Chapter 3 Defining and Measuring Variables – VOCABULARY (Nederlands)

70 flashcards met kernbegrippen uit hoofdstuk 3 over Defining and Measuring Variables (Nederlands).

Construct

Een hypothetische eigenschap of mechanisme in een theorie dat niet rechtstreeks kan worden waargenomen maar wel gedrag kan verklaren en voorspellen.

Operationele definitie

Een procedure om een variabele indirect te definiëren en te meten aan de hand van observeerbaar gedrag.

Hypothetisch construct

Een variabele die theoretisch bestaat maar niet rechtstreeks kan worden gemeten; bijvoorbeeld motivatie of angst.

Validiteit

De mate waarin een meetprocedure meet wat het beoogt te meten; de nauwkeurigheid van wat gemeten wordt.

Betrouwbaarheid

De stabiliteit en consistentie van meetresultaten over herhaalde metingen onder gelijke omstandigheden.

Positieve relatie

Twee metingen verhogen elkaar; beide dimensies bewegen in dezelfde richting.

Negatieve relatie

Twee metingen bewegen in tegengestelde richtingen; wanneer de ene toeneemt, daalt de andere.

Scatterplot

Een grafische voorstelling van twee metingen waarbij elke punt een persoon vertegenwoordigt (x- en y-as).

Correlatie

Een statistische maat die de sterkte en richting van de relatie tussen twee metingen aangeeft; loopt van -1 tot +1.

Face validity

De oppervlakkige indringing dat een meting meet wat het zegt te meten; gebaseerd op subjectieve beoordeling.

Congruente validiteit (Concurrent validity)

De mate waarin een nieuwe meting correleert met een gevestigde meting van dezelfde variabele.

Predictieve validiteit

De mate waarin een meting gedrag kan voorspellen zoals theoretisch verwacht.

Construct validiteit

De mate waarin een meting het construct weerspiegelt zoals vastgesteld door voorgaande theorieën en onderzoeken.

Convergente validiteit

Twee methoden die hetzelfde construct meten, leveren sterk overlappende scores.

Divergente validiteit

Metingen die verschillende, conceptueel onderscheidbare constructen meten, tonen weinig relatie.

Ceiling effect

Een clustering van scores aan de hoge kant waardoor er weinig ruimte is voor verbetering.

Floor effect

Een clustering van scores aan de lage kant waardoor er weinig ruimte is voor achteruitgang.

Artefact

Een niet-natuurlijke factor die metingen kan verstoren of vervormen, zoals bias of reactiviteit.

Experimenter bias

Voorspellingen of verwachtingen van de onderzoeker die de metingen beïnvloeden.

Demand characteristics

Signalen in de studie die deelnemers laten weten wat verwacht wordt en hun gedrag sturen.

Reactiviteit

De veranderingen in gedrag van deelnemers doordat ze weten dat ze worden geobserveerd of gemeten.

Single-blind onderzoek

Deelnemers weten niet in welke conditie ze zitten; de onderzoeker wel (of omgekeerd).

Double-blind onderzoek

Zowel deelnemers als onderzoekers weten niet wie aan welke conditie is toegewezen.

Open Materials

Onderzoeksinstrumenten en materialen die publiek beschikbaar worden gemaakt voor replicatie.

Forward-backward vertaling

Een vertaalproces waarbij een instrument wordt vertaald, terugvertaald en vergeleken om equivalentie te controleren.

Vertaalbetrouwbaarheid

Zorg dat vertaalde versies hetzelfde meten als de oorspronkelijke versie.

Cross-culturele meting

Het meten van constructen over verschillende talen en culturen heen met behoud van validiteit.

Pre-registratie

Het vooraf registreren van hypothesen en analyseplannen voordat data worden verzameld.

Veldsetting

Een natuurlijk ogende, alledaagse omgeving (buiten het laboratorium) voor metingen.

Laboratoriumsetting

Een gecontroleerde, kunstmatige omgeving bedoeld voor experimenteel onderzoek.

Zelfrapportagemeting

Metingsmethode waarbij deelnemers hun eigen gevoelens of gedrag rapporteren (bijv. vragenlijsten).

Fysiologische meting

Metingen van lichamelijke processen (bijv. hartslag, GSR, beeldvorming) die gerelateerd zijn aan het construct.

Gedragsmeting

Observatie of prestatiegerelateerde metingen van gedrag als indicatie van het construct.

Reactietijd

De tijd die nodig is om te reageren op een stimulus; een veelgebruikte cognitieve maat.

Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid

De mate van overeenstemming tussen twee of meer waarnemers die hetzelfde gedrag registreren.

Test-hertest betrouwbaarheid

Betrouwbaarheid gemeten door dezelfde meting bij dezelfde groep op twee tijdstippen uit te voeren en de score te correleren.

Parallel vormen betrouwbaarheid

Betrouwbaarheid gemeten met twee equivalente vormen van een instrument.

Split-half betrouwbaarheid

Interne betrouwbaarheid gemeten door een test in twee helften te verdelen en de samenhang te berekenen.

Interne consistentie

Consistentie tussen items die hetzelfde construct meten; vaak gemeten met Cronbach’s alpha.

Werkelijk/ware score

De theoretische, onbekende score van een persoon op een construct.

Gemeten score

De score die verkregen is uit een meting, samengesteld uit ware score en fout.

Fout (error)

Onnauwkeurigheid in meting veroorzaakt door diverse bronnen die de meting verstoren.

Observatorfout

Fout in meting veroorzaakt door menselijke inschatting of waarneming.

Omgevingsveranderingen

Kleine, onbedoelde variaties in de omgeving tussen metingen die de uitkomsten kunnen beïnvloeden.

Deelnemersveranderingen

Veranderingen in de toestand van de deelnemer tussen metingen (bijv. moeheid, honger).

Range-effect

Wanneer de meetwaarde weining spreiding heeft, waardoor veranderingen moeilijk detecteerbaar zijn.

Bias

Systematische fout die meetresultaten in een bepaalde richting vertekt.

Experimenter expectancy effect

De verwachtingen van de onderzoeker beïnvloeden hoe deelnemers zich gedragen.

Paralinguïstische signalen

Kleurtoon, toonhoogte en andere spraak- of non-verbale cues die respondenten kunnen sturen.

Kinaesthetische cues

Lichaamshouding of bewegingen die respondenten kunnen beïnvloeden.

Good subject role

Deelnemers proberen de hypothese van de onderzoeker te ondersteunen in hun respons.

Negativistische subject role

Deelnemers handelen tegenover de verwachting van de onderzoeker in.

Apprehensive subject role

Deelnemers voelen zich angstig of sociaal wenselijk en passen hun respons hierop aan.

Faithful subject role

Deelnemers volgen instructies zo nauwkeurig mogelijk en laten weinig twijfel zien.

Mean

Het rekenkundig gemiddelde; som van de waarden gedeeld door het aantal waarnemingen.

Median

De middelste waarde in een gealfabetiseerde (geordende) dataset.

Mode

De meest voorkomende waarde in een dataset.

Variance

De gemiddelde kwikverdeling van scores ten opzichte van het gemiddelde; maat voor spreiding.

Standaarddeviatie

De wortel van de variantie; geeft de spreiding van scores rondom het gemiddelde aan.

Nominale schaal

Categorische labels zonder inherente volgorde of afstand tussen categorieën.

ORDINALE schaal

Categorieën met een geordende volgorde, maar zonder gegarandeerde gelijke afstanden tussen categorieën.

Intervalschalen

Geordende categorieën met gelijke intervallen; nulpunt is arbitrair.

Ratio schaal

Geordende categorieën met gelijke intervallen en een absoluut nulpunt; toelaatbare verhoudingen.

Modaliteiten van meting

Drie hoofdtypen externe expressies van een construct: zelfrapportage (self-report), fysiologisch, en gedragsmetingen.

Sensitivity of measurement

Het vermogen van een meetprocedure om kleine of subtiele veranderingen te detecteren.

Open Science

Beweging die transparantie en herhaalbaarheid stimuleert, inclusief publieke beschikbaarstelling van materialen en data.

Back-translation check

Controle of vertalingen nauw overeenkomen door terugvertaling naar de oorspronkelijke taal.

Verklaarde betrouwbaarheidssituatie

Overzicht van verschillende vormen van betrouwbaarheid zoals test-hertest, interbeoordelaars-, parallel-, split-half en interne consistentie.

Kwantitatieve evaluatie van validiteit

Gebruik van verschillende vormen (face, concurrent, predictive, construct, convergent, divergent) om validiteit te beoordelen.

Open Materials/Open Science koppeling

Toegang tot meetinstrumenten en procedures zodat andere onderzoekers exact kunnen repliceren.

Controle variabelen in meting

Factoren die constant gehouden worden om de geldigheid van meting te beschermen.

Interne validiteit

Gegarandeerde causale interpretatie van de relatie tussen variabelen binnen een studie.

Externe validiteit

Algemeene toepasbaarheid van bevindingen buiten de onderzoekssetting.

Betrouwbaarheidsvoorwaarde voor validiteit

Een meting kan niet geldig zijn als deze niet betrouwbaar is; betrouwbaarheid is een voorwaarde voor validiteit.

Verzamelingsmethode (Measurement procedure)

De gekozen methode om variabelen te definiëren en te meten.

Standaardisering van instructies

Het uniformeren van procedures om bias door onderzoekers te beperken.