VO8&9&10 Syndroom van Lynch & Stralingsbiologie & Syndroom van Down

wat voor syndroom is het syndroom van lynch?

kankersyndroom

wie krijgt het syndroom van lynch?

erfelijk → autosomaal dominant

hoe wordt een diagnose voor het syndroom van lynch gesteld?

• aantonen stapeling van fouten op nucleotide niveau

  • microsatelliet instabiliteit (MSI)

• aantonen afwezigheid van 1 of meer MMR eiwitten

  • hematoxyline-eosine (HE-) kleuring

• tumor → syndroom aannemelijk als:

  • darmkanker <50 jaar

  • darmkanker of andere tumoren in familie

• tumor → syndroom bewezen als:

  • =duidelijke ziekte-veroorzakende MLH1 mutatie in kiembaan DNA

hoe werkt het syndroom van lynch?

• heterozygoot defect voor MMR gen → homozygoot voor defect door toeval → defect MMR-systeem → stapeling mutaties → defecte eiwitten → cel ontsporing tot tumorcel

• MMR eiwit zoals MLH1 gen: tumor-onderdrukkende functie onderdrukt

• stapeling van fouten op nucleotide-niveau

• darm en baarmoeder: organen met veel delende cellen → meer fouten bij DNA replicatie

wat doet het MMR-systeem?

• DNA polymerase maakt fout

• verkeerde (aantal) nucleotide

• fout herkent door MMR-systeem

wat zijn de effecten van het syndroom van lynch?

• darm- en baarmoederkanker

• kanker op jonge leeftijd <50 jaar

• MMR gen mutatie zoals MLH1 mutatie in kiembaan

wat zijn de effecten van straling?

• vroeg: stralingsziekte

  • acute fase: misselijk, braken, diarree

  • latente fase: 3-14 dagen duur

  • manifestatiefase: patiënt krijgt opnieuw symptomen

  • → herstel of dood

  • oorzaak: hyperactivatie van beschermingsmechanisme tegen straling

• later: kanker

• lange termijn: mutatie in geslachtscellen

• sneldelende weefsels aangedaan

  • gastro-intestinaal

  • haematopoietisch (anemia, bloedstolling, immunosuppressie)

wat doet het p53 gen?

tumor suppressor gen

DNA schade: celdeling tegenhouden

DNA schade onherstelbaar: apoptose activeren

wat kan een kanker cel doen met het p53 gen?

mutatie → inactiveert p53-eiwit → cel niet in apoptose bij bestralen → geen nut

welke soorten straling hebben hogere of lagere LET?

• lagere LET: röntgen- en gammastraling → minder schade

• hogere LET: alfa-deeltjes, neutronen, ionenbundels→ meer schade

wie krijgt het syndroom van down?

• oudere moeders → foliumzuurtekort → trekdraden worden steeds kwetsbaarder bij leeftijd → non-disjunctie

hoe kan de diagnose van het syndroom van down gesteld worden?

• leeftijd van moeder + nekplooimeting + serum parameters PAPP-A en free B HCG

• combinatie groot → invasive procedure aanbevolen

• nekplooi (echo)

• NIPT

  • ratio of chromosoom 21 vergeleken met reference chromosoom

  • DNA uit moeder circulatie

  • duurder maar wel accurater dan FTS

• vruchtwaterpunctie

• vlokkentest

hoe werkt het syndroom van down?

• chromosoom 21-paar niet goed gesplitst → 3 chromosomen