Vierde dag - Al-Farabi en de verlichting

Al-Farabi

Filosoof uit de Islamitische Gouden Eeuw (750-1250), die verbonden was met de verlichting, maar niet de Europese verlichting

Dacht dat mensen hunkeren naar kennis en dat er een hiërarchie bestaat

• Algemene opinie, gezond verstand, voor iedereen

• Vijf praktische kunsten

• Wetenschappen → theologie en rechtswetenschappen geproduceerd ten dienste van religie

• Filosofie → enige universele kennisvorm

Erkende Plate en Aristoteles als enige filosofen

Averroes

Arabische filosoof uit de 12e eeuw, die werd gezien als vijand van de religie. Hij geloofde dat religie slechts gebouwd was op metaforische of allegorische taal en dat dit ondergeschikt is aan de filosofie. Hij was van mening dat er twee verschillende taalregisters zijn met verschillende denkvermogens. Hij vond dat filosofie de verbetering van religie was en deze waarheid verheft tot wetenschappelijk bewezen waarheid

Stelling van dubbele waarheid

Theorie van Averroes die stelt dat de waarheid van religie en filosofie elkaar soms tegenspreken

Allegorische taal

Taal die volgens Averroes op gebied van verbeelding is en kenmerkend voor de religie

Wetenschappelijke taal

Taal die volgens Averroes op gebied van intellect is en kenmerkend voor de filosofie

‘Wereld’

Zo werd de particuliere cultuur, bestaande uit een cultureel, wetenschappelijk, politiek en economisch netwerk, in het gouden tijdperk van de Islam (750-1250) genoemd. Europa viel hier buiten

Eurocentrisme

Ideologische discours dat de geschiedenis en toekomst bekijkt vanuit het vooroordeel van de suprematie van Europa. Volgens hen is Arabische filosofie geen cultuur

Bagdad

Was centrum van het hoogste culturele ontwikkelingsniveau dat de Islam was in het gouden tijdperk en had ongeveer dezelfde bescherming van vrij denken als Athene had tijdens de Griekse oudheid, hoewel dat vergeleken met nu nog zeer beperkt was en alleen voor vrije mannelijke burgers. Dit trok andere intellectuelen aan

Huis van de wijsheid

Wetenschappelijke instelling voor vertaling en studie van de belangrijkste filosofische, theologische en wetenschappelijk werken en centrum voor onderzoek. Hier kwamen leden van culturele en religieuze diversiteit samen die discuteerden vanuit universeel zichtpunt, waarbij de enige autoriteit de rationaliteit van argumenten was

Apodictisch

Dit zijn argumenten wanneer ze een logische consistentie hebben en vanuit zelfevidente principes zijn onderbouwd

Filosofie

Theorie met praktische implicaties en enige conceptuele ruimte waar we elkaar als mens ontmoeten en elkaar erkennen als gelijken

Aristoteles

Alle mensen hunkeren per nature naar kennis, kende een hiërarchie van verschillende kennissoorten met een graad van universaliteit en autonomie

• Kennis uit ondervinding, hoogste kennisvorm in verband met praktische zaken

• Technische kennis

• Wetenschap

• Wijsheid, de filosofie

Vond dat hoe meer iemand weet en hoe accurater de kennis is, hoe hoger iemand op de sociale piramide staat

Vijf praktische kunsten

Volgens Al-Farabi de redekunst, poëtische kunst, geheugen- en recitatiekunst, taalkunde en schrijfkunst

Recht

Vult volgens Al-Farabi de leegte van de religie in, bepaald over de niet-besproken thema’s

Theologie

Zoekt volgens Al-Farabi naar argumenten om de waarheid van religie te bewijzen

Sofistisch bewijs

Wanneer de filosofie niet voltooid is en niet op apodictische wijze onderbouwd, maar het bewijs voortkomt uit een vergelijking tussen verschillende stellingen/theorieën waardoor beweerd kan worden dat deze niet waar zijn

Dialectisch bewijs

Wanneer de filosofie niet voltooid is en niet op apodictische wijze onderbouwd, maar het bewijs vertrekt uit principes die niet zelfevident zijn maar wel door iedereen wordt aanvaard

Religie

Heeft een plaats en functie volgens Al-Farabi binnen systeem van kunsten en wetenschappen, is een beter te begrijpen vertaling van de filosofie. Wordt verwoord in allegorische taal aan de hand van niet-wetenschappelijke maar retorische bewijzen, is een instrument en effectiever om mensen te overtuigen van de waarheid van de filosofie. Bepaalt de sociale orde en functioneren van de maatschappij

Plato’s filosofie

Grijze zone tussen het dialectische en apodictische

Aristoteles’ filosofie

Voltooide filosofie

Model historische ontwikkeling van cultuur

1. Uitvinding van taal door volk

2. Creëren van vijf praktische kunsten en het uitbreiden van complexiteit en vocabulaire rijkdom van de taal als gevolg van reflectief werk op de taal

3. Taal evolueert tot de mogelijkheid tot het uitdrukken van wetenschappelijke en filosofische kennis

Verlichting (Al-Farabi)

Ontstaan zelfbewustzijn van wezenlijke universaliteit filosofie, dankzij vrijheid van meningsuiting

Arabische middeleeuwen

Filosofen en wetenschappers worden zich bewust van hun autonomie en suprematie

Hegel

Filosoof uit de Europese verlichting die geen vooruitgang zag in de Arabische filosofie. Volgens hem is de geschiedenis van wijsbegeerte steeds meer zelfkennis van de rede, en dat de geschiedenis een zoektocht is naar steeds betere formuleringen