sociaal leven middeleeuwen
standenmaatschappij (kerk>adel>burgerij)
kut leven
leven na dood belangrijker
sociaal leven renaissance, humanistische hervorming
positieve instelling, genieten, zelfbewust
leven op aarde belangrijker
sociaal leven barok
30-jarige oorlog (katholiek vs protestants)
pest epidemie → negatieve instelling
onzeker, angst, dood
sociaal leven verlichting
adel/kerk minder macht
burger belangrijkers, zelfbewust
schoolplicht
wet → iedereen gelijk
sociaal leven Sturm und Drang
liefde en natuur belangrijk
wereldbeeld Middeleeuwen
God en kerk belangrijk
Mens geen individu, alleen deel van gemeenschap
wereldbeeld renaissance, humanistische hervorming
nieuwe wetenschap → met eigen verstand wereld verklaren → reformatie (katholiek/protestant)
vrij, opgeleid mens centraal (humanisme) → wedergeboorte klassieken
wereldbeeld barok
vergankelijkheid (vandaag is goed, morgen kan t zo anders zijn (YOLO)) → mensen terug naar religie
wereldbeeld verlichting
zelf nadenken → handelen naar rede
tegen bijgeloof, heksenvervolging en marteling
tolerantie andere religies
vooroordelen bestrijden
wereldbeeld Sturm und Drang
handelen naar gevoel/passie
vrijheid → tegen wet, regels en moraal
literatuur middeleeuwen
geestelijk
werelds
alleen nonnen, monniken en sommige adel kon lezen/schrijven
liefdesliederen en ridderromans
literatuur renaissance, humanistische hervorming
Martin Luther vertaalt bijbel → basis Duitse taal
literatuur barok
motieven:
carpe diem (pluk dag)
memento mori (herriner doden)
vanitas (vergankelijkheid (nietigheid))
sonnet → 2x4 regels + 2x3 regels
vergelijken van tegenstellingen
literatuur verlichting
burgerproblemen centraal
bijna alle dichters geleerden
literatuur om op te voeden
literatuur Sturm und Drang
geniecultuur → held is genie → sterk, geen grenzen, volgt eigen regels/wensen
actuele sociale problemen
gevoelens centraal
Johan Wolfgang von Goethe, Friedrich von Schiller