histologia 1. tkanka nabłonkowa

czym są tkanki

Tkanki to grupy komórek o podobnej budowie i funkcji, które razem spełniają określone zadania w organizmie.

Cechy ogólne tkanki nabłonkowej podaj 7

(co tworzy? (2), jakie komórki ją budują, czy jest biegunowa, czego nie ma? jak jest odżywiana? co stanowi i co ma?

• Tworzy:

  -Wyściółki nabłonkowe – pokrywają powierzchnie ciała i narządów.

  -Gruczoły – zespół komórek o funkcji wydzielniczej.

• Polaryzacja komórek – część szczytowa, boczna i podstawna.

• Komórki ją budujące

  • Różnokształtne, ściśle przylegające, tworzą warstwy na błonie podstawnej.

• Brak naczyń krwionośnych i substancji międzykomórkowej.

• Odżywiane przez dyfuzję z naczyń w tkance łącznej.

• Dobrze unerwiona.

• Stanowi barierę ochronną organizmu.

podaj 7 funkcji tkanki nabłonkowej

Funkcje tkanki nabłonkowej

• Ochrona przed czynnikami zewnętrznymi. (choroby urazy wysuszenie drobnoustroje)

• Absorpcja składników odżywczych.

• Wydzielanie substancji (enzymy, hormony).

• Odbiór bodźców (np. nabłonek węchowy).

• Wydalanie zbędnych/ szkodliwych substancji.

• Usuwanie zanieczyszczeń z dróg oddechowych.

• Udział w reakcjach immunologicznych organizmu.

jakie mamy 2 elementy składowe tkanki

- komórki (o podobnym pochodzeniu, zbliżonej strukturze i funkcji)

- substancja międzykomórkowa

Komórki nabłonkowe pochodzą z 3 listków zarodkowych podaj jakich i przykłady

- ektodermy, np. nabłonek pokrywający skórę

- endodermy np. nabłonek wyścielający błony śluzowe przewodu pokarmowego

- mezodermy, np. nabłonek wyścielający światło jamy serca i naczyń krwionośnych tzw. śródbłonek

podaj przykłady nabłonków ze względu na liczbę warstw i kształt komórek

-Liczba warstw: jednowarstwowe, wielowarstwowe

-Kształt komórek: walcowate, płaskie, sześcienne

oba te kryteria są ważne w chuj!

jakie jądra ma nabłonek płaski, sześcienny i walcowaty?

• Nabłonek płaski – jądra owalne, wydłużone, ułożone równolegle do powierzchni.

• Nabłonek sześcienny – jądra okrągłe.

• Nabłonek walcowaty – jądra owalne, wydłużone, ułożone prostopadle do powierzchni.

Połączenia komórkowe w nabłonkach pełnią trzy główne funkcje: podaj je

• Uszczelnianie – zapobiegają przepływowi cząsteczek między komórkami.

• Mechaniczne wiązanie – zapewniają trwałość i integralność tkanek.

• Komunikacja – umożliwiają chemiczny kontakt między komórkami.

Połączenia zamykające (ścisłe/barierowe)- z jakich białek są zbudowane i co one tworzą?

Zbudowane z białek: klaudyn i okludyn, które tworzą pasma uszczelniające.

Połączenia zamykające (ścisłe/barierowe) o tworzą i gdzie są w chuj istotne?

• Tworzą nieprzepuszczalną barierę – zapobiegają przenikaniu substancji między komórkami.(rozpuszczalne w wodzie cząsteczki nie mogą łato przepływać)

• Istotne np. w nabłonku pęcherza moczowego, gdzie zapobiegają wyciekowi moczu

co robią połączenia międzykomórkowe związane z cytoszkieletem?

Połączenia międzykomórkowe związane z cytoszkieletem łączą silnie komórki nabłonka ze sobą i błoną podstawną

Trzy typy połączeń zwierających, utrzymujących ciągłość nabłonka za pomocą przyczepów mechanicznych: podaj

• obwódka zamykająca

• desmosomy łączą komórki nabłonkowe między sobą

• półdesmosomy- łączą komórki nabłonkowe z błoną podstawną

Obwódka zwierająca (adherens junction) co tworzy? z czego zbudowana czy to coś jest ze sobą połączone i do czego ma zdolność?

• Tworzy ciągłą strefę przylegania poniżej połączeń zamykających.

• Zbudowana z kadheryn – białek transbłonowych, które łączą się ze sobą w sposób homofilowy (kadheryna-kadheryna).

• Kadheryny są połączone z filamentami aktynowymi, tworząc sieć aktynową.

• Sieć ta ma zdolność do skurczu, co umożliwia zmianę kształtu nabłonka (np. fałdowanie, tworzenie cewek lub pęcherzyków).

Desmosomy

co łączą między sobą? co tworzą i co to daje? co robią filamenty cytokeratynowe?

• Łączą sąsiednie komórki za pomocą kadheryn związanych z filamentami pośrednimi (cytokeratynowymi).

• Tworzą punktowe wzmocnienia w cytoplazmie i zapewniają dużą mechaniczną wytrzymałość, szczególnie w naskórku.

• Filamenty cytokeratynowe przecinają komórkę i „spawają” się z sąsiednimi komórkami.

Półdesmosomy

co łączą?

z czego zbudowane i z czym to coś się łączy? co tworzą?

• Łączą komórki z błoną podstawną, a nie między sobą.

• Zbudowane z integryn, które łączą się z lamininą w błonie podstawnej i z filamentami pośrednimi wewnątrz komórki.

• Tworzą struktury przypominające połowę desmosomu.

Połączenia komunikacyjne (nexus, szczelinowe)

co umożliwiają? jak leżą dwie błony i co je łączy? co tworzą koneksony i co umożliwiają?

• Umożliwiają wymianę jonów i małych cząsteczek między komórkami.

• Dwie błony komórkowe leżą blisko siebie (2–4 nm), połączone za pomocą koneksonów – kompleksów białkowych tworzących kanały między komórkami.

• Koneksony tworzą bezpośrednie przejścia między cytoplazmami, umożliwiając szybką komunikację chemiczną.

Nabłonek gruczołowy- czym jest? jak nazywamy substancje wydalane jeśli są potrzebne organizmowi i nie?

To nabłonek, którego komórki wytwarzają substancje:

• jeśli potrzebne organizmowi → to wydzieliny (np. śluz, enzymy, hormony),

• jeśli niepotrzebne/szkodliwe → to wydaliny (np. pot, mocz).

Podział gruczołów: ze względu na wydzielanie

zewnątrzwydzielnicze egzokrynne i wewętrzwydzielnicze endokrynne

3 cechy gruczołów egzokrynych i 2 endokrynnych

Zewnątrzwydzielnicze (egzokrynne)

• Mają przewody wyprowadzające,

• Wydzielina trafia do określonego miejsca (np. ślinianki, gruczoły potowe).

• Zawsze kontakt z nabłonkiem okrywającym.

Wewnętrzwydzielnicze (endokrynne)

• Brak przewodów,

• Wydzielają hormony bezpośrednio do krwi (np. tarczyca, nadnercza).

Gruczoły zewnątrzwydzielnicze – klasyfikacja: 🧱 Ze względu na kształt jednostek wydzielniczych: podaj 3

• Cewkowe (proste, rozgałęzione, zwinięte),

• Pęcherzykowe (proste, złożone),

• Cewkowo-pęcherzykowe.

Gruczoły zewnątrzwydzielnicze – klasyfikacja:Ze względu na sposób wydzielania: podaj 3 i ich ceche

• Ekrynowe (merokrynowe):
  wydzielina wydostaje się przez pęcherzyki, komórka pozostaje cała (np. gruczoły ślinowe).

• Apokrynowe:
  część komórki się odrywa z wydzieliną (np. gruczoł mlekowy).

• Holokrynowe:
  cała komórka zamienia się w wydzielinę i ginie (np. gruczoł łojowy).