamorphose

Internet đã biến đổi cách chúng ta giao tiếp. / The Internet has transformed the way we communicate.

transform society, transform lives, transform the economy

Dùng thay “change” để đạt band từ vựng cao hơn trong IELTS Writing.

edible

/ˈedɪbl/

(adj) ăn được; thích hợp để ăn. Fit or safe to be eaten.

eatable, consumable, digestible, palatable, safe, wholesome, nourishing, non-toxic

Nấm này không ăn được. / This mushroom is not edible.

edible plants, edible oil, edible fruit

Xuất hiện nhiều trong các chủ đề IELTS về thực phẩm và môi trường.

crop

/krɑːp/

(n) cây trồng; vụ mùa. A cultivated plant grown on a large scale for food or other purposes.

harvest, yield, produce, cultivation, planting, farmland, produce, grain

Lúa mì là một trong những cây trồng chính ở đây. / Wheat is one of the main crops here.

crop yield, crop failure, crop rotation

Đây là từ cơ bản nhưng quan trọng trong các đề IELTS về nông nghiệp.

mimic

/ˈmɪmɪk/

(v) bắt chước, mô phỏng. To imitate or copy something.

imitate, copy, simulate, replicate, reproduce, emulate, echo, resemble

Trẻ con thường bắt chước hành vi người lớn. / Children often mimic adults' behavior.

mimic behavior, mimic style, mimic speech

Trong IELTS, thường xuất hiện trong ngữ cảnh khoa học (mimic nature).

domestication

/dəˌmestɪˈkeɪʃn/

(n) quá trình thuần hóa. The process of taming plants or animals for human use.

cultivation, breeding, taming, adaptation, farming, raising, acculturation, acclimatization

Quá trình thuần hóa chó diễn ra hàng nghìn năm. / The domestication of dogs took thousands of years.

plant domestication, animal domestication, domestication process

Dùng nhiều trong IELTS Reading về lịch sử loài người và nông nghiệp.

native (to)

/ˈneɪtɪv/

(adj) bản địa; thuộc về nơi sinh ra. Originating or occurring naturally in a particular place.

indigenous, endemic, original, local, natural, aboriginal, inherent, homegrown

Chuối là cây bản địa của Đông Nam Á. / Bananas are native to Southeast Asia.

native species, native land, native language

Trong IELTS, “native to” hay dùng khi mô tả nguồn gốc loài.

region

/ˈriːdʒən/

(n) vùng, miền. An area or division, especially part of a country or the world.

area, zone, district, territory, province, locality, sector, section

Đây là vùng có khí hậu khắc nghiệt. / This is a region with harsh climate.

mountainous region, coastal region, desert region

Một từ cơ bản nhưng hay xuất hiện trong IELTS Reading Geography.

generation

/ˌdʒenəˈreɪʃn/

(n) thế hệ; giai đoạn sinh sản. All the people born and living at about the same time.

age group, cohort, era, stage, lifetime, epoch, cycle, age bracket

Thế hệ trẻ quan tâm nhiều hơn đến môi trường. / The younger generation is more concerned about the environment.

younger generation, past generation, generation gap

Trong IELTS Writing Task 2, thường dùng để so sánh thế hệ.

breed

/briːd/

(v) lai giống, nhân giống; (n) giống loài. To produce offspring, especially by controlled reproduction.

reproduce, procreate, propagate, cultivate, develop, generate, raise, spawn

Họ lai giống để tạo ra loại táo ngọt hơn. / They breed apples for a sweeter taste.

breed animals, breed plants, selectively breed

Từ này thường gặp khi nói về sinh học và nông nghiệp.

mutation

/mjuːˈteɪʃn/

(n) đột biến. A change in the DNA sequence that affects genetic traits.

variation, alteration, modification, anomaly, transformation, adaptation, genetic change, deviation

Đột biến này giúp cây chống chịu sâu bệnh. / This mutation helps the plant resist pests.

genetic mutation, random mutation, beneficial mutation

Rất hay gặp trong IELTS Reading khoa học sinh học.

genetic

/dʒəˈnetɪk/

(adj) di truyền, thuộc về gen. Relating to genes or heredity.

hereditary, genomic, inherited, biological, chromosomal, DNA-based, familial, transmissible

Bệnh này là do yếu tố di truyền. / This disease is caused by genetic factors.

genetic code, genetic structure, genetic disorder

Khi kết hợp với từ khoa học khác (genetic diversity, genetic engineering) sẽ tăng điểm Lexical Resource.

desirable

/dɪˈzaɪərəbl/

(adj) đáng mong muốn; có giá trị. Worth having or wanting.

attractive, appealing, beneficial, advantageous, favorable, valuable, worthwhile, preferable

Đây là công việc đáng mơ ước. / This is a highly desirable job.

desirable trait, desirable outcome, highly desirable

Trong IELTS, hay dùng để mô tả lợi ích hoặc mục tiêu.

strain

/streɪn/

(n) giống, loài; chủng loại. A particular variety or type of plant, animal, or microorganism.

variety, breed, type, line, cultivar, kind, class, form

Có nhiều chủng virus cúm khác nhau. / There are many strains of the flu virus.

plant strain, bacterial strain, new strain

Hay xuất hiện trong IELTS Reading y sinh học và nông nghiệp.

genome

/ˈdʒiːnəʊm/

(n) bộ gen; toàn bộ vật liệu di truyền của một sinh vật. The complete set of genes or genetic material in an organism.

genetic code, DNA sequence, hereditary material, genetic makeup, chromosomal set, genetic blueprint, hereditary code, DNA profile

Các nhà khoa học đã giải mã bộ gen của người. / Scientists have decoded the human genome.

human genome, plant genome, genome sequencing

Dùng nhiều trong IELTS Reading khoa học sinh học.

relative

/ˈrelətɪv/

(n) họ hàng; (adj) có liên quan, tương đối. Here: a species related to another by common origin.

counterpart, kin, relation, equivalent, counterpart species, related kind, peer, analogue

Cây này là loài có họ hàng với lúa mì. / This plant is a relative of wheat.

wild relative, close relative, distant relative

Trong IELTS Science, “wild relative” thường chỉ loài chưa thuần hóa.

domesticated

/dəˈmestɪkeɪtɪd/

(adj) đã được thuần hóa. Adapted to life with humans.

tamed, cultivated, adapted, bred, farmed, trained, naturalized, reared

Chó là loài động vật đã được thuần hóa từ lâu. / Dogs are domesticated animals.

domesticated plants, domesticated animals, domesticated species

Hay gặp trong chủ đề Agriculture & History.

reintroduce

/ˌriːɪntrəˈdjuːs/

(v) đưa trở lại; tái áp dụng. To bring back something that existed before.

restore, bring back, reinstate, reestablish, revive, renew, resurrect, reapply

Chính phủ quyết định tái áp dụng chính sách cũ. / The government decided to reintroduce the old policy.

reintroduce species, reintroduce changes, reintroduce law

IELTS Reading hay dùng trong bối cảnh bảo tồn động vật hoặc thực vật.

enhance

/ɪnˈhɑːns/

(v) nâng cao, cải thiện. To improve the quality, value, or extent of something.

improve, boost, increase, strengthen, augment, heighten, advance, enrich

Học thêm kỹ năng mới giúp nâng cao cơ hội nghề nghiệp. / Learning new skills enhances career opportunities.

enhance quality, enhance ability, enhance experience

Trong Writing Task 2, là từ nâng cấp cho “improve”.

strain

/streɪn/

(n) giống, chủng, loại. A genetic variety or subtype.

variety, breed, type, line, cultivar, class, race, form

Có nhiều chủng nho khác nhau được trồng ở đây. / Several grape strains are cultivated here.

wild strain, resistant strain, improved strain

Dùng nhiều khi nói về đa dạng sinh học.

truss

/trʌs/

(n) chùm quả hoặc hoa (cây trồng); (kỹ thuật) giàn, khung. Here: a cluster of flowers or fruits on a plant.

cluster, bunch, spray, stem cluster, inflorescence, head, grouping, bundle

Mỗi chùm nho này có khoảng 20 quả. / Each grape truss contains about 20 grapes.

tomato truss, fruit truss, flower truss

Từ khá chuyên ngành, thường thấy trong bài IELTS về nông nghiệp.

edit

/ˈedɪt/

(v) chỉnh sửa, biên tập. Here: to make changes to genetic material.

modify, alter, change, revise, adjust, amend, adapt, rework

Họ chỉnh sửa DNA của cây để tăng năng suất. / They edit the plant’s DNA to boost yield.

edit a gene, edit a document, edit video

Trong khoa học, “edit a gene” liên quan trực tiếp đến công nghệ CRISPR.

pigment

/ˈpɪɡmənt/

(n) sắc tố; chất tạo màu. A substance that gives color to living tissue or other material.

dye, colorant, stain, tint, hue, coloring, tone, shade

Melanin là sắc tố quyết định màu da. / Melanin is the pigment that determines skin color.

skin pigment, plant pigment, pigment concentration

Trong IELTS Science, thường dùng khi nói về màu sắc tự nhiên.

lycopene

/ˈlaɪkəpiːn/

(n) lycopene (một sắc tố đỏ trong cà chua có lợi cho sức khỏe). A red pigment found in tomatoes and other red fruits, with antioxidant properties.

carotenoid, antioxidant, phytonutrient, plant compound, nutrient, bioactive compound, phytochemical, natural colorant

Cà chua chứa nhiều lycopene tốt cho tim mạch. / Tomatoes are rich in lycopene, beneficial for heart health.

lycopene content, lycopene level, lycopene-rich foods

Từ chuyên ngành sinh học – biết nghĩa sẽ giúp đọc hiểu IELTS Reading nhanh hơn.

boost

/buːst/

(v) tăng cường, thúc đẩy. To increase or improve something.

enhance, increase, raise, augment, strengthen, improve, advance, amplify

Uống vitamin có thể tăng cường hệ miễn dịch. / Taking vitamins can boost the immune system.

boost production, boost confidence, boost energy

Dùng rất nhiều trong Writing Task 2 thay cho “increase”.

aromatic

/ˌærəˈmætɪk/

(adj) thơm, tỏa hương dễ chịu. Having a pleasant and distinctive smell.

fragrant, scented, perfumed, sweet-smelling, balmy, odorous, redolent, savory

Trà hoa nhài có hương thơm dễ chịu. / Jasmine tea is aromatic.

aromatic herbs, aromatic spices, aromatic wine

Từ giàu hình ảnh, phù hợp IELTS Speaking mô tả đồ ăn.

devastate

/ˈdevəsteɪt/

(v) tàn phá, phá hủy nghiêm trọng. To cause great damage or destruction.

destroy, ruin, wreck, shatter, demolish, annihilate, lay waste, ravage

Lũ lụt tàn phá cả ngôi làng. / The flood devastated the village.

devastate crops, devastate communities, devastate the economy

Trong Writing Task 2, có thể dùng để mô tả tác hại môi trường hoặc thiên tai.

yield

/jiːld/

(n) sản lượng, năng suất; (v) tạo ra. The amount produced of a crop; to produce.

output, harvest, return, produce, crop, revenue, income, gain

Năng suất lúa năm nay rất cao. / This year’s rice yield is very high.

crop yield, yield per hectare, increase yield

Xuất hiện thường xuyên trong bài Reading về nông nghiệp.

tolerant

ˈtɑːlərənt/

(adj) chịu đựng được, có khả năng kháng. Able to endure or resist certain conditions.

resistant, enduring, adaptable, resilient, immune, unaffected, hard-wearing, impervious

Loài cây này chịu được khí hậu khô hạn. / This plant is tolerant of dry climates.

salt-tolerant, drought-tolerant, tolerant species

Rất hay gặp trong ngữ cảnh IELTS về biến đổi khí hậu và nông nghiệp.

vitamin

/ˈvaɪtəmɪn/ hoặc /ˈvɪtəmɪn/

(n) vitamin (chất dinh dưỡng thiết yếu). Organic compounds essential for normal growth and nutrition.

nutrient, supplement, health compound, dietary substance, micronutrient, provitamin, essential nutrient, additive

Cam chứa nhiều vitamin C. / Oranges are rich in vitamin C.

vitamin deficiency, vitamin supplement, vitamin intake

Đây là từ cơ bản nhưng hay kết hợp với collocations nâng cao trong IELTS Writing.

domesticate

/dəˈmestɪkeɪt/

(v) thuần hóa, trồng trọt để phục vụ con người. To tame or adapt a plant or animal for human use.

cultivate, tame, breed, adapt, raise, train, naturalize, accustom

Người xưa thuần hóa lúa mì để làm lương thực. / Ancient people domesticated wheat for food.

domesticate plants, domesticate animals, domesticate species

Xuất hiện nhiều trong IELTS Reading chủ đề Agriculture & Biology.

related

/rɪˈleɪtɪd/

(adj) có liên quan, cùng họ. Connected by family or origin.

connected, linked, associated, akin, comparable, corresponding, allied, similar

Cà chua và khoai tây có liên quan về mặt sinh học. / Tomatoes and potatoes are related botanically.

closely related, distantly related, related species

Trong Science Reading, “closely related” thường chỉ loài có chung tổ tiên.

sprawling

/ˈsprɔːlɪŋ/

(adj) vươn rộng, lan tỏa. Spreading out over a large area in an untidy or irregular way.

spreading, extensive, rambling, straggling, sprawling, dispersing, spreading-out, uncontrolled

Thành phố này phát triển vươn rộng ra ngoại ô. / The city is sprawling into the suburbs.

sprawling growth, sprawling city, sprawling estate

Trong IELTS Writing, dùng để mô tả đô thị hóa hoặc sự phát triển cây trồng.

compact

/ˈkɒmpækt/

(adj) gọn, chặt; (v) nén chặt. Closely and neatly packed together.

dense, condensed, compressed, tight, concise, small, succinct, concentrated

Xe này thiết kế nhỏ gọn. / This car has a compact design.

compact growth, compact form, compact design

Trong Agriculture context, “compact growth” giúp dễ thu hoạch.

commercial

/kəˈmɜːrʃl/

(adj) mang tính thương mại; (n) quảng cáo. Concerned with or engaged in commerce.

trade, business, profit-making, marketable, for-profit, saleable, economic, retail

Đây là giống cây trồng tiềm năng về thương mại. / This crop has commercial potential.

commercial crop, commercial success, commercial use

Dùng trong IELTS Writing để nói về tính khả thi kinh tế.

licence (license)

/ˈlaɪsns/

(n) giấy phép, cấp phép. Official permission to do or own something.

permit, authorization, certificate, registration, approval, sanction, consent, warrant

Bạn cần giấy phép để lái xe. / You need a licence to drive.

business licence, driving licence, export licence

Trong công nghệ, cần giấy phép để dùng bản quyền (licence fee).

regulatory

/ˈreɡjələtɔːri/

(adj) thuộc quản lý, điều tiết. Relating to the control or supervision by rules and laws.

supervisory, administrative, governmental, controlling, legislative, statutory, oversight, compliance

Cơ quan quản lý đưa ra quy định mới. / The regulatory body issued new rules.

regulatory approval, regulatory framework, regulatory authority

Xuất hiện nhiều trong IELTS khi nói về chính sách và công nghệ.

approval

/əˈpruːvl/

(n) sự chấp thuận. Official agreement or permission.

acceptance, consent, authorization, endorsement, confirmation, sanction, validation, ratification

Dự án đã nhận được sự chấp thuận của chính phủ. / The project received government approval.

gain approval, official approval, approval process

Trong Writing Task 2, “gain approval” thường dùng khi nói về luật pháp hoặc sản phẩm mới.

obscure

/əbˈskjʊr/

(adj) ít được biết đến; mờ nhạt. Not well known or difficult to understand.

unknown, little-known, unfamiliar, rare, hidden, vague, unclear, obscure

Đây là một loài cây ít người biết tới. / This is an obscure plant species.

obscure fact, obscure reference, obscure plant

Trong IELTS, thường dùng để nói về khái niệm, dữ liệu ít phổ biến.

staple

/ˈsteɪpl/

(n) lương thực chính; (adj) chính yếu. A main or important element of something, especially food.

mainstay, necessity, essential, basic, primary, fundamental, key, core

Gạo là lương thực chính ở châu Á. / Rice is a staple food in Asia.

staple crop, staple diet, staple industry

Trong IELTS, “staple crop” xuất hiện nhiều ở chủ đề Agriculture.

catapult (into)

/ˈkætəpʌlt/

(v) đưa nhanh chóng lên vị trí nổi bật. To launch suddenly into prominence or success.

propel, launch, thrust, hurl, elevate, boost, project, promote

Bộ phim đã đưa cô ấy thành ngôi sao. / The movie catapulted her to stardom.

catapult into fame, catapult into the market, catapult into mainstream

Từ mạnh để miêu tả bước nhảy vọt về mức độ phổ biến

mainstream

/ˈmeɪnstriːm/

(n/adj) xu hướng chính; đại chúng. The ideas, attitudes, or activities considered normal or conventional.

popular, conventional, accepted, prevailing, dominant, established, standard, common

Điện ảnh độc lập ngày càng tiến vào xu hướng chính. / Independent cinema is entering the mainstream.

mainstream culture, mainstream audience, enter the mainstream

Hay dùng trong IELTS Writing về văn hóa, công nghệ.

drought

/draʊt/

(n) hạn hán. A prolonged period of abnormally low rainfall.

dry spell, aridity, dehydration, lack of rain, desiccation, water shortage, scarcity, famine

Hạn hán kéo dài gây mất mùa. / Prolonged drought caused crop failure.

severe drought, drought conditions, drought resistance

Một trong những từ quan trọng khi nói về climate change.

tolerant

/ˈtɑːlərənt/

(adj) chịu được, kháng được. Able to endure adverse conditions.

resistant, enduring, adaptable, resilient, immune, unaffected, impervious, strong

Giống cây này chịu được khí hậu nóng. / This crop is heat tolerant.

heat-tolerant, drought-tolerant, tolerant species

Dùng nhiều trong Agriculture & Climate IELTS topics.

species

/ˈspiːʃiːz/

(n) loài. A group of living organisms capable of interbreeding.

type, kind, variety, breed, class, category, genus, family

Có nhiều loài chim di cư qua khu vực này. / Many bird species migrate through this area.

endangered species, native species, plant species

Từ cơ bản nhưng luôn quan trọng trong IELTS Biology.

reveal

/rɪˈviːl/

(v) tiết lộ. To make something known.

disclose, expose, uncover, show, divulge, announce, confess, communicate

Cô ấy tiết lộ bí mật cho tôi. / She revealed the secret to me.

reveal information, reveal a secret, reveal details

Trong IELTS Writing, dùng để mô tả dữ liệu, nghiên cứu.