hit kurwa jebana pt2 | Quizlet

Definicja społeczeństwa obywatelskiego

Ogół obywateli angażujących się w życie publiczne i realizujących zadania publiczne, niezależnie od rządu.

Główne cechy społeczeństwa obywatelskiego

1. Samoorganizacja 2. Niezależność od państwa 3. Działania na rzecz dobra wspólnego 4. Kontrola władzy przez obywateli

Kluczowe filozofowie i ich koncepcje

Arystoteles: udział w rządzeniu, Hobbes: umowa społeczna z egoizmu, Locke: umowa oparta na szacunku, Hegel: relacje rodzina-państwo, Tocqueville: aktywność obywatelska

Przykłady organizacji społeczeństwa obywatelskiego

Związki zawodowe, Stowarzyszenia lokalne, Fundacje charytatywne, Ruchy społeczne (np. ekologiczne)

3 sektory społeczeństwa

1. Publiczny (rząd) 2. Biznesowy (komercyjny) 3. Trzeci sektor (NGO)

Kapitał społeczny

Zdolność obywateli do współpracy dla wspólnych celów (np. poprzez zaufanie i sieci społeczne)

Zaufanie społeczne

Poziom zaufania: między obywatelami (horyzontalne), do instytucji (wertykalne)

Czynniki rozwoju społeczeństwa obywatelskiego

1. Ustrojowe (prawo do stowarzyszeń) 2. Kulturowe (tradycje) 3. Psychologiczne (postawy obywateli)

Historia samorządności w Polsce

Średniowiecze: sejmiki, XX w.: upadek po 1945, odrodzenie po 1989

Współczesne problemy samorządów

Niska frekwencja w wyborach, Postawy roszczeniowe, Brak zaangażowania młodzieży

Obywatelskie nieposłuszeństwo

Świadome i pokojowe łamanie prawa w celu protestu (np. strajki klimatyczne)

Rodzaje organizacji pozarządowych

Stowarzyszenia (rejestrowe/zwykłe), Fundacje, Wolontariat (np. WOŚP)

Stowarzyszenie rejestrowe vs. zwykłe

Rejestrowe: 7+ osób, KRS, statut. Zwykłe: 3+ osób, rejestr starostwa

Fundacja - wymagania formalne

Fundator (osoba lub firma), Statut, Cel publiczny (np. edukacja)

Rola wolontariatu

Bezpłatna i dobrowolna praca na rzecz innych (np. pomoc w schroniskach)

Wyzwania dla społeczeństwa obywatelskiego

Apatia społeczna, Niski kapitał społeczny, Biurokracja utrudniająca NGO

Działania na przyszłość

1. Edukacja obywatelska 2. Wsparcie dla NGO 3. Promocja wolontariatu

Definicja sprawiedliwości społecznej

Zasada równości dostępu do: ochrony zdrowia, mieszkania, pracy, edukacji (dotyczy wszystkich obywateli)

Trzy ogniwa sprawiedliwości

1. Dla ludzi (etyka, cnota) 2. Społeczeństwa i instytucji (dostęp do sądów) 3. Działań ludzi (umowa społeczna)

Typy sprawiedliwości

Dystrybutywna: "Ile dam, tyle dostanę", Wymienna: równy dostęp + kompensacja, Prawna: oparta na prawie, Społeczna: samodzielne wytwarzanie dóbr

Sprawiedliwość dystrybutywna

Podział dóbr i obowiązków według zasady wzajemności (np. podatki progresywne)

Sprawiedliwość wymienna

Równy dostęp do dóbr niezależnie od wkładu + wsparcie dla osób w trudnej sytuacji (np. zasiłki)

Sprawiedliwość prawna

Egzekwowana przez wymiar sprawiedliwości i Ministerstwo Sprawiedliwości

Sprawiedliwość społeczna wg konstytucji

Zdanie to oznacza, że Polska jako państwo prawa ma obowiązek realizować sprawiedliwość społeczną, czyli dążyć do równości szans, godności obywateli oraz redukcji nierówności ekonomicznych i społecznych.

Etyka vs moralność

Etyka: nauka o moralności, Moralność: umiejętność odróżniania dobra od zła

Kluczowe daty dla Polski

1976: pierwszy zapis o sprawiedliwości społecznej, 1997: nowa konstytucja

Zasady demokratycznego państwa prawa

Władza z udziałem społeczeństwa, Konstytucja z 1997, Walka z przestarzałym prawem

Problemy państwa prawa po 1989

Niespójne prawo, Brak kontroli społecznej, Nierówny dostęp do usług

Filozoficzne podstawy sprawiedliwości

Platon: harmonia, Arystoteles: cnota, Umowa społeczna: Hobbes vs Locke

Rola konstytucji w Polsce

1992: Mała Konstytucja, 1997: precyzyjne zapisy

Wyzwania współczesne

Nierówności w edukacji i zdrowiu, Biurokracja, Niska świadomość społeczna

Podsumowanie - rola sprawiedliwości

Kluczowy element ładu społecznego, wymaga ciągłej reformy

Data uchwalenia Konstytucji RP

2 kwietnia 1997 roku

Preambuła Konstytucji

Uroczysty wstęp określający wartości (godność, wolność, sprawiedliwość)

Kluczowe zasady ustrojowe RP

Państwo prawa, Suwerenność ludu, Podział władzy, Pluralizm, Przedstawicielstwo

Zasada państwa prawa

Działanie władzy wyłącznie na podstawie i w granicach prawa

Zasada suwerenności ludu

Władza pochodzi od narodu (art. 4), realizowana przez wybory i referenda

Trójpodział władzy w Polsce

Ustawodawcza: Sejm i Senat, Wykonawcza: Prezydent i Rada Ministrów, Sądownicza: Sądy i Trybunały

Pluralizm polityczny

Swoboda tworzenia partii (z wyjątkiem faszystowskich/rasistowskich)

Prawa obywatelskie - przykłady

Prawo do życia (art. 38), Nietykalność (art. 41), Wolność sumienia (art. 53)

Obowiązki obywatela

Płacenie podatków, Obrona ojczyzny, Dbanie o środowisko (art. 86)

Skład parlamentu

Sejm: 460 posłów, Senat: 100 senatorów

Kompetencje Prezydenta RP

Desygnowanie premiera, Reprezentacja międzynarodowa, Weto ustawodawcze (art. 122)

Rola Rady Ministrów

Wykonywanie ustaw, Przygotowywanie budżetu, Zarządzanie administracją

Proces legislacyjny - etapy

Inicjatywa, 3 czytania w Sejmie, Senat (poprawki), Podpis prezydenta

Inicjatywa ustawodawcza

Prezydent, Rada Ministrów, 15 posłów/30 senatorów, Obywatele (100 000 podpisów)

Trybunał Konstytucyjny

Bada zgodność ustaw z Konstytucją (art. 188)

Trybunał Stanu

Rozpatruje wykroczenia urzędników (np. naruszenie Konstytucji)

Niezawisłość sędziowska

Sędziowie podlegają tylko Konstytucji i ustawom (art. 178)

Zgromadzenie Narodowe

Wspólne posiedzenie Sejmu i Senatu (np. uznanie niezdolności prezydenta)

Wolność religijna

Prawo do wyznawania religii, Zakaz narzucania wiary (art. 53)

Podsumowanie - rola Konstytucji

Nadrzędny akt prawny, gwarantuje demokratyczny ład i prawa obywateli

Wspólnota samorządowa - definicja

Ludność danego obszaru z prawem wyboru przedstawicieli (gmina/powiat/województwo)

Zasada samorządności

Prawo mieszkańców do samodzielnego decydowania o sprawach lokalnych

Zasada decentralizacji

Przekazywanie kompetencji z rządu do samorządów (np. edukacja)

Zasada subsydiarności

Państwo interweniuje tylko gdy samorząd nie może rozwiązać problemu

Reforma samorządu po 1990

1990: przywrócenie gmin, 1999: trójstopniowy podział (gminy, powiaty, województwa)

Limit kadencji dla wójtów/burmistrzów

Maksymalnie 2 kadencje od 2018 (art. 423a ustawy o samorządzie)

Struktura samorządu - gmina

Stanowiący: Rada Gminy, Wykonawczy: Wójt/Burmistrz/Prezydent

Struktura samorządu - powiat

Stanowiący: Rada Powiatu, Wykonawczy: Starosta + Zarząd

Struktura samorządu - województwo

Stanowiący: Sejmik Województwa, Wykonawczy: Marszałek + Zarząd

Cechy samorządu terytorialnego

Osobowość prawna, Działa na podstawie prawa, Samodzielność decyzyjna, Ograniczona kontrola

Zadania własne samorządu

Finansowane z własnych środków (np. remonty dróg, szkoły)

Zadania zlecone samorządu

Realizowane dla rządu (np. wydawanie dowodów osobistych)

Zadania powierzone

Współpraca między jednostkami samorządowymi (np. transport)

Źródła dochodów samorządu

Subwencja ogólna, Dochody własne (podatki), Dotacje celowe

Przykłady zadań gminy

Organizacja wyborów, Prowadzenie USC, Renowacja zabytków

Subwencja ogólna

Środki z budżetu państwa na usługi publiczne (edukacja, zdrowie)

Rola Rady Gminy

Uchwalanie budżetu, Kontrola wójta, Nadawanie statutów

Kompetencje starosty

Reprezentacja powiatu, Zarządzanie szkołami, Nadzór nad drogami

Zadania marszałka województwa

Realizacja polityki regionalnej, Fundusze UE, Infrastruktura wojewódzka

Podsumowanie - rola samorządu

Kluczowy element demokracji lokalnej, umożliwia wpływ mieszkańców