Begrippen Havo Rechtsstaat totaal | Quizlet

Rechtsnorm

Gedragsregel die de door de overheid wettelijk is vastgelegd.

Publiekrecht

Het rechtsgebied dat de relatie tussen burger en overheid regelt.

Strafrecht

Het rechtsgebied dat bepaalt welk gedrag strafbaar is.

Burgerlijk recht/privaatrecht

Dit rechtsgebied regelt de afspraken tussen burgers onderling.

Rechtspersonen

Partijen in het burgerlijk recht, zoals burgers, verenigingen, bedrijven.

Rechtvaardigheid

De opvattingen die mensen hebben over goed en kwaad.

Rechtsstaat

Een rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur.

Rechtshandhaving

De staat moet ervoor zorgen dat iedereen zich aan de wet houdt.

Rechtsbescherming

Wetten beschermen burgers tegen machtsmisbruik van de overheid.

Geweldsmonopolie

De overheid mag als enige geweld gebruiken.

Autoritaire staat

Een bestuursvorm waarbij alle macht in handen is van één persoon (dictator), een familie, een kleine groep mensen, een partij of militairen.

Dictatuur

De meest vergaande vorm van een autoritaire staat, waarin inwoners vrijwel rechteloos zijn.

Grondwet

Document waarin staat wat de grondrechten zijn en hoe de staat is ingericht.

Grondrechten/mensenrechten

Basisrechten voor een menswaardig leven.

Klassiek grondrecht

Recht dat de overheid moet garanderen.

Sociaal grondrecht

Recht dat de overheid niet kan garanderen, maar waar zij zich wel voor moet inspannen.

Trias politica

De spreiding van de macht van de overheid over de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.

Wetgevende macht

Deze staatsmacht maakt de wetten waaraan burgers en overheid zich moeten houden.

Uitvoerende macht

Deze staatsmacht zorgt ervoor dat eenmaal goedgekeurde wetten worden uitgevoerd.

Rechterlijke macht

Deze staatsmacht beoordeelt of burgers of machthebbers wetten hebben overtreden en doet uitspraak in conflicten.

Checks and balances

Een systeem van wederzijdse controle en evenwicht tussen de drie staatsmachten.

Legaliteitsbeginsel

De overheid mag alleen de vrijheid van burgers beperken als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd.

Rechtszekerheid

Erop kunnen rekenen dat rechten gerespecteerd worden.

Wraking

Bij een rechtszaak vragen om vervanging van de rechter omdat je twijfelt aan diens onpartijdigheid.

Wetboek van Strafrecht

Hierin staan de meeste overtredingen en misdrijven.

Misdrijf

Ernstig strafbaar feit.

Overtreding

Minder ernstig strafbaar feit.

Criminaliteit

Alle misdrijven die in de wet staan.

Politie

Overheidsdienst die de openbare orde en veiligheid handhaaft en informatie over strafbare feiten verzamelt.

Officier van justitie

Openbare aanklager die de leiding heeft over het opsporingsonderzoek en een straf kan eisen tegen de verdachte.

Fouilleren

Onderzoek aan de kleding en het lichaam van een verdachte.

Dwangmiddelen

Opsporingsbevoegdheden.

Verdachte

Persoon van wie de politie een redelijk vermoeden heeft dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit.

Staande houden

De politie laat iemand stilstaan om hem te vragen naar zijn personalia.

Aanhouding, arrestatie

Een persoon meenemen naar het politiebureau voor verhoor.

Preventief fouilleren

Onderzoek aan de kleding en het lichaam van een persoon, zonder dat er sprake is van een verdenking.

Infiltratie

Undercover deelname van de politie aan een criminele organisatie.

Seponeren

Afzien van verdere rechtsvervolging.

Transactie

Geldboete of taakstraf van het Openbaar Ministerie, waarbij de schuld niet vaststaat.

Strafbeschikking

Een straf van het Openbaar Ministerie waarbij de schuld vaststaat.

Vervolgen

De officier van justitie stuurt het dossier naar de rechtbank en begint een rechtszaak.

Rechter

Een persoon die rechtspreekt en onderdeel is van de rechterlijke macht.

Onschuldvermoeden

Het principe dat een persoon onschuldig is, totdat de rechter heeft vastgesteld dat het tegendeel is bewezen.

Meervoudige kamer

Rechterlijk college bestaande uit drie rechters dat ernstige misdrijven behandelt.

Zitting

Moment waarop rechters de zaak behandelen.

Advocaat

Iemand die de verdachte bijstaat en verdedigt in een rechtszaak.

Gerechtshof

Als de veroordeelde of de officier van justitie het niet eens is met het vonnis, wordt de rechtszaak hier in hoger beroep opnieuw gedaan.

Hoge Raad

Hier worden de zaken in cassatie behandeld, dit is de hoogste rechter van Nederland.

Wraak en vergelding

Het leed dat iemand een ander heeft toegebracht moet (via de rechter) bestraft worden.

Afschrikking

Het vooruitzicht van straf moet mensen ervan weerhouden een misdaad te plegen.

Voorkomen van eigenrichting

Het is de taak van de overheid om te straffen en niet die van burgers.

Resocialisatie

Met een straf of maatregel probeert de overheid het gedrag van een dader te verbeteren, zodat hij zich aanpast aan de normen van de samenleving.

Beveiliging van de samenleving

De dader in de gevangenis opsluiten waardoor hij geen nieuwe misdrijven kan plegen.

Vrijheidsstraf

Straf die de vrijheid van een persoon beperkt, bijvoorbeeld een gevangenisstraf.

Taakstraf

Opgelegde werkstraf of gedragstraining (alleen bij jongeren).

Geldboete

Als straf moet een persoon een geldbedrag aan de staat betalen.

Vervangende hechtenis

Bij het niet betalen van een geldboete krijgt een persoon gevangenisstraf.

Bijkomende straf

Een straf naast de hoofdstraf die vaak te maken heeft met het gepleegde delict.

Voorwaardelijk

De dader krijgt een deel van de straf niet als hij zich tijdens zijn proeftijd aan bepaalde voorwaarden houdt.

Strafrechtelijke maatregel

Een maatregel bedoeld om de schade van een misdrijf te herstellen.

Terbeschikkingstelling (tbs)

Een maatregel die opgelegd wordt wanneer iemand een strafbaar feit heeft gepleegd, maar niet (geheel) verantwoordelijk gehouden kan worden omdat hij psychisch in de war was.

Jeugdstrafrecht

Het strafrecht voor jongeren van twaalf tot en met zeventien jaar.

Adolescentenstrafrecht

Bij jongeren tussen de 16 en 23 jaar kiest de rechter of de verdachte wordt veroordeeld volgens het jeugdstrafrecht of volwassenenstrafrecht.

Mediation

Conflictoplossing met behulp van een onafhankelijke bemiddelaar.

Burgerlijke rechtszaak

Rechtszaak tussen burgers onderling.

Geschil

Een conflict tussen partijen.

Eiser

Degene die de zaak aan de rechter voorlegt.

Gedaagde

De persoon van wie iets wordt geëist en die daarom voor de rechter wordt gedaagd.

Dagvaarding

Schriftelijke mededeling aan een persoon dat hij voor de rechter moet verschijnen.

Verweer

Reactie van de gedaagde op de eis.

Vonnis

Bindende uitspraak van de rechter in een rechtszaak.

Dwangsom

Het bedrag dat de verliezende partij moet betalen als de uitspraak van de rechter niet nageleefd wordt.

Immateriële schade

Lichamelijke en emotionele schade, zoals pijn en verdriet.

Vermogensschade

Financiële schade zoals schade aan spullen, geleden verlies en misgelopen winst.

Kort geding

Een versnelde en vereenvoudigde procedure voor spoedeisende zaken.

Bodemprocedure

Het burgerlijke proces waarbij een rechter een definitieve uitspraak doet na een kort geding.

Uitlokking

Opsporingsmethode waarbij de politie een persoon verleidt tot strafbaar gedrag waarvan niet vaststaat dat hij dat anders ook gedaan had.

Lokmiddel

Door de politie ingezette objecten of personen om wetsovertreders mee te lokken.

Grooming

Digitaal kinderen lokken.

Jury

Groep burgers die namens de samenleving bepaalt of een verdachte schuldig is of niet.

Doodstraf

Ter dood brengen van een veroordeelde, nadat de rechter deze straf heeft uitgesproken.

Levenslange gevangenisstraf

Zwaarste sanctie in Nederland, waarbij de gevangene na 25 jaar gevangenisstraf een verzoek kan indien voor vervroegde vrijlating.