histologia- tkanka łączna

Z jakiego listka zarodkowego pochodzi tkanka łączna?

Z mezodermy (z wyjątkiem tkanki łącznej głowy i szyi).

Jakie jest pochodzenie tkanki łącznej okolic głowy i szyi?

Pochodzi z grzebieni nerwowych, czyli ma pochodzenie ektodermalne (neuroektodermalne).

Z jakich komórek macierzystych pochodzą komórki tkanki łącznej?

Z mezenchymalnych komórek macierzystych (MSCs).

Jakie zdolności mają mezenchymalne komórki macierzyste (MSCs)?

Są multipotencjalne – mogą różnicować się w wiele typów komórek.

Skąd można pozyskiwać MSCs?

Z pępowiny, łożyska, szpiku kostnego, tkanki tłuszczowej i innych tkanek.

Jakie funkcje pełni tkanka łączna?

Oddziela tkanki i narządy, tworzy torebki i rusztowanie narządów, magazynuje, transportuje, wprowadza naczynia krwionośne, zawiera komórki odpornościowe, pełni funkcje metaboliczne (np. termoregulacja), tworzy szkielet.

Jakie komórki powstają z MSCs?

Komórki kości, chrząstki, fibroblasty, komórki tłuszczowe, komórki szpiku kostnego, mięśni.

W jakie funkcje metaboliczne zaangażowana jest tkanka łączna?

Między innymi w termoregulację.

Jaką funkcję pełni tkanka łączna w kontekście nadawania kształtu narządom?

Tworzy torebki i osłonki narządów.

Jakie struktury tkanki łącznej pełnią funkcję podporową?

Chrząstka i kości.

Jakie substancje są transportowane dzięki tkance łącznej?

Tlen, dwutlenek węgla, substancje odżywcze, metabolity i hormony.

Jakie elementy tkanki łącznej odpowiadają za transport?

Krew, limfa i substancja międzykomórkowa.

Co magazynują adipocyty?

Lipidy.

Co magazynuje kość?

Jony wapnia (Ca²⁺).

Co magazynuje substancja międzykomórkowa?

Wodę.

Jaką funkcję obronną pełni tkanka łączna?

Umożliwia reakcje immunologiczne.

Które elementy tkanki łącznej są związane z transportem substancji?

Krew, limfa, substancja międzykomórkowa.

Jakie są główne komórki tkanki łącznej właściwej?

Fibroblasty, fibrocyty, mastocyty, plazmocyty, histiocyty.

Czym są mastocyty?

Komórkami tucznymi wywołującymi lokalny stan zapalny (np. podczas alergii).

Czym są plazmocyty i jakie mają funkcje?

To komórki plazmatyczne pochodzące z limfocytów B, które wydzielają przeciwciała.

Czym są histiocyty i jaka jest ich rola?

To tkankowe makrofagi odpowiedzialne za fagocytozę.

Jakie komórki układu odpornościowego znajdują się w tkance łącznej właściwej?

Mastocyty, plazmocyty, histiocyty.

Jakie komórki występują w tkance tłuszczowej?

Adipoblasty i adipocyty.

Jakie komórki występują w tkance kostnej?

Osteoblasty, osteocyty i osteoklasty.

Jakie komórki występują w tkance chrzęstnej?

Chondroblasty, chondrocyty i chondroklasty.

Jakie komórki należą do tkanki płynnej (krwi i limfy)?

Krwinki.

Co oznacza skrót ECM?

Extracellular matrix – substancja międzykomórkowa.

1. Jaką konsystencję ma substancja podstawowa ECM?

Jest uwodniona, amorficzna i żelowa.

Jakie związki zawiera substancja podstawowa ECM?

Glikozaminoglikany, proteoglikany, glikoproteiny.

Jakie rodzaje włókien występują w ECM?

Kolagenowe, siateczkowe i sprężyste.

Z czego zbudowane są włókna kolagenowe?

Z kolagenu, który zapewnia wytrzymałość na rozciąganie.

Jaka jest funkcja włókien siateczkowych?

Tworzą delikatną sieć wspierającą komórki i narządy.

Czym charakteryzują się włókna sprężyste?

Są elastyczne i umożliwiają powrót do pierwotnego kształtu po rozciągnięciu.

Z czego składa się substancja międzykomórkowa (ECM)?

Z substancji podstawowej i włókien.

Jakie rodzaje włókien występują w ECM?

Kolagenowe, siateczkowe (retikulinowe, srebrochłonne) i sprężyste.

Jakie typy tkanki łącznej zalicza się do tkanki zarodkowej?

Tkanka mezenchymatyczna (mezenchyma) i tkanka łączna galaretowata (galareta Whartona).

Gdzie występuje tkanka łączna wiotka?

Między tkankami i narządami, np. w blaszce właściwej błony śluzowej.

Jakie są rodzaje tkanki łącznej zbitej?

Zbita o układzie regularnym (np. więzadła, ścięgna) i nieregularnym (np. skóra właściwa, torebki narządów).

Co dominuje w tkance łącznej siateczkowej i gdzie występuje?

Włókna siateczkowe; występuje np. w szpiku kostnym i narządach limfatycznych.

Jakie tkanki należą do tkanki łącznej wyspecjalizowanej?

Tkanka tłuszczowa, chrzęstna, kostna, krew, limfa, tkanka hematopoetyczna (szpik kostny) oraz komórki układu limfatycznego.

Podaj przykład glikozaminoglikanu bez grup siarczanowych.

Kwas hialuronowy.

Jakie glikozaminoglikany mają grupy siarczanowe?

Siarczan chondroityny, siarczan dermatanu, siarczan heparanu, siarczan keratanu.

Gdzie występuje siarczan chondroityny?

W chrząstce i kościach.

Gdzie występuje siarczan dermatanu?

W skórze, więzadłach i ścięgnach.

Gdzie występuje siarczan heparanu?

• W błonie podstawnej i skórze właściwej.

Gdzie występuje siarczan keratanu?

W chrząstce, kościach i rogówce.

Agrekan

• Skład: siarczan chondroityny, siarczan keratanu

• Lokalizacja: chrząstka

• Funkcja: mechaniczna (wytrzymałość na zgniatanie)

Dekoryna

• Skład: siarczan chondroityny, siarczan dermatanu

• Lokalizacja: substancja podstawowa

• Funkcja: wiąże czynniki wzrostu

Perlekan

• Skład: siarczan heparanu

• Lokalizacja: blaszki podstawne

• Funkcja: filtracyjne, strukturalna

Syndekan

• Skład: siarczan chondroityny, siarczan heparanu

• Lokalizacja: powierzchnie komórek

• Funkcja: adhezja komórek

Co tworzą proteoglikany w istocie podstawowej?

Żel międzykomórkowy.

Jakie składniki wiążą proteoglikany?

Polikationy i kationy.

Co umożliwia wiązanie polikationów przez proteoglikany?

Hydratację tkanki i nadanie jej napięcia.

Gdzie proteoglikany modulują filtrację?

W kłębuszkach nerkowych.

Co tworzą proteoglikany w kościach?

Strukturę kości.

Jaką funkcję pełnią proteoglikany w chrząstce?

Wpływają na ściśliwość chrząstki (np. agrekan).

Co wiąże fibronektyna?

Komórki z ECM.

Gdzie występują lamininy? Co wiążą?

W błonach podstawnych. Komórki z kolagenem IV.

Co robią metaloproteinazy?Jakie funkcje pełnią?

Trawią składniki ECM. rzebudowa tkanki, wzrost, podziały, migracja komórek.

Jakie przykłady metaloproteinaz?

Kolagenazy, żelatynazy, stromelizyny.

Czym jest kolagen?

Glikoproteiną, najobfitszym białkiem organizmu.

Gdzie wytwarzany jest kolagen?

Głównie przez fibroblasty. W mniejszym stopniu przez chondroblasty, osteoblasty, ale też komórki nabłonkowe

Jakie włókna tworzy kolagen?

• Włókna kolagenowe (50-500 nm) i siateczkowe (10-50 nm).

Co jest niezbędne do hydroksylacji proliny (P) i lizyny (L) w syntezie kolagenu?

Witamina C.

Co to jest glikozylacja w syntezie kolagenu?

Proces dodawania cukrów do preprokolagenu.

Co się dzieje z preprokolagenem po glikozylacji?

Łączy się w potrójną spiralę tworząc prokolagen.

Jak prokolagen trafia poza komórkę?

Transportowany przez aparat Golgiego i wydzielany przez egzocytozę.

Co się dzieje z prokolagenem po wydzieleniu z komórki?

Odcięcie obu końców prokolagenu, co prowadzi do powstania tropokolagenu.

Co umożliwia odcięcie końców prokolagenu?

Agregację tropokolagenu w fibryle kolagenu.

Co powstaje z tropokolagenu?

Fibryle (włókienka) kolagenu.

Jakie struktury powstają z fibryli kolagenu?

Włókna kolagenu i pęczki włókien kolagenowych.

Co umożliwia tworzenie potrójnej spirali prokolagenu?

Łączenie trzech łańcuchów polipeptydowych.

Gdzie zachodzi synteza kolagenu?

Synteza kolagenu zachodzi w siateczce szorstkiej.

Jakie struktury powstają w procesie syntezy kolagenu w siateczce szorstkiej?

Powstają pojedyncze łańcuchy prokolagenu, zwane łańcuchami alfa.

Jak nazywają się dodatkowe sekwencje aminokwasowe na końcach łańcuchów alfa?

Dodatkowe sekwencje aminokwasowe na końcach łańcuchów alfa nazywane są propeptydami.

Jakie są etapy modyfikacji potranslacyjnej prokolagenu?

1. Odcięcie sekwencji sygnałowej.

2. Hydroksylacja prolin i lizyn.

3. Glikozylacja wybranych cząsteczek hydroksylizyny.

Jakie enzymy katalizują hydroksylację prolin i lizyn?

Hydroksylacja prolin i lizyn jest katalizowana przez hydroksylazę.

Jakie związki powstają w wyniku hydroksylacji prolin i lizyn?

W wyniku hydroksylacji powstają cząsteczki hydroksyproliny i hydroksylizyny.

Co przyłącza się podczas glikozylacji hydroksylizyny?

Do hydroksylizyny przyłącza się glukoza lub galaktoza.

Jaką rolę pełnią propeptydy w strukturach helikalnych prokolagenu?

Propeptydy odgrywają rolę w powstawaniu struktur helikalnych oraz zapewniają rozpuszczalność cząsteczek prokolagenu, zapobiegając ich spontanicznej agregacji.

Dokąd są transportowane cząsteczki prokolagenu po modyfikacji?

Cząsteczki prokolagenu są transportowane w pęcherzykach do aparatu Golgiego.

Jakie modyfikacje kolagenu zachodzą w aparacie Golgiego?

W aparacie Golgiego do cząsteczek prokolagenu przyłączają się łańcuchy oligosacharydowe.

Co dzieje się z prokolagenem po wydzieleniu do przestrzeni zewnątrzkomórkowej?

Enzymy proteolityczne (peptydazy prokolagenu) odcinają telopeptydy z obu końców cząsteczki, tworząc tropokolagen.

Co tworzą cząsteczki tropokolagenu w przestrzeni zewnątrzkomórkowej?

Cząsteczki tropokolagenu spontanicznie tworzą struktury ostatecznego kolagenu.

Jak są wzmacniane włókna kolagenu?

Włókna kolagenu są wzmacniane wiązaniami kowalencyjnymi pomiędzy cząsteczkami lizyny i hydroksylizyny sąsiadujących cząsteczek tropokolagenu.

Ile typów kolagenu występuje u człowieka?

U człowieka występuje 29 typów kolagenu.

Z ilu polipeptydów składa się każda cząsteczka kolagenu?

Każda cząsteczka kolagenu składa się z 3 polipeptydów.

Ile genów koduje polipeptydy kolagenu u człowieka?

U człowieka co najmniej 44 geny kodują polipeptydy kolagenu.

Jaką formułę ma kolagen typu I?

Kolagen typu I ma formułę (α1)₂α2, co oznacza, że jest zbudowany z dwóch łańcuchów α1 i jednego łańcucha α2 (heterotrimer)

Jaką formułę ma kolagen typu II?

Kolagen typu II ma formułę (α1)₃, co oznacza, że jest zbudowany z trzech łańcuchów α1 (homotrimer).

Jaka jest główna cecha kolagenu typu I? Gdzie występuje?

• tworzy grube pęczki odporne na rozciąganie.

• występuje w kości, zębinie, ścięgnach, więzadłach, torebkach włóknistych narządów, skórze właściwej i tkance łącznej wiotkiej.

Jaka jest główna funkcja kolagenu typu II? Gdzie występuje?

• nadaje chrząstce odporność na zgniatanie.

• występuje w chrząstce, ciele szklistym oka i w krążkach międzykręgowych (dyskach kręgosłupa).

Jakie włókna tworzy kolagen typu III? Gdzie występuje?

• występuje w szpiku kostnym, tkankach limfatycznych, wątrobie, naczyniach krwionośnych i mięśniach gładkich.

• tworzy włókna siateczkowe i nie tworzy pęczków.

• tworzy sieci oplatające komórki w delikatnych tkankach.

Jaką cechę charakterystyczną ma kolagen typu IV? Gdzie występuje?

• nie tworzy pęczków ani włókien, ale tworzy luźne sieci.

• występuje w błonie podstawnej.

Gdzie występuje kolagen typu V?

• występuje w zarodku: w owodni, kosmówce i pochewkach ścięgnistych.

Gdzie występuje kolagen typu VII? Jaką strukturę tworzy?

• występuje w błonach podstawnych naskórka i jest wytwarzany przez komórki śródbłonka.

• tworzy fibryle włókna zakotwiczające błony podstawne w tkance łącznej.

Z jakiego kolagenu zbudowane są włókna siateczkowe (retikulinowe, srebrochłonne)?

Włókna siateczkowe są zbudowane z kolagenu typu III.

Jaką strukturę tworzą włókna siateczkowe?

Włókna siateczkowe tworzą sieć oplatającą i spajającą komórki.

Gdzie występują włókna siateczkowe?

Włókna siateczkowe występują w narządach limfatycznych, szpiku, nerce, wątrobie, skórze i wokół naczyń krwionośnych.

Jaką funkcję pełnią włókna sprężyste?

Włókna sprężyste nadają tkance elastyczność, rozciągają się do 150% swojej długości i powracają do pierwotnych rozmiarów.