Embriologia - rozdział 3

FSH

• stymuluje wzrost pierwotnych pęcherzyków jajnikowych

• stymuluje dojrzewanie komórek pęcherzykowych (ziarnistych)

czynnik wzrostu i różnicowania 9 (GDF9) z rodziny transformujących czynników wzrostu typu β (TGFβ)

• proliferacja komórek pęcherzykowych (ziarnistych)

• wydzielany przez oocyt

estrogeny

• wydzielane wspólnie przez komórki ziarniste i komórki osłonki wewnętrznej pęcherzyka

• powodują wejście błony śluzowej macicy (endometrium) w fazę wzrostu (fazę folikularną)

• powodują rozrzedzenie śluzu w szyjce macicy, co pozwala na przejście plemników z pochwy do macicy

• stymulują wydzielanie LH przez przysadkę

androsteron i testosteron

• wydzielane przez komórki osłonki wewnętrznej

• przekształcane do estronu i 17-β-estradiolu przez komórki ziarniste

wzrost stężenia LH w połowie cyklu

• aktywacja czynnika promującego dojrzewanie (MPF) - oocyt kończy mejozę I i wchodzi w II podział mejotyczny

• pobudzenie profukcji progesteronu przez komórki pęcherzyka jajnikowego (luteinizacja)

• pęknięcie pęcherzyka (aktywność kolagenazy, wzrost poziomu prostaglandyn - skurcz mięśni gładkich w ścianie jajnika) - owulacja

ciałko żółte

• powstaje po owulacji pod wpływem LH

• komórki ziarniste → komórki luteinowe, komórki warstwy wewnętrznej osłonki pęcherzyka → komórki paraluteinowe

• wydziela estrogeny i progesteron

progesteron + estrogeny

rozpoczęcie fazy wydzielniczej (progesteronowej) w błonie śluzowej macicy - przygotowanie do implantacji zarodka

czas od owulacji do dotarcia zapłodnionego oocytu do światła macicy

3-4 dni

ciałko białawe (corpus albicans)

• jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte przekształci się w ciałko białawe po +9 dniach

• skutek luteolizy (degeneracji komórek luteinowych i paraluteinowych)

• włóknista, zbliznowaciała tkanka

• zmniejsza się wydzielanie progesteronu

gonadotropina kosmówkowa (HCG)

• wydzielana przez trofoblast

• dzięki niej nie następuje degeneracja ciałka żółtego do ciałka białawego - ciałko żółte kontynuuje wzrost i staje się ciałkiem żółtym ciążowycm (corpus luteum graviditatis)

• podtrzymywane jest wydzielanie progesteronu aż do ok. końca 4 miesiąca (później rolę tę przejmie trofoblast w łożysku)

miejsce zapłodnienia

bańka jajowodu

czas życia plemnika w układzie rozrodczym kobiety

kilka dni

tuż przed zapłodnieniem plemniki stają się ruchliwsze - dlaczego?

prawdopodobnie dzięki czynnikom chemoatrakcyjnym produkowanym przez komórki wieńca promienistego

kapacytacja

• trwa około 7 godzin

• usunięcie osłonki glikoproteinowej i białek płynu nasiennego z błony komórkowej okrywającej akrosom

• konieczna, by plemnik mógł pokonać barierę komórek wieńca promienistego

reakcja akrosomowa

• skutek kontaktu plemnika z osłonką przejrzystą

• indukowana przez białka osłonki

• uwolnienie enzymów trawiących osłonkę (akrozyna i enzymy trypsynopodobne)

3 fazy zapłodnienia:

1. penetracja komórek wieńca promienistego

2. penetracja osłonki przejrzystej

3. fuzja błon oocytu i plemnika

glikoproteina ZP3

odpowiedzialana za wiązanie plemnika i reakcję akrosomową

reakcja osłony

• skutek kontaktu główki plemnika z błoną komórkową oocytu

• uwolnienie enzymów z ziaren korowych oocytu zlokalizowanych pod jego błoną komórkową

• osłonka przejrzysta staje się nieprzepuszczalna dla innych plemników - zapobieganie polispermii

natychmiast po wniknięciu plemnika do oocytu zachodzi:

1. reakcja korowa i reakcja osłony

2. dokończenie II podziału mejotycznego - powstaje przedjądrze żeńskie

3. aktywacja metaboliczna komórki jajowej (czynnik aktywujący prawdopodobnie dostarczany jest z plemnikiem)

skutki zapłdonienia:

• przywrócenie diploidalnej liczby chromosomów

• determinacja płci biologicznej zarodka

• zapoczątkowanie bruzdkowania

bruzdkowanie

podziały mitotyczne zwiększające liczbę komórek (blastomerów) przy zmniejszeniu ich objętości

kompakcja

maksymalizacja kontaktu blastomerów po 3 podziale poprezz desmosomy i połączenia zwierające; towarzyszy temu polaryzacja blastomerów prowadząca do segregacji komórek

morula

• około 3 dnia po zapłodnieniu

• komórki wewnątrz moruli → tkanki zarodka, komórki zewnętrzne → trofoblast (część łożyska)

blastocysta

• powstaje kiedy morula przedostaje się do jamy macicy

• gromadzenie się płynu między komórkami wewnętrznymi → jama blastuli (blastocel)

• komórki wewnętrzne → embrioblast (węzeł zarodkowy)

• komórki zewnętrzne → trofoblast (ściana blastocysty, trofoektoderma)

• osłonka przejrzysta zanika, co umożliwia implantację

implantacja

• następuje od strony embrioblastu (trofoektoderma biegunowa)

• około 6 dzień po zapłodnieniu

• zapoczątkowana połączeniem L-selektyn w błonie komórkowej komórek trofoblastu z odpowiednimi mucynopodobnymi ligandami w błonie komórkowej komórek nabłonka macicy

• związanie lamininy - przyleganie blastocysty fo nabłonka, związanie fibronektyny - pobudzenie migracji

ściana macicy - warstwy

1. śluzowa - endometrium

2. mięśniowa - myometrium

3. surowicza - perimetrium, omacicze

fazy cyklu miesiączkowego, któremu podlega endometrium:

• folikularna (wzrostu) - rozpoczyna się zaraz po zakończeniu fazy miesiączkowej, zachodzi równolegle ze wzrostem pęcherzyków jajnikowych, kontrolowana przez estrogeny

• wydzielnicza (progesteronowa) - rozpoczyna się 2-3 dni po owulacji w odpowiedzi na progesteron wydzielany przez ciałko żółte

• złuszczania (miesiączkowa) - złuszczanie się warstwy zbitej i gąbczastej błony śluzowej jeśli nie dojdzie do zapłodnienia

prawidłowe miejsce implantacji blastocysty

błona śluzowa macicy w obrębie tylnej lub przedniej ściany jej trzonu, zagłębia się między ujściami gruczołów macicznych