mózg

psychology

Gdzie znajduje się rdzeń kręgowy?

Przebiega wzdłuż kanału kręgowego w kręgosłupie.

Ile centymetrów ma długość rdzenia kręgowego?

Około 45 cm (od I kręgu szyjnego do II kręgu lędźwiowego).

Jak nazywa się koniec rdzenia kręgowego?

Stożek rdzeniowy, a dalej znajduje się 'koński ogon'.

Jakie opony otaczają rdzeń kręgowy?

1. Twarda, 2. Pajęczynówka, 3. Miękka.

Co wypełnia przestrzeń podpajęczynówkową?

Pomiędzy pajęczą a miękką znajduje się przestrzeń

podpajęczynówkowa wypełniona płynem mózgowo

rdzeniowy. Płyn mózgowo-rdzeniowy, który amortyzuje wstrząsy i usuwa zbędne metabolity.

Jakie są drogi nerwowe w części białej rdzenia?

1. Własne rdzenia kręgowego - (łączą ośrodki rdzenia kręgowego pomiędzy sobą)

   Drogi łączące rdzeń kręgowy z mózgowiem:

2. Domózgowe (wstępujące),

3. Odmózgowe (zstępujące).

Gdzie znajdują się (ośrodki nerwowe)

W szarej części rdzenia. Są to skupiska ciał komórek nerwowych

zawiadujące konkretną czynnością. Wyróżnia się ośrodki ruchowe, czuciowe i wegetatywne.

Ośrodki rdzenia kręgowego:

• Pokarmowe: połykania, wydzielania soków trawiennych,

wydalania)

• Pracy serca, krążenia krwi (poprzez zwężanie lub

rozszerzanie naczyń krwionośnych regulujące ciśnie krwi)

• Ruchów kończyn górnych i dolnych

• Płciowe (erekcji, ejakulacji)

Nerwy obwodowe:

Szyjne -8 par

Piersiowe -12 par

Lędźwiowe -5 par

Krzyżowe -5 par

Guziczne -1 para

Co to jest odruch?

Automatyczna, nieuświadomiona reakcja na bodziec.

Jakie elementy składają się na łuk odruchowy?

1. Receptor,
   2. Droga dośrodkowa (aferentna),
   3. Ośrodek nerwowy,
   4. Droga odśrodkowa (eferentna),
   5. Efektor.

Jakie są cechy odruchów bezwarunkowych?

Wrodzone, nie zmieniają się przez całe życie, nie wymagają udziału świadomości.

Jakie są cechy odruchów warunkowych?

Nabyte w trakcie życia, zależne od kory mózgowej, wymagają regularnego wzmacniania.

Co to jest Odruch Pawłowa?

Reakcja wydzielania śliny na dźwięk dzwonka bez podania pokarmu.

Jakie są warunki powstawania odruchu warunkowego?

1. Bodziec obojętny musi wyprzedzać wrodzony, 2. Musi być wzmacniany przez powtarzanie, 3. Wymaga udziału kory mózgowej.

Co oznacza pobieranie płynu mózgowo-rdzeniowego poniżej II kręgu lędźwiowego?

Możliwość diagnozowania chorób OUN (np. zapalenia opon mózgowych).

Jakie odruchy dotyczą utrzymywania równowagi?

Napinanie mięśni przy zmianie postawy odbywa się automatycznie.

Jakie znaczenie mają odruchy wrodzone u noworodków?

Zapewniają pobieranie pokarmu oraz pomagają utrzymać się w kontakcie z matką.

Jakie czynności odciążają mózg?

Odruchy oddechowe, ochronne i wydalnicze.

Ośrodkowy (centralny) układ nerwowy (OUN) to

mózgowie i rdzeń kręgowy

Co należy do mózgowia?

Wszystko, co znajduje się w czaszce (mózg, móżdzek, most i rdzeń przedłużony)

Rdzeń kręgowy

Opony mózgowo rdzeniowe

błony otaczające mózg i rdzeń kręgowy, chroniące je przed urazami i infekcjami.

CO Z CZEGO JEST ZROBIONE

Wymienic właściwości ośrodków nerwowych z przykładami - dominanta

• • Opis: Ośrodek nerwowy, który w danym momencie przejmuje kontrolę nad innymi ośrodkami i determinuje aktywność całego układu nerwowego.

  • Przykład: Podczas intensywnego wysiłku fizycznego dominanta jest w ośrodkach sterujących pracą mięśni i układem oddechowym, co skutkuje zwiększeniem wentylacji i krążenia kosztem innych funkcji, np. trawienia.

Wymienic właściwości ośrodków nerwowych z przykładami - torowanie

• Opis: Zjawisko polegające na zwiększeniu efektywności przewodzenia impulsów w synapsach w wyniku ich wielokrotnego pobudzania.

• Przykład: Wielokrotne powtarzanie ruchu podczas nauki gry na instrumencie prowadzi do efektywniejszego przekazywania impulsów w ośrodkach kontrolujących ten ruch.

Wymienic właściwości ośrodków nerwowych z przykładami - sumowanie

• OPIS: Proces, w którym impulsy dochodzące do neuronu mogą się sumować w czasie (sumowanie czasowe) lub przestrzeni (sumowanie przestrzenne), co pozwala osiągnąć próg pobudzenia.

• Przykład: sumowanie czasowe; Żaba została umieszczona w wodzie o bardzo niskim stężeniu kwasu. Początkowo stężenie było tak słabe, że nie wywoływało żadnej widocznej reakcji. Jednak kwas działał na jej skórę przez dłuższy czas, a impulsy z receptorów bólowych zaczęły się stopniowo sumować. Po pewnym czasie, kiedy suma bodźców przekroczyła próg pobudzenia, żaba zaczęła gwałtownie wierzgać nogami, próbując uciec z drażniącego środowiska.

Wymienic właściwości ośrodków nerwowych z przykładami - promieniowanie

• Promieniowanie (irradiacja) - powstanie w ośrodku silnego ogniska pobudzenia może szerzyć się na inne ośrodki nerwowe (promieniować), obejmując nawet cały układ nerwowy.
  Promieniowanie może być pobudzające lub hamujące.

• przykład- ból ósemki promieniujący na całą głowę.

Schemat powstawania odruchu nabytego:

• Odruch bezwarunkowy:

1. Bodziec pierwotny –kontakt pokarmu ze śluzówką jamy

gębowej

2. Reakcja –wydzielanie śliny

• Powstanie odruchów warunkowych

1. Bodziec pierwotny + bodziec obojętny –kontakt

pokarmu za śluzówką jamy gębowej + dzwonek

2. Reakcja –wydzielanie śliny

• Odruch warunkowy:

1. Bodziec obojętny -dzwonek

2. Reakcja –wydzielanie śliny

habituacja

Po wielokrotnych rytmicznych bodźcach o

stałym charakterze nie niosącym istotnych

informacji, następuje spadek reakcji na bodziec.

Długotrwałe i jednostajne brzęczenie żarówki,

lodówki itp. Odcina świadomy odbiór dźwięków

z ośrodka słuchowego pomimo, że mózg te

informacje odbiera co bardzo często wywołuje

zmęczenie i drażliwość pomimo, że nie zdajemy

sobie z tego sprawy.

przekrój poprzeczny rdzenia kręgowego

Układ nerwowy autonomiczny (AUN) składa się

z części:

-Parasympatycznej (przywspółczulnej)

-Sympatycznej (współczulnej)

Uzupełniają się wzajemnie, jednocześnie działają na

siebie antagonistycznie na zasadzie ujemnych

sprzężeń zwrotnych. Jeden przyspiesza to drugi

hamuje efekt działania jakiegoś narządu to

wypadkowa pobudzeń ze strony obydwu układów.

Autonomiczny działa niezależnie od naszej woli

Antagonizm działaniowy

• układ współczulny- powoduje rozszerzanie się źrenicy

• układ przywspółczulny- powoduje zwężanie się źrenicy oka.

Ośrodki AUN znajdują się:

na terenie Centralnego Układu Nerwowego w rogach bocznych rdzenia kręgowego oraz w rdzeniu przedłużonym

Droga odśrodkowa jest dwu-neuronowa (ulega przerwaniu w tzw. Zwojach

Ośrodek- Neuron przedzwojowy – zwój – neuron zazwojowy

Neurony zazwojowe docierają do narządów unerwianych przez AUN.

Charakteryzuje się powolnym przewodzeniem bodźców (0,5m/s)

Włókna przedzwojowe

zarówno w układzie sympatycznym jak i parasympatycznym wydzielają acetylocholinę (są cholinergiczne).

W obydwu układach neurochormon ten ma to samo działanie –

pobudzić neurony zazwojowe. W narządach, acetylocholina działa przeciwstawnie do adrenaliny!

-Zwoje znajdują się w pobliżu rdzenia kręgowego

-Włókna przedzwojowe są krótkie

-włókna przedzwojowe opuszczają RK w korzeniach brzusznych i za

pośrednictwem gałęzi łączących białych wnikają do zwojów pnia

współczulnego. Włókna zazwojowe przez gałęzie łączące szare powracają

do obwodowych nerwów rdzeniowych którymi docierają do mięśni i skóry

Ośrodki układu sympatycznego znajdują się:

w rogach bocznych części piersiowo -lędźwiowej rdzenia kręgowego.

włókna zazwojowe

• stosunek włókien przedzwojowych do zazwojowych wynosi 1:15

• Włókna zazwojowe wydzielają adrenalinę i noradrenalinę (są

adrenergiczne) –obydwa te neurohormony produkowane są również przez

rdzeń nadnerczy. Produkcja tych neurohormonów przez AUN jest na tyle

efektywna, że uszkodzenie nadnerczy nie powoduje znaczących zmian w

funkcjonowaniu układu adrenergicznego.

• włókna zazwojowe są długie.

Układ sympatyczny (adrenalina) –walka albo ucieczka

-pobudza wytwarzanie energii w organizmie (wzmożony katabolizm -

chudniemy)

-przyspiesza czynność serca

-wzmaga ruchy oddechowe, rozszerza oskrzela

-zwęża obwodowe naczynia krwionośne (blednięcie) –podnosi

skurczowe ciśnienie krwi a obniża rozkurczowe.

-zwiększa przesył krwi do narządów wytwarzających znaczne ilości

energii umożliwiającej reakcje w sytuacjach awaryjnych

-rozszerza naczynia krwionośne mięśni oraz naczyń wieńcowych serca

-Zmniejsza przepływ krwi przez nerki

-Nie ma wpływu na przepływ mózgowy

--zmniejsza napięcie wypieracza moczu (przy bardzo dużym stężeniu

działa odwrotnie)

-hamuje wydzielanie insuliny

Wzmożony układ sympatyczny

Wzmaga działanie wszystkich narządów z wyjątkiem pokarmowego

Jego pobudzenie powoduje że:

- ze strachu pocą nam się ręce

- trzęsiesz się jak galareta

- reagujesz natychmiastowo (uciekasz albo walczysz) -obydwie reakcje wymagają podobnych czynności fizjologicznych czyli wzmożonego

wysiłku

Układ nerwowy współczulny (sympatyczny) obraz

Układ przywspółczulny (parasympatyczny) obraz

Układ przywspółczulny (parasympatyczny)

-włókna zazwojowe (tak jak i przedzwojowe) wydzielają

acetylocholinę –są cholinergiczne

-ośrodki znajdują się w rdzeniu przedłużonym oraz w odcinku

krzyżowym RK

-zwoje znajdują się w okolicach unerwianych narządów

-stosunek nerwów przedzwojowych do zazwojowych wynosi 1:2

-90% przywspółczulnych włókien nerwowych biegnie w nerwie

błędnym

Układ parasympatyczny funkcje

-aktywacja - hamuje działanie wszystkich układów za wyjątkiem pokarmowego,

-wzmaga procesy anaboliczne, uspokojenie i relaks

-zwiększa produkcję glikogenu (jedyny zapasowy węglowodan zwierząt),

-obniża częstość oddechów,

-obniża temperaturę ciała,

-usypiamy

- rozszerza naczynia krwionośne obwodowe (różowa skóra twarzy)

i układu pokarmowego (wzmaga wchłanianie substancji odżywczych)

Układ autonomiczny współpracuje z układem ruchu w celu utrzymania homeostazy:

np. obniżenie temp. ciała poniżej normalnej uruchamia ośrodki

termoregulacji w podwzgórzu, które uruchamiają AUN do ograniczenia powierzchni naczyń krwionośnych w celu zmniejszenia powierzchni utraty ciepła z krwioobiegu (obkurczenie naczyń obwodowych ciała –sinieją dłonie, usta, twarz blednie).

Jednocześnie podwzgórze pobudza układy motoryczne do wywoływania dreszczy, które zwiększają produkcję ciepła.

porównanie układów

neuron

podstawowa struktura układu nerwowego stanowią

jedynie 15% komórek ludzkiego mózgu. Pozostałe to komórki glejowe

Układ nerwowy składa się z:

• tkanki nerwowej (komórki nerwowe)

• tkanki glejowej (komórki glejowe- neuroglej)

Funkcje neurogleju

odżywianie neuronów OUN,

udział w metabolizmie neuroprzekaźników,

ochrona komórek nerwowych

modulacja sygnałów neuronalnych,

Tkanka glejowa

Komórki glejowe są znacznie mniejsze niż neurony.

Nie mają wypustek więc mogą oddziaływać jedynie na bliskie

otoczenie. Pełnią funkcje pomocnicze wobec neuronów układu nerwowego.

Czym komórki gleju różnią się od neuronów?:

• nie tworzą synaps,

• nie generują potencjałów czynnościowych,

• nie wydzielają neuroprzekaźników

Skład tkanki glejowej

• mikroglej (oczyszca mózg z grzybów i wirusów)

• makoglej (tworzy mielinę na neuronach mózgowia i rdzenia kręgowego- oligodendrocyty
  w makrogleju są:
  - lemocyty czyli komórki Schwanna
  - astrocyty

Mikroglej specyfikacja

• powstaje z makrofagów

• jest zdolny do fagocytozy, zjada uszkodzone lub martwe komórki

• usuwa najsłabsze synapsy- uczenie

• uaktywnia się po urazach i zakażeniach (Parkinson, Alzheimer, AIDS)

Astrocyty specyfikacja

• synchronizują blisko powiązane neurony

• funkcja podporowa w OUN

• Funkcja odżywcza

• wychwyt zużytych neurotransmiterów

• bariera wokół naczyń krwionośnych “krew-mózg”

• regulują skład jonowy płynu zewnątrzkomórkowego (wychwyt K+)

• rozszerzają naczynia krwionośne aby dostarczyć więcej

  substancji odżywczych do obszarów o wzmożonej

  aktywności

Lemocyty specyfikacja (kom. Schwanna)

• wytwarzają mielinę w obwodowym układzie nerwowym OUN, umożliwiają regenerację uszkodzonych kom. nerwowych

• izolują i zaopatrują w substancje odżywcze

obraz układu nerwowego- komórki gleju i neurony

Tworzenie osłonki mielinowej przez lemocyty

Lemocyty (dawniej komórki Schwanna) tworzą warstwę izolacji

elektrycznej wokół aksonów o dużej średnicy na nerwach

obwodowych.
Na impulsy nerwowe reagują wzrostem stężenia wapnia w swoim wnętrzu. Jeden lemocyt mielinizuje do 1,5 mm aksonu.

Bariera krew-mózg

Uniemożliwia wnikanie obwodowych komórek immunologicznych.
Naczynia krwionośne, które zaopatrują mózg są zbudowane z komórek śródbłonka. Komórki te są ściśle ułożone, tworząc blokadę, która utrudnia przenikanie wielu substancji, w tym komórek immunologicznych, do miąższu mózgu. Barierę tę wzmacniają komórki określane jako astrocyty oraz struktura nazywana błoną podstawną

Bariera krew mózg

• W płynie mózgowo-rdzeniowym znajduje się wiele obwodowych komórek immunologicznych, które komunikują się z mózgiem za pomocą cytokin (białek).

  • Płyn mózgowo-rdzeniowy z opon wnika do miąższu mózgu przez przestrzenie otaczające naczynia krwionośne. Może w ten sposób przenosić również cytokiny z obwodowych komórek immunologicznych w głąb mózgu wpływając na zachowanie neuronów.

Pomimo, że mózg potrzebuje wielu substancji odżywczych z krwi, to wiele z

nich, nie powinno się dostać bezpośrednio do mózgu;

• Mechanizm zabezpieczający mózg przed składnikami krwi nazywa się BARIERĄ KREW-MÓZG

Do czego potrzebna jest bariera krew-mózg?

• Kiedy wirus wniknie do komórek ciała, jej mechanizm wewnętrzny

doprowadza do ekspozycji cząstek wirusa na zewnątrz komórki

informując układ immunologiczny o fakcie zarażenia.

• Układ immunologiczny po wykryciu zarażonych komórek niszczy wirusa lub bakterię wraz z zarażoną komórką. Niszcząc zarażoną komórkę ratuje pozostałe niezainfekowane komórki.

• W ciele, zniszczone komórki są zastępowane nowymi.

• Mózg kręgowców nie zastępuje (poza nielicznymi wyjątkami) uszkodzonych komórek nowymi

• Aby zminimalizować ryzyko nieodwracalnych uszkodzeń mózgu organizm obudowuje naczynia krwionośne mózgu ciasno upakowanymi komórkami (astrocytami) które nie przepuszczają większości wirusów, bakterii i szkodliwych substancji

Jak działa bariera krew mózg

• Śródbłonek naczyń krwionośnych jest tak ściśle ułożony, że uniemożliwia przedostawanie się przez niego wirusów, bakterii i wielu pożytecznych dla niego substancji odżywczych (związków energetycznych, tłuszczów, aminokwasów itp.)

• Z krwi do mózgu, są one transportowane przy pomocy specjalnych

mechanizmów,

• Natomiast bez problemu przechodzą małe cząsteczki pozbawione

ładunku elektrycznego: tlen, dwutlenek węgla, woda oraz związki

rozpuszczalne w tłuszczach błon komórkowych np. witamina A, D; wszystkie substancje psychoaktywne: od antydepresantów po narkotyki jak heroina. Szybkość wchłaniania zależy od łatwości rozpuszczania tych związków w tłuszczach.

• Osoby cierpiące na chorobę Alzheimera mają obkurczone błony

komórek nerwowych i przepuszczają one szkodliwe substancje.

• Bariera krew-mózg utrudnia leczenie nowotworów mózgu, zatrzymuje ona prawie wszystkie leki stosowane w chemioterapii

Odżywianie neuronów

• Większość komórek naszego ciała, energetycznie korzysta z węglowodanów albo tłuszczów

• NEURONY korzystają prawie wyłącznie z glukozy (komórki rakowe oraz produkujące spermę również korzystają wyłącznie z glukozy)

• Metabolizm glukozy wymaga tlenu więc mózg potrzebuje go w bardzo dużych ilościach, mózg stanowi 2% masy ciała a zużywa około 20% tlenu i 25% glukozy

• W wyjątkowych sytuacjach mózg może zużywać ciała ketonowe i mleczan w charakterze źródła energii

Odżywianie neuronów cd.

Niedobór glukozy jest rzadkością –głodzenie, uruchamiany jest wówczas glikogen (zapasowy węglowodan w wątrobie i mięśniach) oraz glukoneogeneza czyli wytwarzanie glukozy ze związków nie cukrowych (białek, tłuszczów).

Pomimo obecności glukozy we krwi może być problem z jej wykorzystaniem przez mózg. Niezbędna jest TIAMINA czyli witamina B1. Dłuższe niedobory tej witaminy często występujące u alkoholików prowadzą do obumierania

neuronów i do zaburzeń nazywanych zespół Korsakowa – poważne upośledzenie pamięci

Niedotlenienie mózgu przez 7 minut

7 minutowe niedotlenieni kory mózgowej prowadzi do nieodwracalnych zmian

• Może być spowodowany:

– krwotocznym udarem mózgowym –pęknięcie naczyń krwionośnych w jakimś obszarze mózgu i wydostanie się krwi poza układ krążenia

– Niedokrwienny udar mózgu –zaczopowane naczynie (cholesterolem) nie dostarczają krwi do jakiegoś obszaru.

Omijanie bariery krew-mózg

A. Do niedawna uważano, że opony mózgowe całkowicie odizolowują mózg od krwi.

B. a serio to: Opony zawierają naczynia limfatyczne, które usuwają toksyny i inne odpady z miąższu mózgu. Wykazują wysoka aktywność w okresie snu -sprzątanie. Mogą one przekazywać informacje o infekcji mózgu do układu immunologicznego.