Personen cultuurgeschiedenis 2

5.0(1)
studied byStudied by 4 people
learnLearn
examPractice Test
spaced repetitionSpaced Repetition
heart puzzleMatch
flashcardsFlashcards
Card Sorting

1/83

encourage image

There's no tags or description

Looks like no tags are added yet.

Study Analytics
Name
Mastery
Learn
Test
Matching
Spaced

No study sessions yet.

84 Terms

1
New cards

Albrecht van Oostenrijk en Isabella van Spanje

  • Spaanse periode (1585-1648)
  • Economische wederopbloei, contrareformatie
  • Rubens
2
New cards

Justus de Harduwijn

  • 1582-1663
  • Goddelijcke Wenschen, 1629
  • Literatuur ZNL
3
New cards

Adriaan de Poirters

  • 1605-1674
  • Het masker van de wereldt afgetrocken, 1646
  • Literatuur ZNL
4
New cards

Michiel de Swaen

  • 1654-1707
  • De gecroonde leerse, 1688
  • Na 1662 officieel Frans
  • Literatuur ZNL
5
New cards

Karel VI

  • Eerste Oostenrijkse Periode (1713-1745)
  • Eerste verfransingsgolf
    • Taal vd macht: ancien regime
    • Cultuurtaal
    • Taal van de verlichting
6
New cards

Belle van Zuylen

  • 1740-1805
  • Le Noble - Conte moral (1762)
  • Lettres neuchâteloises (1784)
  • Trois Femmes  (1795)
  • Literatuur NNL
7
New cards

Betje Wolff en Aagje Deken

  • Sara Burgerhart (1782)
  • Politique Afleider (1798; ongepubl.)
  • Literatuur NNl
8
New cards

Rhijnvis Feith

  • 1753-1824

  • Ferdinand en Constantia (1785)

  • Literatuur NNL

9
New cards

Pieter Joost de Borchgrave

  • 1758-1819
  • 1779: Den Vlaemschen Indicateur
  • [faam: eerste Nederlandstalig weekblad]

           …meteen ook het voorlopig laatste

10
New cards

Maria Theresia en Joseph II

  • Tweede Oostenrijkse Periode (1748-1789)
  • Halfslachtige modernisering, alleen in het Frans
  • Sluipende verfransing, verfransen cultuur en elite
11
New cards

Jan Baptist Verlooy

  • 1746-1797

  • Noemt taalkwestie

  • 1788: Verhandeling op d’onacht der moederlyke tael in de Nederlanden

    • Taal is veronachtzaamd en veracht
    • wordt lelijk gevonden
    • Standaardisering ontbreekt
    • durven het niet zomaar op straat te spreken
    • ‘elite in hun koffiehuizen hoort u Frans kakelen’
    • Franse preken worden meer gewaardeerd
  • Moedertaal van meerderheid is Nederlands, dus Verlooy verkiest deze taal in de openbare ruimte

  • Dus toch wel eenheid: Verlooy namens de groep moedertaalsprekers Nederduytsch tegen de ‘verdrukker’

  • Prille identiteitsconstructie ZNL

12
New cards

Jan Frans Vonck

  • 1743-1792
  • Brabantse Omwenteling (1789)
  • Progressief-verlicht
  • Verlooy = rechterhand
  • Toenadering zoeken gewone, ongeletterde volk → identiteitsconstructie moderne staat
    • maar uiteindelijk kregen volgers van Van der Noot het voor het zeggen → minder gedeeld geheugen
13
New cards

Hendrik van der Noot

  • 1731-1827
  • Ancien Régime
14
New cards

Willem V

  • 1748-1806
  • Stadhouder van de Republiek
  • Hielp niet bij de Brabantse Omwenteling
  • Vs. patriotten
15
New cards

Leopold II

  • Herstel Oostenrijks regime in 1790, maar verliest oorlog van Frankrijk in 1793 → België weer onder Frans gezag
16
New cards

Napoleon Bonaparte

  • 1769-1821
  • 1799: grijpt de macht
  • 1804: keizer
  • Modernisering
  • Nederlands reduceren tot boerentaal
    • Literaire conservatie van het Nederlands
  • 1810: annexeert Holland
17
New cards

Willem Bilderdijk

  • 1756-1831
  • Schrijver NNL
  • Terwijl Republiek satellietstaat is van Frankrijk
  • Wil niet meemaken dat Nl zich in de modernisering stort → ballingschap
  • Keert terug bij koning Lodewijk Napoleon: gelooft dat keizers en koningen macht ontlenen aan God
  • 1815: gedicht waarin België verwelkomt wordt, maar ook neerkijken op
  • “Belgisch boerke”
18
New cards

Rutger Jan Schimmelpenninck

  • 1761-1825
  • 1804: aanstelling raadspensionaris
  • Versterken Franse relaties
  • Anti-autoritair
19
New cards

Lodewijk Napoleon

  • 1778-1846
  • 1806-1810: koning van Koninkrijk Holland
    • ‘konijn van olland’
  • Broer Napoleon
  • Doet er alles aan soevereiniteit Nl te handhaven en moderniteit te versterken, steunt kunst en cultuur
    • Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (de KNAW), de Koninklijke Bibliotheek (de KB) en het Rijksmuseum
20
New cards

Jan Frederik Helmers

  • 1767-1813
  • Bezettingsliteratuur NNL, door censuur geglipt
  • De Hollandsche natie (1812)
  • Versterken nationale identiteit in bezettingsgevoel
21
New cards

Hendrik Tollens

  • 1780-1856
  • Literaire bekrachtiging van Nederlandse identiteit, ook ná 1815
  • Nova Zembla (1820)
22
New cards

Willem I

  • 1772-1843
  • Vorst Koninkrijk der Nederlanden
  • ‘de eenmaker’, ‘de bevrijder’
  • 1822: Algemene Nederlandse Maatschappij ter Begunstiging van de Volksvlijt
  • 1824: Nederlandse Handel Maatschappij
  • Autoritair en autocratisch
  • Volhardingspolitiek
23
New cards

Jan Frans Willems

  • 1793-1846
  • Literatuur ZNL
  • “Hollandse azijnpissers”
  • Vader van de Vlaamse Beweging
  • Schrijven over taalkwestie
  • Oranjeklant
    • Voorstander taalpolitiek Willem I
    • Jury literaire wedstrijd en verkiest gedicht van Ledeganck waarin België als vaderland wordt gezien
  • Taal is geen cultuurstrijd
  • Kiemen taal- en cultuurfetisjisme
<ul>
<li>1793-1846</li>
<li>Literatuur ZNL</li>
<li>“Hollandse azijnpissers”</li>
<li><strong>Vader van de Vlaamse Beweging</strong></li>
<li>Schrijven over taalkwestie</li>
<li>Oranjeklant<ul>
<li>Voorstander taalpolitiek Willem I</li>
<li>Jury literaire wedstrijd en verkiest gedicht van Ledeganck waarin België als vaderland wordt gezien</li></ul></li>
<li>Taal is geen cultuurstrijd</li>
<li>Kiemen taal- en cultuurfetisjisme</li>
</ul>
24
New cards

Prudens van Duyse

  • 1804-1859
  • Lofdichten op de Nederlandse taal
  • Bevrijd van Franse juk → Willem I gezien als de held van de generatie
  • Schrijven over taalkwestie
  • “De taal is gansch het volck", 1836
  • Orangist
  • Voert Vlaamse taal- en cultuurstrijd
  • Idee: taal bepaalt sociale kwesties, wanneer taalkwestie opgelost wordt, verdwijnen sociale kwesties ook
  • Van orangist naar fanatiek Belgisch denken
<ul>
<li>1804-1859    </li>
<li>Lofdichten op de Nederlandse taal</li>
<li>Bevrijd van Franse juk → Willem I gezien als de held van de generatie</li>
<li>Schrijven over taalkwestie</li>
<li>“De taal is gansch het volck", 1836</li>
<li>Orangist</li>
<li>Voert Vlaamse taal- en cultuurstrijd</li>
<li>Idee: taal bepaalt sociale kwesties, wanneer taalkwestie opgelost wordt, verdwijnen sociale kwesties ook</li>
<li>Van orangist naar fanatiek Belgisch denken</li>
</ul>
25
New cards

Sylvain van de Weyer

  • 1802-1874
  • prominent lid Voorlopig Bewind
  • latere promotor Vlaamse taal- en letterkunde
  • Nationaal Congres
26
New cards

Louis de Potter

  • 1786-1859

  • Radicale liberale activist

  • Republikein

  • Federalist

  • Tegen de constitutionele monarchie

  • Draagt bij aan het vormen van de grondwet (Nationaal Congres)

27
New cards

Alexandre Gendebien

  • 1789-1869

  • Rattachist

  • Meester in agit-prop

28
New cards

Lucien Jottrand

  • 1804-1877

  • Lid Nationaal Congres

  • Promotor taalvrijheid

  • Bedenker Belgische vlag ter onderscheiding van Frankrijk en ter beklemtoning Waalse én Vlaamse karakter van de nieuwe staat

  • Latere voorvechter culturele autonomie van de Vlaamse provincies

29
New cards

Leopold I

  • 1790-1865
  • Koninkrijk België
  • Liberale grondwet
30
New cards

Karel Lodewijk Ledeganck

  • 1805-1847
  • Vlaamse dichter
  • Zegeprael van ’s lands onafhankelijkheid (1834)
<ul>
<li>1805-1847</li>
<li>Vlaamse dichter</li>
<li>Zegeprael van ’s lands onafhankelijkheid (1834)</li>
</ul>
31
New cards

Maria Doolaeghe

  • 1858: Gedicht De IJzeren Spoorbaan
  • Hardnekkige orangist, maar project België is te verleidelijk om te weerstaan
32
New cards

Hendrik Conscience

  • 1812-1883

  • Symbolische eerste Vlaamse schrijver

  • 1838: Leeuw van Vlaanderen/ Slag der Guldensporen

    • In voorrede: taalkwestie = sociale kwestie
    • Robrecht van Bethune aka de Leeuw van Vlaanderen (1249-1322) vs. Philippe VI, ‘le bel’ (1268-1314)
    • 1 homogeen Vlaams leger/volk tegen Franstaligen
    • Slotzin: Gy Vlaming, die dit boek gelezen

    hebt, overweeg, by de roemryke daden welke hetzelve bevat, wat Vlaenderen eertyds was - wat het nu is - en nog meer wat het worden zal indien gy de heilige voorbeelden uwer Vaderen vergeet!

    • Doel: Vlaams-Belgisch zelfbewustzijn,

    weerbaarheid, mentale kracht en geloof in de eigen kracht

  • Etnosymbolisme, versterken gevoel van eenheid en gemeenschappelijke achtergrond

  • Kloof tussen theorie van liberale grondwet en praktijk

  • 1871: De Kerels van Vlaanderen

    • Politieke allegorie
    • Kritiek aan adres van gevestigde Belgische orde (= Franstalige Belgische elites) en de Vlaamse beweging (=opkomende Vlaamse middenklasse/elites)
    • Vlaamse Beweging verwaarloost kwesties door te veel aandacht op godsdienstkwestie
    • Burgart Knapp is harde werker! voorbeeld! maar als we niet iets doen aan de sociale kwestie, komt er een opstand met mensen zoals hij en zal er onherstelbare schade worden toegebracht aan het systeem België
33
New cards

Albrecht Rodenbach

  • 1856-1880
  • 1875: Het lied der Vlaamse zonen
    • “Leve God en Vlaanderland!”
    • Vliegt de blauwvoet, storm op zee
    • Aka het Kerelslied
  • Primordalistisch
  • Vlaamse belangen > belangen Vlaanderen
    • Maar geen suggestie dat Vlaanderen zich van België af moet scheiden, maar later interpretatie als Vlaanderen = vaderland = onafhankelijke staat
  • 1878: Gudrun
    • Ideale Vlaamse vrouw
    • ‘etnische zuivering’
34
New cards

Guido Gezelle

  • 1830-1899
  • “Wees Vlaming, dien God Vlaming schiep!” (1860)
  • Je moet katholiek zijn, anders geen echte Vlaming
  • Traditionalist
35
New cards

Charles Woeste

  • 1837-1922
  • Katholieke regering
  • Trans-montanisme
  • God leidt alles
  • Spanningen binnen partij, afscheiden sociaal-katholieken
36
New cards

Adolf en Pieter Daens

  • Christene Volkspartij
37
New cards

Edward Anseele

  • 1868-1938
  • vader van het Gentse, coöperatieve socialisme
  • Solidair in afwachting
  • Koudwatervrees, wil geen schade toebrengen aan het Belgische systeem
38
New cards

Hugo Verriest

  • 1840-1922
  • Blauwvoeterie: de romantische Vlaams-katholieke studentenbeweging
  • Met Stijn Streuvels en Paul van Ostaijen
  • Tijdschrift Nu en Straks
  • Weg van ‘onze goede vader’ Conscience
  • Vlaanderen blijft cultureel steken in de puberteit en dat heeft politieke gevaren
  • Participeer!
39
New cards

August Vermeylen

  • 1872-1945
  • Weg van Conscience, dat was voor opstandig puberaal Vlaanderen. Nu tijd om volwassen te worden
  • Vlamingen zijn om Europeeërs te worden
  • 1896: Kritiek der Vlaamse Beweging
  • 1900: Vlaamse en Europese Beweging
  • Passivist
<ul>
<li>1872-1945</li>
<li>Weg van Conscience, dat was voor opstandig puberaal Vlaanderen. Nu tijd om volwassen te worden</li>
<li>Vlamingen zijn om Europeeërs te worden</li>
<li>1896: Kritiek der Vlaamse Beweging</li>
<li>1900: Vlaamse en Europese Beweging</li>
<li>Passivist</li>
</ul>
40
New cards

Albert I

  • 1875-1934
  • Spreekt bij Consciencefeest in 1912 volk in Nederlands toe
41
New cards

Jules Destrée

  • 1863-1936
  • 15 augustus 1912: Brief aan de koning over scheiding Wallonië en Vlaanderen
    • Provocerende uitspraak: ‘il n’y a pas de Belges’ (er zijn geen Belgen)
42
New cards

Cyriel Verschaeve

  • 1874-1949

  • activisme

  • Op zoek naar een betere echtgenoot voor Moeder Vlaanderen dan het huidige België

  • 1912: voor een autonoom Vlaanderen

  • Interbellum: voor een Vlaamse volksstaat

  • Tweede Wereldoorlog: resolute collaboratie

  • Gudrun wordt symbool van de Vlaamse katholieke meisjesbeweging

  • 1944: oproep tot heilige oorlog tegen USSR

43
New cards

Prudent Nuyten, Karel Cogge en Hendrik Geeraert

Zetten IJzervlakte onder water WOI

44
New cards

Gaston Burssens

  • Activisme
45
New cards

Marnix Gijsen

  • Activisme
  • Pseudoniem: J.A. Goris
46
New cards

Victor J. Brunclair

  • Activisme
47
New cards

Paul van Ostaijen

  • Activisme
48
New cards

Filip de Pillecyn

  • 1891-1962
  • Leider Frontbeweging
  • Prominente schrijver interbellum
  • medio oktober 1917: Vlaanderens Dageraad aan den IJzer
    • Pleidooi voor zelfstandig Vlaanderen
    • Logica: ‘Ziehier ons bloed! Wanneer ons recht?’
    • Met Hendrik Borgignon → gezien als sublieme deserteurs
  • 1928: IJzerbedevaart
  • 1942: smeltkroes aan rassen heeft tot een soort mens geleid dat dierlijke instincten afwisselt met dierlijke onderworpenheid: veranderen!
49
New cards

Isaäc da Costa

  • 1798-1860
  • 1823: Bezwaren tegen den geest der eeuw
  • Staatsgevaarlijke anti-moderniteit?
  • Reactie op eerste trein in Nl
50
New cards

Nicholaas Beets

  • 1814-1903
  • Dominee-dichter
  • Traditionalist
  • humoristisch geformuleerde of scherp-ironische kritiek op de moderne wetenschap, technologie, Darwin etc
51
New cards

Willem II

  • 1792-1849
  • onschendbare koning, maar ministeriële verantwoordelijkheid en ruimer kiespubliek
  • De ‘vader’ van de Nederlandse parlementaire democratie
52
New cards

Johan Rudolph Thorbecke

  • 1798-1872
  • Gematigd liberaal, maar wordt als radicaal beschouwd
  • 1848: grondwet
    • oplossen godsdienstkwestie: katholieken zijn gelijkwaardig (later nog verdere oplossingen)
53
New cards

P.J.H. Cuypers

  • 1827-1921
  • Architect Rijksmuseum en Centraal Station
  • Neogotisch
  • In Antwerpen geschoold
54
New cards

Ferdinand Domela Nieuwenhuis

  • 1846-1919
  • Sociaal geëngageerd predikant
  • 1870: sticht Vredesbond in Frans-Duitse Oorlog
  • 1881: gezicht van Sociaal Democratische Bond
  • Strijd voor algemeen stemrecht → radicalisering → scheuring in partij
  • Steeds anarchistischer en revolutionairder
55
New cards

P.J. Troelstra

  • 1860-1930
  • 1894: Sociaal-Democratische Arbeiders Partij
  • Aanleg democratisch en parlementair
  • 12 november 1918: ‘de vergissing van Troelstra’
    • bewijst nuchterheid, sociale cohesie en politieke stabiliteit in Nl
56
New cards

Cornelis Lely

  • 1854-1929
  • jaren 1920: Zuiderzeewerken
    • afsluitdijk wordt gesloten
    • 20 september 1932: Zuiderzee → IJsselmeer
  • 1965: Flevoland met Lelystad
57
New cards

Kardinaal Mercier

  • 1851-1926
  • 1925: open brief van Belgische bisschoppen aan katholieken waarin het Vlaams-nationalisme verboden wordt
    • Dus mag niet op Frontpartij gestemd worden
    • Jonge katholieken vinden dit provocatie
    • Verdere anti-Belgische radicalisering
    • Jonge generatie wil intellectuele vrijheid!
58
New cards

Jozef Cardijn

  • 1882-1967
  • Katholieke Arbeiders Jeugd (KAJ)
  • Katholieke Actie
  • Tegengaan secularisering
59
New cards

Gerard Walschap

  • 1898-1989
  • Katholiek, maar verontwaardigd na acties van kerk
  • Adelaïde
  • Kerk wilde hem gebruiken, maar hij ziet dat niet zitten…
60
New cards

Joris van Severen

  • 1894-1940
  • 1931: Verbond Dietsche Nationaal Solidaristen, VERDINASO
  • Zo’n integere fascist die het parlement af wil schaffen dat hij niet meedoet aan verkiezingen
  • IJzeren tucht, om te beginnen met zelftucht
61
New cards

Staf Declercq

  • 1884-1942
  • 1933: Vlaams Nationaal Verbond, VNV
  • Vlaamse Beweging en totalitaire verleiding
  • Radicale katholieke Vlaamse Beweging
  • Succes met verkiezingen vanwege algemene crisis
62
New cards

Léon Degrelle

  • 1906-1994
  • REX
  • Klerikaal-fascistisch antwoord op crisis in België
63
New cards

Paul van Zeeland

  • 1893-1973
  • 1937: wint verkiezingen van REX
  • Corruptie, schandaal
64
New cards

Anton Mussert

  • 1894-1946
  • 1931: Nationaal-Socialistische Beweging (NSB)
  • Fascistische ideaal: totale culturele homogeniteit
  • Doorgeschoten patriottisme en racistisch nationalisme
  • Inspiratie bij het Duitse fascisme
  • België: REX
65
New cards

Arnold Meijer

  • 1905-1965
  • 1934: Zwart Front
  • Invloed Italiaans fascisme
  • Niet meedoen aan verkiezingen
  • België: VERDINASO
66
New cards

Martinus Nijhoff

  • 1894-1953
  • Schrijver Nederland
  • 1936: Het uur U
67
New cards

Wilhelmina

  • 1880-1962
  • Koningin Nederland
  • Naar Engeland in WOII, via radio land op hoogte houden
  • Verzet
  • Soldaat van Oranje
  • Nationaal symbool Nederland
68
New cards

Willem Drees

  • 1886-1988
  • PvdA
  • Sociaaldemocraat
  • Minister-president van 1948-1958
  • Verzorgingsstaat → oplossen sociale kwestie
  • Pragmaticus: economische ontwikkeling en sociale zekerheid
  • AOW
  • Vergelijkbaar met Achiel van Acker
  • ‘Vader Drees’ → sociale cohesie
69
New cards

Simon van het Reve

De Avonden (1947)

70
New cards

Willem Frederik Hermans

Ik heb Altijd Gelijk (1951)

71
New cards

Joop den Uyl

  • 1919-1987
  • PvdA
  • Minister-president van 1973-1976
  • Upgrade van de verzorgingsstaat → maar economische crisis ipv groei
  • Sociale cohesie tijdens oliecrisi ‘73
  • Nederland schaart zich achter 1 leider
  • 1975: Suriname onafhankelijk
72
New cards

Achiel van Acker

  • 1898-1975
  • Socialistisch
  • Invoeren sociale zekerheid (1944), fundament verzorgingsstaat → oplossen sociale kwestie
  • Belichaming van herrijzende België en ‘repressie’
    • Hoe omgaan met collaborateurs?
  • Probleem van Kommunistische Partij België
  • Antiklerikale regering van 1954-1958
73
New cards

Leopold III

  • 1901-1983
  • Politieke en culturele splijtzwam: koningskwestie
  • Capituleerde in WOII → verzetsland onmogelijk
  • Had troonafstand moeten doen, maar deed dit niet → ‘zwarte’ koning: links-rechts polarisering
  • ‘Democratische’ Vlaamse Beweging in het nauw
  • Veel schade toegebracht aan Belgische systeem → halt op homogeniseringsprocessen
  • Straatgevechten en doden
  • Congo-kwestie…
74
New cards

Boudewijn

  • 1930-1993
  • Volgt vader op wanneer die troonafstand doet, is dan nog geen 21
75
New cards

Julien Lahaut

  • 1884-1950
  • KPB- voorzitter
  • ‘vive la republique’ bij kroning Boudwijn → vermoord
76
New cards

Gaston Eyskens

  • 1905-1988
  • ‘vader’
    • Architect van schoolpact → oplossen godsdienstkwestie 2e schoolstrijd
  • Vlaams-Belgische Christendemocratie
  • Economische relance België
  • Symbolische start: 1958 met Wereldtentoonstelling
    • Achtergrond: economische dip
    • Belangrijk voor sociale cohesie
  • De CVP (Christelijke VolksPartij) als staatsdragende partij
  • 1970: eerste staatshervorming
  • Faciliteert uitbouwen verzorgingsstaat tot welvaartstaat
77
New cards

André Renard

  • 1911-1962
  • 1 staat, 2 economieën, 2 politieke culturen
  • Pleidooi voor nieuw federalistisch België
  • 1961: oprichting Mouvement Populaire Wallon
    • maar overlijdt een jaar later
78
New cards

Jef van Bilsen

1956: Dertigjarenplan voor de ontvoogding van de Konglozen

79
New cards

Ruud Lubbers

  • 1939-2018
  • CDA
  • 1982: Bezuinigingspolitiek
  • Stabiele politiek
  • 1994: paarse frontvorming tegen CDA, maar bezuiniging blijft hetzelfde
80
New cards

Theo van Gogh

2 november 2004 vermoord vanwege belediging Islam

81
New cards

Pim Fortuyn

  • populist
  • 6 mei 2002 vermoord
  • radicale kritiek op immigratiepolitiek
82
New cards

André Cools

  • 18 juli 1991 vermoord
  • Waalse socialist
  • Moord niet eens vanwege een maatschappelijke kwestie
  • Hierna deksel van beerput en corruptie en fraude bleven maar bovenkomen
  • Fraudedossier Beaulieu (1990-2021)
83
New cards

Jean-Luc Dehaene

  • 1940-2014

  • Ontspoorde België weer op rails

  • 1993,1995: climax federalisering

  • Afbouw staatsschuld

  • Maar weinig oog voor andere kwesties en wordt hierop afgerekend

  • 1996: Dutroux-schandaal en Witte Mars

  • 1999: dioxinecrisis

84
New cards

Geert Wilders, Thierry Baudet, Caroline van der Plas

Nederlandse hedendaagse populisten waar je beter niet op kunt stemmen