Klasik Ahlak Metinleri - 1. Sınav | Quizlet

Ahlâkî tartışmaların ciddi sorunlarından biri olan görecelik (veya görecilik ya da rölativizm) =

Genel geçer, salt ahlâk değerleri olmadığını, bütün değerlerin çağlara, toplumlara, kişilere, kültür durumlarına, yaşam biçimlerine göre değiştiğini öne süren öğreti

Göreceliğe göre, değişmeyen, nesnel bir hakikat veya herkes için geçerli olan mutlak doğrular yoktur; aksine hakikat veya doğrular ....a göre değişir.
Göreceliğin en temel iddialarından biri de herhangi bir ahlâkî prensibin tüm insanlar ve tüm toplumlar için doğru olduğunu kanıtlayacak bir ....... olmadığıdır.

toplumlar
yöntemin/yolun

Antik Yunan'da insanların ahlâkla ilgili sorularının çoğunun mutlak doğru cevapları vardı. Bu kabuller ilk kez ne zaman değişti?

M.Ö. 5. yüzyılda ahlâkî inanç ve uygulamaların gelenek ve göreneklere bağlı olduğu ve toplumlar arasında ahlâkın büyük oranda birbirinden farklı olduğu görüşü ileri sürüldü.

Protagoras

İlk rölativist düşünür ve Sofist
"Her şeyin ölçüsü insandır; var olan şeylerin varlıklarının, var olmayan şeylerin yokluklarının ölçüsüdür."
Protagoras'a göre rüzgâr üşüyene göre soğuk, diğerlerine göre soğuk değildir. => bir şeyin iyi veya kötü olması, kişilere göre değişir

Protagoras'un bakış açısına göre neyden bahsetmek imkânsızdır? Bundan dolayı ... etik tarihinde değer rölativizminin ilk temsilcileri olarak kabul edilir

Evrensel değerlerden
Sofistler

Protagoras ayrıca ahlâkî kuralların toplumsal yaşamı mümkün kılmak için insanlar tarafından oluşturulmuş alışkanlık ve uzlaşımlar olduğunu iddia etmiştir => ... görecelik

etik

İlkçağda Sofistlerin insanı merkeze almasına, her şeyin ölçütü olarak insanı görmesine ilk tepkiyi ... verdi.
Ona göre bu görüş, bilgi ile ...yı eşdeğer tutmaktır.

Sokrates
algı

Sokrates'e göre algı, neyin ölçütü değildir?

Doğru bilginin

Platon'un bu konudaki görüşleri

İnsanların yaşayabileceği iyi hayat esasında tektir. Bunun nedeni ise iyiliğin insanların eğilimlerine, arzularına veya fikirlerine bağlı olmayan bir şey olmasıdır.

Platon'a göre insanların matematik hakkındaki düşünceleri matematiğin hakikatini nasıl etkilemiyorsa aynı şekilde ahlaki hakikatler de insanlardan bağımsız olarak vardır ve eğer gerekli eğitim verilirse insanlar bunları keşfedebilirler.
Platon'a göre ahlak ilkeleri, ...dir.

nesnel

Empricus'un benimsediği görecilik türü

Kısmen şüpheciliğe kısmen de geleneklerin ve kuralların çeşitliliğine dayalı bir görecelik

Empricus'a göre hangi konularda kültürler arasında çok fazla çeşitlilik vardır? r.

Giyinme, beslenme, ölülere davranma ve cinsel tercihler gibi kural ve adetlerde

Bazıları ahlaki göreceliği ... ve ... olmak üzere ikiye ayırır

bireysel
geleneksel

Tüm ahlaki ilkelerin bireysel kabuller nedeniyle haklı/doğru olduğunu iddia eden görecelik anlayışına .../bireysel görecelik denir.

öznel

Geleneksel ahlaki görecelik ise evrensel ahlak ilkelerinden söz edilemeyeceğini, ahlak ilkelerinin ... veya bireylerin kendi ....yle oluştuğunu iddia eder

kültürlerin
seçimleri

Öznelci bir kuramın iki niteliği

Eğer bir kuram "hırsızlık yapmak yanlıştır" gibi sıradan etik yargıların ne doğru ne de yanlış olduğunu savunursa öznelci olur.
Etik yargıların doğru ya da yanlış olabileceğini fakat bunların doğruluk ya da yanlışlığının sadece onları ifade eden kişinin psikolojisine bağlı olduğunu savunmak da öznelciliktir.

Öznelci düşünür Gilbert Harman

Ahlaki doğru, her insanın içgüdüsel olarak sahip olduğu görüşü ya da doğru olduğunu düşündüğü şeydir.

Öznelcilerin başkaları üzerinde hüküm sahibi olmakla ilgili düşünceleri

Ahlaki yargıların nesnel olduğunu kabul etmeyenlerden bazıları, insanların başkalarının eylemleri hakkında hüküm verecek yetkinlikte olmadığını düşünür. Onlar ahlakın bir vicdan meselesi olduğunu ve kendimiz için neyin doğru ve neyin yanlış olduğuna karar vermenin kendimize kaldığını iddia ederler. Ahlaki yargılar öznel yargılar oldukları için kişiden kişiye farklılık gösterir ve hiçbir ahlaki iddia ötekinden daha doğru veya daha yanlış değildir.

Billington'ın öznelciliğe karşı savı

Örneğin "kendin kadar komşunu da sev" buyruğu ilk defa M.Ö. 1000 yıllarında ifade edilmiştir. Bu yargıya herkes katılır ancak bu ilkenin geçerliliği herhalde ilk defa dile getirildiğinde başlamamıştır. Bu tür ilkelerin insanoğlunun ilk defa bu gezegende yaşamaya başlamasından beri evrensel olduğu bir gerçektir.

İnsanlar arasındaki diyalojik ilişki temelde ahlak eylemler üzerinden yürür. Ahlak, her bir bireyin ortak bir noktada buluşabilecekleri bir ... ortamı oluşturamayacaksa o zaman bizzat ... kavramının kendisi tartışmalı hale gelecektir. Pratik yaşamda erdemli davranışlar üzerinde uzlaşmanın reddedilmesi, aslında insanların hiçbir noktada buluşamayacakları imasını da içermektedir. (bunlar da Billington'ın görelilik eleştirisi)

diyalog
ahlak

Başkalarıyla iletişim kurabildiğimiz gayet açık olduğuna göre, bu kavramların kişileri aşan, kişiler arası ortak anlamının da olması gerekir. Öznelciliğin bir sonucu olarak iki farklı kişinin bazı kavramları kullandığında aynı anlamı kastetmediği ortaya çıkmaktadır. Öznelciliğin doğru kabul edilmesi halinde ortaya çıkacak başka bir sorun da kişilerin ahlaki yargılarda ............ .

hata yapıp yapmadığının nasıl anlaşılacağıdır

Ahlaka kültürel farklılıklar zemininde yaklaşanlara göre değerler, ilahi bir düzen ya da doğal bir modeli değil, belirli bir kültürde gelişme gösteren ... ve ...i yansıtır. Kültür ortamının değişmesiyle ahlakın da değiştiğini savunanlar, bu iddialarını toplumlardaki ahlaki inançlar ve pratiklerin alabildiğine çeşitlilik gösterdiğini öne sürerek temellendirmeye çalışırlar

gelenek
tercihler

Rölativistler, ahlaki doğrunun ya da yanlışın, bir davranışın ahlaki olarak kabul edilip edilmeyeceği meselesinin ancak sosyal ve tarihsel ... çerçevesinde değerlendirilebileceğini, bu hesaba katılmadan değerlendirmelerin yapılamayacağını iddia ederler.

bağlam

Göreceliği savunan çağdaş düşünürlerden Thomas Nagel tek bir hakikat bulunduğuna inanmaktansa doğru ve yanlışın belirli zaman ve ... tecrübeye bağlı olarak değiştiğini kabul etmenin daha makul olduğu kanaatindedir.

sosyal

Geleneksel ahlaki göreceliğe getirilebilecek eleştiri

Bir kültürün kendi içinde pek çok mesele üzerinde tam bir mutabakat olmayabilir; her kültürün kendi içinde farklı anlayışları olabilir. Bu durumda da bir kültürün kendi içindeki inançların veya davranışların hangi norm ve değer yargısına göre yargılanacağı sorunu ortaya çıkmaktadır

Rölativistlerin öne sürdüğü ortak normların olmadığı iddiası, hem toplumların kendi içindeki hem de toplumlar arası sorunları çözmeye bir katkı sunmadığı gibi sorunları ... hale getirir.

çözümsüz

Göreceliğin ilk savunucularından Sofistlere göre "adalet nedir?" sorusunu soramaz ve cevaplayamazsınız. Ancak, Atina'da adalet nedir, Korinthos'ta adalet nedir sorularını sorabilir ve cevaplayabilirsiniz. ..., Sofistlerin bu tür adalet anlayışını eleştirir.

MacIntyre

MacIntyre

Ona göre, eğer bir bireyden yürürlükteki kriterlerin devletten devlete ya da şehirden şehre değiştiğini dikkate alması istenirse bu durumda kişi, davranışlarına rehberlik edecek hiçbir kriter bulamaz. Dolayısıyla böyle bir birey, ne yapmak durumundayım, nasıl yaşamam gerekir gibi sorulara tutarlı bir cevap bulamaz. Ayrıca, böyle bir birey hangi toplumun kriterlerine uyacağına karar vermede zorlanacağı gibi kendi yaşadığı toplumun yürürlükteki yaşam tarzına riayet edip etmeme noktasında da bir seçim yapmak durumundadır.

Bernard Williams'a a göre bir kültürün başka kültürlerden etkilenmeden tamamen bireysel kalabilmesi mümkün değildir. Kültürler ya bütün olarak ya da kısmen birbirlerinin yaşam tarzlarından etkilenirler, bu kaçınılmazdır. Ayrıca sosyal olaylar ve eylemler tamamen farklı bir kültürün ürünü gibi de ele alınamaz. Dolayısıyla kültürlerin hem birbirinden etkilenmesi hem de farklı kültürlerin bir arada yaşaması görecelikten daha çok ... desteklemektedir.

evrenselliği

Westacott'a göre, ahlaki bakıştaki farklılıkları tetikleyen şey, aslında ortak değerleri maskeleyen ... anlaşmazlıklardır.

yüzeysel
(çocuk öldürmeyi kabul eden toplumlar aslında çocuğun çekeceği zorluğu engellemek için, kanyaklar yeterli olmadığından bunu kabul eder örneği gibi)

Ekonomik şartların getirdiği zorlukların yanında ... tartışmalar da ahlaki değerlerin görece ya da evrensel olup olmadığı tartışmalarına neden olabilir. Kürtaj tartışmaları buna örnek olarak verilebilir. ...'ın da değindiği gibi kürtaj yanlıları ile yaşam hakkı savunucularının arasındaki temel farklılık, insanları öldürmek ya da öldürmemek değil, fetüsleri gerçekten insandan sayıp saymamaktır.

biyolojik
Pojman

Kültürler arasındaki diğer bazı farklılıklar da insanların bağlı bulunduğu farklı ... inanışlarla açıklanabilir. Örneğin bazı topluluklar kölelikte hiçbir yanlış görmezken bazıları ise bunu bir bozukluk olarak görmüştür. Bu da ahlaki bakış açılarında temel ve ciddi bir anlaşmazlığa neden olur. Yine iki taraf da "tüm insanlar eşit olarak yaratılmıştır" kuralını onaylar ancak tarafların anlaşmazlığı, köleleştirilen kişilerin tam olarak insan olup olmadığı ile ilgilidir.
-
Tarihsel bir olgu olsa da modern dünyada artık köleliğin ... savunanların iddialarını kanıtlayan bir örnek olmadığı ortadadır.

olgusal
göreceliğini

Öyleyse rölativizmin, ahlaki doğru ve yanlışın görece olduğunu ispat etmede pek başarılı olmadığı rahatlıkla söylenebilir. Örneğin "hırsızlık kötüdür", "haksızlık etmek iyi değildir", "işkence etmek yanlıştır" gibi yargılar her sağduyulu insanın her zaman ve her yerde kabul edeceği gerçeklerdir. Başka bir ifadeyle, ahlaki uygulamaların ayrıntılarında kültürel bazı farklılıkların görülmesi hiçbir ... ... ... olmadığı anlamına gelmez.
Ayrıca kültürler arasında bazı ahlaki farklılıklarla birlikte birçok ahlaki değerin tüm kültürlerde ortak olduğu da görülmüştür.

objektif ahlaki değerin

Bireysel ve toplumsal yaşamdaki farklılıkların ahlaki göreceliğe neden olduğu öne sürülürken aslında farklılık ve değişimin daha çok ahlâk alanında mı yoksa ...-... alanında mı olduğu önemlidir.

örf adet

Mengüşoğlu

Farklı toplumlardaki değişik alışkanlıkları, sosyal kuralları ve geleneksel yaşam biçimlerini ahlâk alanı ile bir tutmamak gerekir. Gelenek ve örf adetler toplumsal değişmelerden etkilenerek değişebilir, ancak ahlâkî alanda görecelik söz konusu değildir.

Pojman'a göre eğer ahlâkı neyden ayırırsak insan yaşamı ve mutluluğu için gerekli olan bazı evrensel ahlâk ilkelerinin temellerini atmış oluruz?

görgüden

Görecelik ve nesnellik arasında seçim yapmayan düşünür Scheler ve benzeri düşünürlerin yaklaşımı

Hem görecelik hem de mutlaklık ya da evrensellik geçerli. Değerlerin insanın tarihsel konumuna ve içinde bulunduğu zamanın şartlarına göre değiştiğini yani görece olduğunu ancak özleri itibariyle değerlerin insanüstü ve zaman üstü olduğunu belirtirler.

Kıyaslanamazlık

Göreceliğe göre ahlaki normlar için ortak standartlar yoktur. Ahlaki değerleri birbiriyle karşılaştırmaya yönelik önerge ve yargılar reddedilir.

Görecelik, korkunç sosyal geleneklere ahlaki olarak karşı çıkılmasına nasıl engel olur?

Yine her toplumun içindeki alt grupların bakış açılarının farklı olacağı var sayıldığında, bir toplumun kendi içinde bile ahlaki uzlaşma sağlama imkanı kalmayacaktır. Eğer görecelik doğruysa bu, kadınlara şiddet ve kölelik gibi en kötü şeylerin bile savunulabilir olduğunu ima eder. Çünkü bu tür uygulamaların yaygın olduğu toplumun normları kölelik ve kadına şiddet gibi uygulamaları yanlış olarak görmez.
("Bakış açısı" savı)

Görelilik metninin bağlandığı son nokta:
İşkence, şiddet ve kölelik gibi uygulamaların yaygın olduğu toplumlar göreceliği bir kalkan olarak kullansalar da bu tür eylemlerin hiçbir şekilde savunulabilir bir tarafı olmadığı ortadadır. Ancak ... farklılıkların bazı alanlarda göreceliğe alan açtığı söylenebilir. Bu nedenle göreceliğin geçerli olabileceği bazı alanlar ile asla geçerli olamayacağı alanların olduğu yaklaşımı daha gerçekçi durmaktadır.

toplumsal