Modyul 4: Ambagan: Mga Salita mula sa iba't ibang Wika sa Filipinas

Ambagan

proyekto ng Filipinas Institute of Translation (FIT) na ginaganap kada-dalawang taon. Nagpapanukala ito ng isang estratehiya sa pagpapayaman ng wikang Filipino – ang paghalaw mula sa kaban ng bokabularyo ng iba't ibang wika sa Filipinas upang ilahok sa korpus ng wikang pambansa.

Pay-yo (may variant na payaw at payew)

rice terraces o hagdan-hagdang palayan na ehemplong ito ng katutubong teknolohiyang pang-agrikultura ng mga taga-Cordillera.

Ifugao

nagmula sa salitang pugaw, na ang ibig sabihin ay "naninirahan sa kilalang mundo".

Bagol

katumbas ng "Diyos/Diyosa" sa Tagalog at "deity" sa Ingles.

Hudhud

katumbas ng "kuwento" sa Tagalog at "story" sa Ingles.

Baltung

"padyak ng paa" sa Tagalog at "foot stamping" sa Ingles.

Bangibang

tumutukoy sa mahabang kahoy na kabilang sa mga instrumentong umpog o patambol.

Dog-al

may literal na kahulugang "paalisin". Ito ay isinasagawa upang paalisin ang mga ispiritu ng mga pesteng sumisira sa kanilang mga pananim.

Him-ung

isinasagawa kaugnay sa paglilibing ng isang pinatay na tao.

Honga

tumutukoy sa mga ritwal ng pasasalamat o kagalingan.

Hongan di kitaguwan

ginaganap sa bahay para sa kagalingan at pagkakaroon mabuting pangalan sa lipunan ng isang pamilya.

Hongan di page

ginaganap sa sakahan o sa kamalig upang magkaroon ng magandang ani.

Hagoho

isang dalubhasang ritwal na isinasagawa sa bahay sa gabi sa pamamagitan lamang ng isang mumbaki.

Halupe

isinasagawa upang iwasan ang mga sumpa at masamang hangarin ng mga kaaway.

Dinongdong

isinasagawa hindi lamang para iwasan ang mga masasamang hangarin ng kaaway kundi para rin ibalik ito sa kanila upang magdusa at maghirap.

Bogwa

ang ritwal na kung saan inilalabas o inaalisan ng takip ang isang bagay mula sa isang inilibing na estado.

Dangli

tumutukoy sa mga hayop na isinakripisyo o pinatay sa panahon ng isang ritwal ng paghukay muli sa inilibing.

Bolwa

tumutukoy sa pagbabahagi ng piraso ng karne sa mga kamag-anak.

Yánggaw

paraan ng mga aswang na hawaan ang isang tao ng pagiging aswang nila. Kadalasan ay sa pamamagitan ng laway.

Yánggaw (Kaufmann)

"attraction, inclination, propensity to attract, habituate, cause a liking for, make partial to, make (grow) fond of".

Bag-ong yánggaw

ang aswang na pinakamatapang at pinakaagresibo. Sila ang nanunugod at nanununggab dahil atat na atat silang kumain ng tao.

Dëngán

isang kakaibang konseptong Panay na ang literal na kahulugan ay "kasabay." Ito ay parang "kululuwang kakambal" ng bawat tao.

Dëngán (Magos)

"The Dungan is the essence of life and existence. It is the 'thing' which gives animation and vitality to a person, for without it the person would get sick and die not long after the loss."

Sirum-sirum

katumbas ito ng "kuliglig" sa Filipino at "cricket" o "cicada" sa Ingles.

Nalipatan

tungkol sa mga batang refugee na nalunod dahil lumubog ang masikip at maliit na barkong sinakyan upang makatawid sa border.

Untata

tungkol sa mga batang pagod na sa giyera at sa isang mahinahon na tinig ay nagsasabing úntata o tigilan na ang digmaan.

Diin

mayroong dalawang kahulugan: "saan" sa Kinaray-a/Hiligaynon at "pagbigay halaga" sa Tagalog.