Aardrijkskunde, Wereld - Globalisering, HAVO 5

Afwenteling in ruimte en tijd

Wanneer de negatieve gevolgen van vooruitgang in het ene gebied wordt af- en doorgeschoven naar andere gebieden en naar toekomstige generaties.

Amerikanisering

De wereldwijde verbreiding van de Amerikaanse (westerse) cultuur.

Arbeidsmigratie

Verhuizen naar een ander gebied of plaats om daar te gaan werken.

Containerisatie

Ontwikkeling waarbij goederen op grote schaal in containers met een standaard afmeting worden vervoerd.

De-industrialisatie

Proces waarbij de industriële activiteiten in een gebied voor een belangrijk deel verdwijnen.

Dekolonisatie

Proces waarbij de koloniën zelfstandig worden.

Dimensie

Invalshoek van waaruit je naar een (geografische) situatie of ontwikkeling kijkt, bijvoorbeeld economisch, geografisch, politiek, demografisch of sociaal-cultureel.

Exploitatiekolonie

Een kolonie die gebruikt wordt als wingewest; de kolonie wordt door het moederland aan de ene kant gebruikt om grondstoffen te leveren en dient aan de andere kant als afzetmarkt voor industriële eindproducten ; de kolonisten zijn hier vaak tijdelijk (in tegenstelling tot een vestigingskolonie).

Geografische ligging

Positie van een gebied of land ten opzichte van andere gebieden of landen.

Global shift

Een (mogelijke) verschuiving van het economische en politieke zwaartepunt in de wereld, bijvoorbeeld van de landen rond de Atlantische Oceaan naar gebieden rond de Grote Oceaan.

Globalisering

Proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen op aarde toeneemt; economische globalisering of internationalisering en sociaal-culturele globalisering zijn hier twee belangrijke aspecten van.

Identiteit

Kenmerken die typerend zijn voor een persoon, groep of gebied (streektaal, cultuur, landschap).

Industrialisatie

Proces waarbij de industriële sector een steeds belangrijkere plaats in de samenleving inneemt.

Informatie- of communicatietechnologie

Alle technieken die het mogelijk maken informatie van het ene punt naar het andere punt te verspreiden.

Lingua franca

De voertaal in een gebied waar meerdere talen gesproken worden; op wereldschaal is dat het Engels.

Mondiaal netwerk

Wereldwijde verbinding tussen gebieden en landen op economisch , politiek en sociaal-cultureel terrein.

Multinationale onderneming (mno)

Groot bedrijf met vestigingen in meerdere landen.

Nieuwe internationale arbeidsverdeling

De manier waarop tegenwoordig de agrarische, industriële en dienstverlenende activiteiten in het wereldsysteem verdeeld zijn.

Productieketen

De route die een product aflegt van idee of grondstof tot dienst of eindproduct.

Ruilvoet

De verhouding tussen de prijzen van de export en de import; als de exportgoederen hoogwaardiger worden, stijgt de prijs en verbetert de ruilvoet.

Tijd-ruimtecompressie

Proces waarbij de relatieve afstand tussen plaatsen door de moderne transport- en informatietechnologie afneemt.

Transnationaal netwerk

Netwerk tussen twee landen op economisch, politiek en sociaal-cultureel gebied.

Transporttechnologie

Technische voorzieningen die samenhangen met vervoeren van goederen en mensen.

Triade (triadisch netwerk)

Het geheel van verbanden tussen drie belangrijke economische machtsblokken (VS, Japan, EU) in de wereld.

Triade (triadisch netwerk)

Het geheel van verbanden tussen drie belangrijke economische machtsblokken (VS, Japan, EU) in de wereld.

Vestigingskolonie

Een gebied waar kolonisten zich blijvend vestigen; zij richten de samenleving in naar het voorbeeld van hun moederland; de meeste vestigingskolonies behoren nu tot de rijkere landen in de wereld.

Vrijemarkteconomie

Economisch systeem waarbij bedrijven bepalen wat waar geproduceerd wordt; de prijs komt tot stand door vraag en aanbod en de rol van de overheid is gering.

Vrijhandel

Handel waarbij zo weinig mogelijk handelsbelemmeringen, zoals invoerrechten en importquota, bestaan.

Wereldhandelsorganisatie (WTO)

Wereldhandelsorganisatie (World Trade Organisation); overlegorgaan waarin ruim 160 landen handelsverdragen sluiten, met als doel liberalisering van de wereldhandel.

Wereldstad

Een grote stad die voor leen deel van) de wereld belangrijk is als economisch, politiek en cultureel centrum.

Zakelijke (en financiële) dienstverlenging

Dienstverlenging door particuliere bedrijven, dus niet door overheidsdiensten.