Krzyżówki genetyczne

Krzyżówki genetyczne

metoda stosowana w genetyce do przewidywania dziedziczenia cech i określania genotypów potomstwa na podstawie znanych genotypów rodziców. Poniżej przedstawiam krok po kroku, jak rozwiązywać krzyżówki genetyczne:

Krok 1 ; określenie alleli

Allele dominujący ?

Allele recesywny ?

• Allele dominujące zapisujemy dużą literą (np. A).

• Allele recesywne zapisujemy małą literą (np. a).

Przykład: Gen odpowiedzialny za kolor oczu może mieć allel dominujący (A – brązowe oczy) i recesywny (a – niebieskie oczy).

Krok 2 : ustalanie genotypów rodziców

Zidentyfikuj genotypu rodziców ?

• Homozygota dominująca: AA

• Heterozygota: Aa

• Homozygota recesywna: aa

Krok 3 : sporządzenie krzyżówki kogo ?

Punnetta

Krok 3 : sporządzenie krzyżówki Punnetta

• Zobaczyć możliwe kombinacje alleli w potomstwie.

Przykład 1: Krzyżówka Aa x Aa

1. Genotypy rodziców: Ojciec Aa, Matka Aa.

2. Rozpisz gamety każdego rodzica:

• Ojciec: A, a

• Matka: A, a

A (Matka) a (Matka)

A (Ojciec) AA Aa

a (Ojciec) Aa aa

3. Potomstwo:

• Genotypy: 1 × AA, 2 × Aa, 1 × aa

• Fenotypy: 3 × dominujące, 1 × recesywne (jeśli cecha zależy od alleli A i a).

Krok 4 : interpretacja wyników

A (Matka) a (Matka)

A (Ojciec) AA Aa

a (Ojciec) Aa aa

Potomstwo:

• Genotypy: 1 × AA, 2 × Aa, 1 × aa

• Fenotypy: 3 × dominujące, 1 × recesywne (jeśli cecha zależy od alleli A i a).

• Proporcje genotypów: określ stosunek, np. 1:2:1 (AA:Aa:aa).

• Proporcje fenotypów: określ cechy, np. 3:1 (dominujące:recesywne).

Przykłady szczególnych krzyżówek

Krzyżówka Aa x aa

1. Genotypy rodziców: Aa (heterozygota) x aa (homozygota recesywna).

2. Gamety:

• Ojciec: A, a

• Matka: a, a

a (Matka) a (Matka)

A (Ojciec) Aa Aa

a (Ojciec) aa aa

3. Potomstwo:

• Genotypy: 2 × Aa, 2 × aa

• Fenotypy: 2 dominujące, 2 recesywne (stosunek 1:1).

Cechy sprzężone z płcią ?

Przykład ?

ziedziczone poprzez chromosomy płciowe, np. daltonizm.

• Daltonizm: allel recesywny d na chromosomie X.

• Kobiety: XX, mężczyźni: XY.

Przykład:

Matka nosicielka (XᴰXᵈ) × Ojciec zdrowy (XᴰY)

Xᴰ (Ojciec) Y (Ojciec)

Xᴰ (Matka) XᴰXᴰ XᴰY

Xᵈ (Matka) XᴰXᵈ XᵈY

• Potomstwo:

• Córki: 50% zdrowe (XᴰXᴰ), 50% nosicielki (XᴰXᵈ).

• Synowie: 50% zdrowi (XᴰY), 50% chorzy (XᵈY).