Elementy psychiatrii. Prezentacja nr 1. (copy)

Czym jest zaburzenie psychiczne?

Czym jest zaburzenie psychiczne?

DSM V: występujący u danej jednostki syndrom (zespół objawów) charakteryzujący się istotnymi z klinicznego punktu widzenia zaburzeniami dotyczącymi zachowania, regulacji emocji lub funkcjonowania poznawczego> Zaburzenia te są odzwierciedleniem dysfunkcji procesów biologicznych, psychologicznych lub rozwojowych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania psychicznego. Zwykle wiążą się z poważnym cierpieniem lub niepełnosprawnością w głównych obszarach aktywności człowieka, to znaczy w obszarze działań społecznych, zawodowych lub innych równie ważnych. (parafilia i zaburzenie parafilne)

termin „zaburzenie”

Autorzy ICD-10 wyjaśniają, że „termin „zaburzenie” (disorder) jest używany w całej klasyfikacji celemuniknięcia poważniejszych wątpliwości dotyczących terminu „choroba” (disease or illness). Nie jest on terminem ścisłym; używany jest tu celem wskazania na istnienie układu klinicznie stwierdzalnych objawów i/lub zachowań połączonych w większości przypadków z cierpieniem (ang. distress) i/lub z zaburzeniami funkcjonowania indywidualnego (ang. personal) i/lub zaburzeniem w odgrywaniu ról społecznych

Czynniki złej kondycji psychicznej społeczeństwa polskiego.

Istotny wzrost rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych

• dwukrotny w lecznictwie ambulatoryjnym

• 50% w lecznictwie stacjonarnym

• pomimo zmian – nadal utrzymuje się ta sama średnia ilość hospitalizacji

• świadomość?

SKĄD WZROST ZAPADALNOŚCI NA CHOROBY PSYCHICZNE?

• Reforma systemu lecznictwa psychiatrycznego

• Poprawa dostępności i jakości – otwarcie „na klienta”

• Wiedza na temat zaburzeń psychicznych i seksuologicznych

ROZPOWSZECHNIENIE

Przynajmniej jedno zaburzenie z 18 zdefiniowanych w ICD10 i DSM-V można rozpoznać u blisko 25% osób = ok. 9 mln mieszkańców Polski. Co czwarta osoba doświadczyła więcej niż 1 z badanych zaburzeń. Co dwudziesta piąta osoba doświadczyła 3 i więcej zaburzeń = 250 tyś osób

ENDOGENNE

szeroko rozumiany wpływ tych genetycznych i konstytucjonalnych właściwości jednostki, które determinują na poziomie strukturalnym i funkcjonalnym aktywność OUN jednostki w różnych okresach życia (badania post mortem i in vitro)

SOMATOGENNE

wynikające z doświadczania (przeżywania) bólu i cierpienia na skutek zagrożenia biologicznego i psychospołecznego spowodowanego chorobą somatyczną albo działania na OUN leków stosowanych podczas leczenia tych chorób albo z zaburzeń hormonalnych, zmian spowodowanych infekcją i innymi czynnikami pośrednio uszkadzającymi funkcjonowanie OUN

PSYCHOGENNE

związane z nieprawidłowym rozwojem struktur psychicznych, definiowanych różnie w różnych koncepcjach psychologicznych (psychodynamicznej, behawioralno-poznawczej, humanistycznej, egzystencjalnej itd.)

PERSPEKTYWA BIOLOGICZNA

Zakłada, że każde zaburzenie psychiczne to choroba mająca swoje źródło w zaburzonym działaniu OUN, układu hormonalnego. Są dziedziczone lub wywołane jakimś stanem chorobowym. OBECNIE uznaje się, że równie ważne są czynniki biologiczne, psychologiczne i psychospołeczne.

PODEJŚCIE PSYCHODYNAMICZNE

• treści NIEŚWIADOME (nieświadomość)

• Id - struktura konstytuująca się w niemowlęctwie, źródło instynktownych popędów

• ego - pośrednik pomiędzy egoistycznymi żądaniami i pragnieniami Id i otaczającą nas rzeczywistością, kierowane zasadą rzeczywistości (za pomocą rozumu i zdolności intelektualnych ocenia czy instynkt może zostać zaspokojony w zgodzie z otaczającą nas rzeczywistością

  RÓWNOWAGA

Najczęstsze zaburzenia to te związane z używaniem substancji – 12,8%

• W tym nadużywanie i uzależnienie od alkoholu – 11,9%

• Narkotyki – 1,4%

• Co stanowi: Nadużywanie = 3 mln osób, uzależnienie = 700 tyś osób w wieku produkcyjnym

Kolejne miejsce najczęstszych zaburzeń to zaburzenia nerwicowe, wśród których najczęstsze to fobie specyficzne – 4,3%, fobia społeczna – 1,8%

Zaburzenia nerwicowe dotyczą 10% populacji = 2,5 mln osób

Kolejne miejsce najczęstszych zaburzeń - ZABURZENIA DEPRESYJNE

Zaburzenia nastroju – depresja, dystymia, mania – łącznie rozpoznawano u 3,5% osób = 1 mln osób. Depresja – 3% populacji POLSKI

KADRY

KADRY

W 2016 roku z pomocy psychiatrów w poradniach (realizujących umowę z NFZ) skorzystało 1,2 mln Polaków. W Polsce pracuje nieco ponad 4 tysiące psychiatrów i zaledwie 402 psychiatrów leczących dzieci i młodzież. Dla porównania: w Niemczech - 18 200 psychiatrów (21% wszystkich psychiatrów w UE), a we Francji - 15 200.

KADRY

Psychologów w Polsce jest więcej – ponad 18 tysięcy (wynika zbadaniem BAEL w 2013 r., które obejmują również psychologów społecznych i biznesu). Jednak w ramach publicznej służby zdrowia na wizytę u tych specjalistów czeka się nawet pół roku.

CELE CZP

CEL NADRZĘDNY - MNIEJ HOSPITALIZACJI I KRÓTSZE HOSPITALIZACJE, ODZYSKANIE SAMOSTANOWIENIA I PODMIOTOWOŚCI

STRUKTURA CENTRUM ZDROWIA PSYCHICZNEGO - CZĘŚĆ AMBULATORYJNA

• Punkt Zgłoszeniowo-Koordynacyjny

• Poradnia Zdrowia Psychicznego

• Oddział Psychiatryczny Dzienny

• Hostel interwencyjny dla osób z zaburzeniami psychicznymi

• Mieszkania chronione

• Zespół Leczenia Środowiskowego

STRUKTURA CENTRUM ZDROWIA PSYCHICZNEGO - CZĘŚĆ SZPITALNA

• Całodobowy oddział psychiatryczny ogólny

• Izba Przyjęć funkcjonująca całodobowo

  Zalecany wskaźnik liczby łóżek psychiatrycznych CZP typu A wynosi 25 łóżek na 100 tys. osób powyżej 18 r.ż. zamieszkałych na jego obszarze działania. Oddział psychiatryczny CZP typu A może mieć inną niż wynikająca z powyższego wskaźnika liczbę łóżek – w zależności od lokalnych uwarunkowań oraz etapu rozwoju opieki pozaszpitalnej, w tym np. uruchomienia hostelu i zwiększania zasięgu opieki środowiskowej (domowej)

STRUKTURA CENTRUM ZDROWIA PSYCHICZNEGO - ALE!

• CZP to nie jest tylko budynek, czy struktura szpitala

• CZP to nowy model pracy i myślenia

• CZP to współpraca – OPS, ŚDS, WTZ

• aktywizacja zawodowa!

• Również – mobilny pracownik socjalny

STRUKTURA CENTRUM ZDROWIA PSYCHICZNEGO

Komórki organizacyjne wchodzące w skład CZP są zlokalizowane na obszarze działania centrum, z wyjątkiem oddziału psychiatrycznego i miejsca udzielania pomocy doraźnej, które mogą mieścić się poza obszarem działania centrum, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia odpowiedniej dostępności publicznym transportem zbiorowym, jednak nie dalej niż w warunkach bliskiego dostępu.

ZADANIA PUNKTU ZGŁOSZENIOWO-KOORDYNACYJNEGO

Do zadań PZK należy:

1. udzielanie informacji o zakresie działania CZP i możliwości uzyskania świadczeń opieki zdrowotnej; 45 PUNKT ZGŁOSZENIOWO-KOORDYNACYJNY (PZK)

2. wskazanie miejsca uzyskania niezbędnego świadczenia z zakresu pomocy społecznej w przypadkach tego wymagających;

3. przeprowadzenie wstępnej oceny potrzeb zdrowotnych osób zgłaszających się do PZK z problemami zdrowia psychicznego, udzielenie możliwego wsparcia w zakresie ustalonych potrzeb oraz uzgodnienie wstępnego planu dalszego postępowania;

4. uzgodnienie terminu i miejsca uzyskania świadczenia w ramach CZP zgodnie ze wstępnym planem dalszego postępowania. W przypadkach pilnych termin porady lekarskiej nie może być uzgodniony później niż 72 godziny od zgłoszenia;

5. udzielanie świadczeń zdrowotnych (porad, wizyt i sesji wsparcia psychospołecznego) zgodnie z warunkami rozporządzenia w sprawie lecznictwa psychiatrycznego

ZADANIA PZK

W przypadku niezgłaszania się pacjenta w wyznaczonych terminach koordynator opieki, w porozumieniu z lekarzem (lub zespołem), podejmuje co najmniej jeden spośród następujących sposobów nawiązania kontaktu:

1. kontakt telefoniczny z pacjentem lub jego rodziną,

2. kontakt mailowy bądź listowny (na kopercie nie należy przystawiać pieczątki CZP),

3. kontakt bezpośredni w postaci wizyty domowej

KADRY CZP

KADRY CZP

PRZYSZŁOŚĆ

• Miejski PZK, kolejny powiat i punkt udzielający pomocy

• Profilowane oddziały dzienne

• Mieszkania chronione

• Hostel interwencyjny

• Ale również - Psychiatria dzieci i młodzieży – poradnia, oddział, opieka środowiskowa. Aktualne kadry – szansa na poprawę dostępności.

OCENA STANU PSYCHICZNEGO

• ocena wyglądu

• obserwacja pacjenta podczas rozmowy

• zadawanie pytań odnoszących się do poszczególnych objawów

• przyjęcie informacji od osób przebywających z pacjentem

OCENA STANU PSYCHICZNEGO

1. Wygląd zewnętrzny (ubiór dostosowany/niedostosowany, schludny, cechy charakterystyczne, blizny, zapach alkoholu itd.)

2. Zachowanie w czasie wywiadu (ruchy mimowolne, pozycja ciała, tiki, niepokój manipulacyjny)

3. Poziom kontaktu z chorym (spontaniczny/niespontaniczny, dobry, powierzchowny, trudny - dlaczego?)

4. Mowa (tempo, głośność, opóźnienie w odpowiedzi na pytanie, dziwaczne treści, nietypowe skojarzenia, słowa)

5. Orientacja w czasie, w miejscu i sytuacji

OCENA STANU PSYCHICZNEGO 2

6. Nastrój (werbalizowany przez badanego i obserwowany przez badającego, obniżony, podwyższony, depresyjny, moriatyczny, euforyczny, maniakalny itd.)

7. Napęd (spowolnienie, wzmożenie, pobudzenie ruchowe)

8. Afekt - sposób niewerbalnego wyrażania emocji towarzyszący wypowiadanym treściom (zgodny/niezgodny z treścią, zubożony, dostosowany, blady)

9. Schemat na podstawie CIDI

10. Lęk - pacjent może mówić wprost... albo i nie

11. Myślenie - zaburzenia toku, struktury bądź funkcji myślenia

OCENA STANU PSYCHICZNEGO 3

12. Myślenie - zaburzenia toku, struktury bądź funkcji myślenia

13. Obecność zachowań wskazujących na przeżycia omamowe

14. Wypowiadanie treści urojeniowych

15. Obecność natręctw

16. Obecność myśli lub tendencji samobójczyc

17. Sprawność funkcji poznawczych

18. Rytm dobowy

19. Poziom wglądu w chorobę

ŚWIADOMOŚĆ

W medycynie: świadomość = przytomność czyli w wąskim rozumieniu - zdolność organizmu żywego do odbierania, rejestrowania i przetwarzania informacji oraz reagowania adekwatnie do tych informacji.

Niezbędne do zachowania świadomości jest czuwanie - fizjologiczne wzbudzenie warunkujące gotowość do rejestrowania bodźców.

ŚWIADOMOŚĆ

1. Czuwanie (fizjologiczna podstawa świadomości)

2. Zdolność do zgodnego z rzeczywistością i wyrazistego rozpoznawania otoczenia w odpowiednio szerokim zakresie.

3. Zdolność do „zdawania sobie sprawy” z aktualnego przeżywania”

   w szerokim ujęciu - cecha ludzka wzbogacona o element refleksyjności poczucie istnienia, przeżywanie własnej osoby i otoczenia rozszerzone poza teraźniejszość, osadzone w szerszym kontekście czasu i jaźni. W ujęciu klinicznym świadomość ocenia się na podstawie orientacji pacjenta, czyli: orientacji autopsychicznej - co do własnej osoby, świadmości swojej tożsamości, orientacji allopsychicznej - co do miejsca czasu i otoczenia.

   • Zaburzenia ilościowe - senność patologiczna, stan przedśpiączkowy, śpiączka

   • Zaburzenia jakościowe- przymglenie, zmącenie,

     MAJACZENIE – świadomość falująca

SPOSTRZEGANIE

Percepcja rzeczywistości za pomocą zmysłów

Sąd realizujący

Przekonanie o istnieniu spostrzeganego przedmiotu lub zjawiska. Może być prawidłowy lub fałszywy.

Sąd klasyfikujący

Umiejętność przypisania danego przedmiotu lub zjawiska do szerszej grupy lub kategorii.

SPOSTRZEGANIE

1. Złudzenia (iluzje)

2. Omamy i omamy rzekome (halucynacje i pseudohalucynacje)

3. Zaburzenia psychosensoryczne

Złudzenia (iluzje)

• sąd realizujący jest prawidłowy

• sąd klasyfikujący nieprawidłowy

• iluzje fizjologiczne (kształty geometryczne, zmęczenie, pobudzenie emocjonalne - złedzenie „przez nastawienie”)

• wzrokowe, słuchowe, dotykowe, smakowe

Omamy

Fałszywe spostrzeżenia zmysłowe pojawiające się bez bodźca zewnętrznego i są uznawane za prawdziwe i realnie występujące. Fałszywy jest zarówno sąd realizujący jak i klasyfikujący. Przekonanie o prawdziwości i niewrażliwość na perswazje, brak sprawdzania rzeczywistości wzrokowe (pojedyńcze bodźce aż po skomplikowane wizje) słuchowe (fałszywa percepcja dźwięku, od szumu po głosy nieistniejących osób).

OMAMY

• słuchowe imperatywne

• cenestetyczne (fałszywa percepcja doznań fizycznych, nierzadko dziwacznych) przechodzenie przez ciało fal, prądów przemieszczanie się narządów wewnętrznych

• dotykowe (po skórze albo pod skórą) mogą mieć charakter realny bądź niemożliwy

• węchowe doświadczanie zapachów pomimo braku ich źródła zgnilizna, dym nierzadko dziwaczne rzadziej przyjemne, brak chęci poszukiwania źródła i zapobiegania

• smakowe odczuwanie smaku pomimo braku źródła najczęściej smak nieprzyjemny dziwaczny lub mogący realnie występować

HALUCYNOIDY

Omamy fizjologiczne

• Omamy przy zasypianiu (hipnagogiczne)

• Omamy przy przebudzeniu (hipnopompiczne) zwykle wzrokowe (twarze, postaci) lub słuchowe (dźwięki, nawoływanie)

Omamy rzekome (pseudohalucynacje)

Nieprawidłowe doznania zmysłowe bez udziału bodźca. Powstają „we wnętrzu” pacjenta, w szeroko rozumianym wnętrzu pacjenta „we mnie, w jaźni” zwykle głosy umiejscawiane w głowie lub innej części ciała.

Omamy a nastrój

Jeśli treść omamów jest zgodna z obecnym nastrojem pacjenta np. osoba w nastroju depresyjnym niosą treści winy, kary, choroby, śmierci itp. - określamy je jako zgodne z nastrojem. Osoba w nastroju maniakalnym - treści megalomańskie, wyjątkowe cechy pacjenta, umiejętności, osiągnięcia itd. mogą być również niezgodne z nastrojem.

NASTRÓJ I AFEKT

• OBNIŻONY

• PODWYŻSZONY

• EUTYMIA

• DYSFORIA

• APATIA

• ZOBOJĘTNIENIE UCZUCIOWE

• CHWIEJNOŚĆ LUB LEPKOŚĆ EMOCJONALNA