Burgerlijk Procesrecht

HR Regiopolitie Gelderland Zuid / Hovax

Eigen schuld (art. 6:101 BW) kan alleen worden toegepast wanneer een van de partijen dit zelf inbrengt en voldoende motiveert. Alleen als het eigen schuld-aspect zo evident is, mag de rechter het onderwerp uit zichzelf aan de orde stellen. De rechter mag het echter pas daadwerkelijk toepassen nadat beide partijen de gelegenheid hebben gehad hierover hun standpunten uit te wisselen.

HR Heesakkers / Voets

De rechter moet ambtshalve (uit zichzelf) toetsen of een contractueel beding oneerlijk is in de zin van

de Richtlijn oneerlijke bedingen (93/13/EEG), ook als partijen daar geen beroep op doen. Acht de

rechter het beding oneerlijk vindt, dan moet hij het buiten toepassing laten. Alleen wanneer de

consument zelf aangeeft het beding toch te willen gebruiken (bijvoorbeeld omdat het hem in dat geval

gunstig uitkomt), mag de rechter het beding alsnog toepassen.

HR Ebecek / Stichting Trudo

In dit arrest bepaalde de Hoge Raad dat het hof verplicht was om ambtshalve te toetsen of het

boetebeding in de huurvoorwaarden oneerlijk was in de zin van de Richtlijn oneerlijke bedingen. Dit

moet de rechter doen, ook als partijen daar zelf geen beroep op hebben gedaan, zolang de kwestie

binnen de rechtsstrijd valt. Omdat het hof dit had nagelaten, vernietigde de Hoge Raad het arrest en

verwees de zaak naar een ander hof voor verdere behandeling.

HR Grapendaal / Nationale Nederlanden

Herstelexploot kan niet worden gewijzigd voor de roldatum, art. 120 Rv alleen gebruiken voor specifieke gevallen

 

HR Pots / Van Den Hoek

Als een zaak niet op de aangezegde rechtsdag op de rol wordt gezet, is de partij in principe niet-ontvankelijk, maar dit verzuim kan worden hersteld door een herstelexploot binnen veertien dagen of door instemming van de wederpartij die zonder protest inhoudelijk verweer voert.

HR Prior Medical / Van der Laan

Als de gedaagde ondanks het verzuim gewoon verschijnt op de roldag (dus naar de rechtbank komt of een proceshandeling verricht), dan kan de zaak toch doorgaan, ook al is de zaak formeel niet op de rol ingeschreven.

ls beide partijen meedoen zonder bezwaar, laat de rechter de formele fout (het niet inschrijven) passeren, zodat de zaak niet onnodig opnieuw hoeft te beginnen.

HR Ciba Gegy / Voorbraak - Kort geding

Wie een kortgedingverbod afdwingt dat later onterecht blijkt, is aansprakelijk voor de schade die daardoor is veroorzaakt.

HR M’Barek / Van der Vloodt - Kort geding

De rechter mag een geldvordering in kort geding toewijzen als de vordering aannemelijk is, er spoed is en het restitutierisico aanvaardbaar; een financiële noodsituatie is geen vereiste.

De rechter mag in kort geding geld toewijzen als het waarschijnlijk is dat iemand recht heeft op dat geld, het snel moet worden opgelost en het risico dat het later moet worden terugbetaald niet te groot is. Een financiële noodsituatie is daarvoor niet nodig.

HR Dipasa / Huyton - hoor en wederhoor

De rechter mag alleen oordelen op basis van stukken waarover beide partijen tijdig kennis konden nemen en reageren; als stukken te laat worden ingediend, moet de rechter daar zelf op letten en ze negeren of extra tijd geven voor reactie.

HR Janssen / Hobbelen

De rechter mag gevolgen verbinden aan het niet-verschijnen bij de zitting, maar moet duidelijk uitleggen waarom en op welke punten hij dat doet.

HR Crownvest AG / Stichting Radboud Universiteit 

Een eiswijziging tegen een niet-verschenen partij is alleen geldig als die vooraf tijdig is betekend met inachtneming van de dagvaardingstermijnen.

HR VNP / Havrij

De gebruiker van algemene voorwaarden moet die vóór of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij geven; alleen als dat echt niet mogelijk is, hoeft dit niet.

HR TFS / NS - omkeringsregel

Als iemand door een fout een bepaald risico op schade heeft veroorzaakt en dat risico gebeurt ook echt, wordt aangenomen dat die fout de schade veroorzaakte, tenzij de ander bewijst dat de schade ook zonder de fout zou zijn ontstaan.

Cumulatieve voorwaarden

1. gedraging strekt tot het veroorzaken van de ontstane schade

2. eiser bij betwisting laat zien dat het aannemelijk is dat dit daadwerkelijk de situatie is
   Uitleg:
   Het verband tussen fout en schade wordt verondersteld, maar de ander mag tegenbewijs leveren.

HR Regiopolitie Gelderland  Zuid / Hovax 

De rechter mag ‘eigen schuld’ alleen toepassen als een partij dat zelf aanvoert, behalve als het overduidelijk is; partijen moeten altijd de kans krijgen om hierover te reageren.
Uitleg:
De rechter mag niet uit zichzelf ‘eigen schuld’ toepassen zonder dat partijen dat hebben besproken.

HR Molenbeek / Begeer

Bewijsbeslag mag ook buiten IE-zaken als wordt voldaan aan de voorwaarden van art. 843a Rv: het moet gaan om concreet omschreven documenten of gegevens, en alleen voor bewaring, niet voor inzage.
Uitleg:
Je mag bewijs veiligstellen (ook digitaal), maar alleen onder strikte voorwaarden en zonder direct inzage te krijgen.

HR Vivat / ATF - omkeringsregel bij productaansprakelijkheid

De omkeringsregel geldt ook bij productaansprakelijkheid als de schade een typisch gevolg is van het gevaar waarvoor de producent aansprakelijk is.
Uitleg:
Als een product precies het soort schade veroorzaakt dat het had moeten voorkomen, wordt het oorzakelijk verband aangenomen.

HR E / V

Wie bewust relevante feiten verzwijgt, schendt de waarheidsplicht en kan daardoor zijn hele vordering of verweer verliezen.
Uitleg:
Je moet eerlijk zijn tegenover de rechter; informatie achterhouden kan je zaak kosten.

HR Staat / Princeville

Een rectificatie van een uitspraak laat geen nieuwe beroepstermijn beginnen, en alleen bij een essentieel vormverzuim kan de beroepsuitsluiting van artikel 31 lid 4 Rv worden doorbroken.

HR De Vries / Gemeente Vorst

Rechters mogen wel degelijk terugkomen op een bindende einduitspraak. Dit mag alleen op grond van een eerdere onjuiste juridische of feitelijke opvatting. Kortom: het hof mag op een eerdere beslissing terugkomen als deze zou leiden tot een onjuiste eindbeslissing. Rechters moeten de partijen vooraf daarover horen.

HR Wertenbroek qq

Dit geeft de uitzondering op de twee conclusie regel van art. 129 jo. art. 130 jo. art. 353 lid 1 Rv 

HR B/F

Een partij mag het hof niet vragen terug te komen op een bindende eindbeslissing als dat buiten de grenzen van de rechtsstrijd valt; zo’n verweer is in strijd met de twee conclusieregel, ook als het geen nieuwe grief is.

HR Eisers / Gemeente Borger-Odoorn

De rechter kan na een tussenvonnis te allen tijde, zolang nog geen eindvonnis is gewezen, op verzoek van partij of ambtshalve, alsnog bepalen dat van het tussenvonnis hoger beroep kan worden ingesteld.

HR Van der Zwan / Verweerders

Een verzoek tot mondelinge behandeling mag enkel afgewezen worden indien:

1. De wederpartij daartegen klemmende redenen aanvoert

2. Een toewijzing van het verzoek in strijd zou zijn met de eisen van een goede

procesorde

HR Eisers / Verweerders

Devolutieve werking van hoger beroep, het hogere gerecht moet naar alle aspecten van de

zaak kijken mits het verweer niet is prijsgegeven. Een verweer in hoger beroep moet dus

alsnog beoordeeld worden.

HR Eiser / Gedaagde 

Partijen moeten in beginsel de mogelijkheid hebben om hun standpunt mondeling uiteen te zetten ten overstaan van de rechter die beslist (of de rechters die beslissen) over hun zaak. Volgens vaste rechtspraak mag een verzoek om een mondelinge behandeling slechts in zeer uitzonderlijke omstandigheden worden afgewezen. Voor dat laatste is noodzakelijk dat van de zijde van de wederpartij klemmende redenen worden aangevoerd tegen toewijzing van het verzoek of dat toewijzing van het verzoek strijdig zou zijn met de eisen van een goede procesorde. In elk van deze beide gevallen zal de rechter de redenen voor de afwijzing van het verzoek uitdrukkelijk moeten vermelden en zijn beslissing daaromtrent deugdelijk moeten motiveren. Deze rechtspraak geldt ook in een procedure na cassatie en verwijzing.”

HR Gemeente Eindhoven / Verweerder 

Uitzonderingen op de strakke regel: Op deze “in beginsel strakke” regel heeft de Hoge Raad tal van uitzonderingen aanvaard, die zich globaal laten onderscheiden in drie categorieën:

1.     Toestemming van de wederpartij
De wederpartij heeft er ondubbelzinnig mee ingestemd dat de grief alsnog in de rechtsstrijd wordt betrokken. Wanneer de wederpartij zonder bezwaar in de inhoud van de grief treedt, wordt zij geacht deze toestemming te hebben verleend.

2.     Aard van het geschil
Vanwege de aard van het geschil kan de goede procesorde meebrengen dat een uitzondering moet worden aangenomen, bijvoorbeeld bij een procedure tot wijziging van alimentatie.

3.     Strijd met de goede rechtsorde
Onverkorte toepassing van de regel kan leiden tot strijd met de goede rechtsorde. Hieronder valt onder meer het geval waarin een grief redelijkerwijs niet eerder in het geding kon worden aangevoerd, bijvoorbeeld omdat een cruciaal processtuk toen nog niet beschikbaar was.

HR Van Berkel / Tribosa

Een beslag op huurpenningen blijft ook gelden na overdracht van het verhuurde pand; de verkoop door de hypotheekhouder verandert daar niets aan.
Uitleg:
Als eenmaal beslag is gelegd op huur, blijft dat beslag bestaan, ook als het pand later aan iemand anders wordt verkocht.

HR Ajax / Reule 

De eis in de hoofdzaak kan ook in kort geding worden ingesteld wanneer conservatoir beslag is gelegd, omdat dit beslag bij toewijzing overgaat in executoriaal beslag (art. 704 Rv).
Uitleg:
Je mag in kort geding direct een uitspraak vragen om het beslag te kunnen uitvoeren.

HR Bijl / Van Baalen

Een beslag wordt niet automatisch opgeheven als de vordering in eerste aanleg is afgewezen en daartegen hoger beroep loopt; de rechter moet de belangen van beide partijen afwegen.
Uitleg:
Zolang hoger beroep loopt, blijft het beslag in principe bestaan, tenzij duidelijk is dat het onterecht is of onnodige schade veroorzaakt.

HR Forward / Huber

Artikel 6:119 BW beperkt de schadevergoeding bij vertraging in betaling tot de wettelijke rente; er hoeft geen schade te worden bewezen, maar ook geen hogere schade vergoed.
Uitleg:
Bij te late betaling krijg je altijd wettelijke rente, maar nooit méér, ook als je echt meer schade hebt geleden.

HR Molenbeek / Begeer

Bewijsbeslag is ook buiten IE-zaken mogelijk op grond van art. 730 jo. 843a Rv, mits het gaat om concreet omschreven bescheiden en alleen voor bewaring, niet voor inzage.
Uitleg:
Je mag bewijs veiligstellen (zoals documenten of digitale bestanden), maar alleen met duidelijke grenzen en zonder ze meteen te gebruiken.