oogmotaliteit hfd 1-Beknopte terminologie en anatomie

wat zijn de voorwaarden van een Normale oogstand en normale oogbewegingen, voorwaarden:

• Een normale structuur van beide orbitae

• Een normale structuur van de extra-oculaire oogspieren

• Een normale werking van de extra-oculaire oogspieren

• Een normale bezenuwing van de extra-oculaire oogspieren

optische as

de as van symmetrie van het optische systeem van het oog, loopt door het geometrisch centrum van cornea, pupil en retina

visuele as

de as die het fixatieobject verbindt met de fovea (via rotatiecentrum),
foveola ligt supratemporaal

hoek alpha

hoek tussen de optische as en de visuele as, gemiddeld 5,2°
visuele as nasaal en licht inferieur tov optische as (crf LR op pupil)

rotatiecentrum

het punt waaromheen het oog roteert, de visuele as loopt door het rotatiecentrum

equator/ equatoriaal vlak

de omtrekslijn die de punten van de oogbol verbindt die even ver van beide polen afliggen:

voorpool of polus anterior: centrale punt van de cornea

achterpool of polus posterior: centrale punt van de achterste retinakromming

assen van fick

de assen waarrond de oogbewegingen plaatsvinden, lopen door het rotatiecentrum

beoordeling oogstand op basis vn LR

1. normaal?

2. exo?

3. eso?

assen vn Fick

1. transversale of x-as (verticale oogbewegingen)

2. sagittale of y-as (rotatoire oogbewegingen)

3. verticale of z-as (horizontale oogbewegingen)

sagittale as of Y-as valt samen met de visuele as!

oogbewegingen

1. primaire positie (PP) of primaire stand (PS) → rechtvooruit

ducties

monoculaire oogbewegingen

• in horizontale vlak (om verticale as)

  • adductie: beweging naar de neus toe

  • abductie: beweging naar de slaap toe

• in verticale vlak (om transversale as)

  • elevatie= sursumductie = supraductie

  • depressie= = deorsumductie = infraductie: neerwaartse beweging

• in torsionele of rotatoire vlak (om sagittale as)

  • intorsie = incyclorotatie = incycloductie: binnenwaartse draaiing

  • extorsie= excyclorotatie = excycloductie: buitenwaartse draaiing

binoculaire bewegingen

geconjugeerd

geconjugeerde oogbewegingen = versies: “in dezelfde richting”, hoek ogen gelijk

• horizontaal

  • dextraversie

  • laevoversie

• verticaal vlak

  • elevatie of sursumversie (of supraversie): opwaartse beweging

  • depressie of deorsumversie (of infraversie): neerwaartse beweging

• torsionale vlak

  • dextrocyclotorsie, -rotatie of -versie: rotatoire beweging naar rechts

  • laevocyclotorsie, -rotatie of -versie: rotatoire beweging naar links

binoculaire oogbewegingen

gedisjugeerde oogbewegingen

vergenties= “in tegenovergestelde richting”, hoek ogen verandert

• in het horizontale vlak:

  • convergentie: beweging naar elkaar toe

    • divergentie: beweging van elkaar weg

• in het verticale vlak: (niet voluntair)

  • om fusie te behouden bij verticale deviatie

• in het torsionele of rotatoire vlak: (niet voluntair)

  • om fusie te behouden bij cyclodeviatie

wat zijn synergisten, welke soorten?

Synergisten: spieren die samenwerken bij een bepaalde oogbeweging

ipsilaterale en contralaterale synergist

wat is een ipsilaterale synergist

ipsilaterale synergist: synergisten van hetzelfde oog,

vb. de 2 depressoren van het rechteroog

vb. m. Rectus Superior OD en m. levator palpebrae superioris OD

wat is een contralaterale synergist: synergist van het andere oog?

contralaterale synergist: synergist van het andere oog

“yoke muscle” (Angelsaksische literatuur)

vb. blik naar links = contractie m. Rectus Lateralis OS + contractie m. Rectus Medialis OD

m. Rectus Medialis OD is de contralaterale synergist van m. Rectus Lateralis OS bij laevoversie

Schema van de ligging van de extra-oculaire oogspieren.

wat zijn antagonisten?

Antagonisten: spieren met een tegengestelde werking bij het uitvoeren van bepaalde oogbewegingen

wat is een ipsilaterale antagonist?

ipsilaterale antagonist: antagonist van hetzelfde oog

vb. uitvoeren van laevoversie; kijken naar links wordt mogelijk gemaakt door:

contractie m. Rectus Lateralis OS (linkeroog)

+

relaxatie m. Rectus Medialis OS (= ipsilaterale antagonist van m. Rectus Lateralis OS)

wat is een contralaterale antagonist?

contralaterale antagonist: antagonist van het andere oog

vb. uitvoeren van laevoversie; kijken naar links wordt mogelijk gemaakt door: contractie m. Rectus Lateralis OS (linkeroog)

+ relaxatie m. Rectus Medialis OS (= ipsilaterale antagonist van m. Rectus Lateralis OS)

+contractie m. Rectus Medialis OD (= contralaterale synergist)

+relaxatie m. Rectus Lateralis OD(= contralaterale antagonist van m. Rectus Lateralis OS)

wet vn hering

wet van “gelijke” innervatie

“synergisten krijgen gelijktijdig “evenveel” impuls om te contraheren”

Wet van Hering slaat op de samenwerking tussen beide ogen

wet van Sherrington

= wet van de reciproque innervatie

“als een bepaalde spier een impuls krijgt om te contraheren, krijgt zijn ipsilaterale

antagonist een +/- gelijkwaardige impuls om te relaxeren”

Wet van Sherrington heeft betrekking op de activiteit van spieren van éénzelfde oog

wat is comitant of concomitant strabisme

De scheelzienshoek verandert niet of nauwelijks in functie van de afstand,   blikrichting en/of het fixerend oog

wat is incomitant strabisme?

De scheelzienshoek verandert wel in functie van de afstand, blikrichting en/of het fixerend oog

paretisch strabisme

Congenitaal of verworven strabisme ten gevolge van 1 of meerdere oogspierverlammingen

• Voorbeeld: verworven N VI parese OD PP: esodeviatie ver>dichtbij

• Motiliteit: abductie beperking OD ten gevolge van parese m. Rectus Lateralis OD waardoor toename esodeviatie in dextroversie

restrictief strabisme

• Meestal verworven strabisme ten gevolge van één of meerdere restricties in de oogspierwerking. Contractie van een oogspier kan mechanisch beperkt zijn, wat zich uit als een onderactie van deze spier. Oorzaak van deze restrictie ligt vaak bij de ipsilaterale antagonist die,   bijvoorbeeld door littekenweefsel, onvoldoende kan relaxeren in de blik tegenovergesteld aan   het eigen actieveld.

• Voorbeeld: fibrose m. Rectus Medialis OD na bestraling ter hoogte van mediale orbitawand OD

• PP: esodeviatie

• Motiliteit: grote abductiebeperking OD ten gevolge van fibrotische m Rectus Medialis OD waardoor grote toename esodeviatie in dextroversie

• Fibrose: elastische spierstructuur is gewijzigd in verlittekend weefsel met meer bindweefsel

wat is de deviatie?

afwijking, scheelzienshoek
via aard, grootte, constant of variabel, …

wanneer onderscheid tussen primaire en secundaire deviatie?

Bij scheelzien ten gevolge van:

- ernstige restricties in de oogbewegingen (= mechanische beperkingen)

of  - ernstige oogspierverlammingen

is er vaak een verschil in de grootte van de scheelzienshoek naar gelang het linker-of het rechteroog fixeert in primaire positie (PP) → in dat geval kan men een onderscheid maken tussen primair een secundaire deviatie

primair vs secundair deviatie

• Primaire deviatie: de deviatie (scheelzienshoek) waarbij het gezonde oog (of “minst beperkte oog”) fixeert

• Secundaire deviatie: de deviatie waarbij het aangedane oog (of “meest beperkte oog”) fixeert

Secundaire deviatie > primaire deviatie

Secundaire deviatie ≠ secundair strabisme!

orbita

orbita = onregelmatige piramide met apex achteraan

4 wanden opgebouwd uit beenderen van het aangezicht

• orbitadak (os frontale, os sphenoidale)

• orbitabodem (maxilla of bovenkaakbeen, os zygomaticum, os palatinum)

• laterale of temporale orbitawand (os zygomaticum, os sphenoidale)

• mediale of nasale orbitawand -  (maxilla, os lacrimale, os ethmoidale, os sphenoidale)

orbitabodem en mediale orbitawand zijn op bepaalde plaatsen erg dun

laterale orbitawand is dikste en stevigste wand.

strabisme ten gevolge van orbitafractuur = blow-out syndroom

groeven (fissura) en openingen (foramen) in de orbitae

• fissura orbitalis superior:

  opening achteraan in de orbita tussen orbitadak en mediale wand langs waar de zenuwen die de uitwendige oogspieren bezenuwen de orbita binnenkomen

• foramen opticum:

  opening in de apex langs waar o.a. nervus opticus (N. II) de orbita binnenkomt

annulus van Zinn in orbita

• ringvormige structuur

• aanhechting van meeste extra-oculaire oogspieren