hemoglobin

hoá sinh

Hb là 1

chromoprotein màu đỏ có nhóm ngoại là 1 nhan porphyrin kết hợp với fe2+

fe 2+ là

heme

hồng cầu chứa

32% Hb

máu chứa

15% Hb

Hb gồm

heme liên kết với protein

cấu tạo heme

gồm 1 nhân porphyrin liên kết với fe 2+

hb còn được gọi là

porphyrinoprotein hay hemoprotein

cấu tạo porphyrin gồm

porphin gắn với các gốc nhất định ở các vị trí 1,2,3,4,5,6,7,8

porphin gồm

4 vòng pyrol liên kết với nhau qua 4 cầu nói methenyl

uroporphin là

A P

uroporphyrin I và III khác nhau ở vị trí vòng pyrol IV

I là P A ; III là A P

coproporphyrin

M P

coproporphyrin I và III khác nhau chỗ vị trí vòng pyrol IV

I là P M; III là M P

trong nước tiểu thì

uroporphyrin tan nhiều nhất

coproporphyrin tan trung bình trong

nước tiểu

porphyrin thì

ít tan trong nước tiểu

nhân porphyrin trong cấu tạo heme là

protoporphyrin IX gồm porphyrin liên kết với các sau

sự liên kết giữa Fe và protoporphyrin IX : Fe++ liên kết phối trí với nito của

4 nhân pyrol tạo thành heme

heme bị oxy hoá

chuyển thành hematin

hematin có thể tách riêng dưới dạng muối chlohydrate gọi là

là hemin là tinh thể màu tím

hematin có thể tách riêng dưới dạng muối chlohydrate gọi là hemin

phản ứng dùng tìm vết máu trong pháp y

globin là 1 protein gồm 4 chuỗi polypeptide :

2 chuỗi alpha mỗi chuỗi gồm 141 aa và 2 chuỗi beta mỗi chuỗi 146 aa

bào thai

có ái lực cao với oxy

HbA (Hb của người trưởng thành) gồm

2 chuỗi alpha , 2 chuỗi beta ký hiệu alpha 2 beta 2

Hb A2 gồm

2 chuỗi alpha và 2 chuỗi gamma ký hiệu là alpha 2 gamma2 chiếm 2,5% tổng số Hb

Hb S

Hb của bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm

Hb S khác với Hb A

acid glutamic vị trí thứ 6 trên chuỗi beta được thay bằng Val

Hb C

hồng cầu hình bia

Hb C trong đó

acid glutamic vị trí thứ 6 trên chuỗi beta được thay bằng lysine

phân tử Hb gồm

4 đơn vị liên kết với nhau , mỗi đơn vị gồm 1 heme liên kết với 1 chuỗi polypeptiede

HbA1c phản ánh

glucose máu khoảng 3 tháng trước đó

thiếu máu hồng cầu hình liềm

hồng cầu biến dạng, dễ vỡ => thiếu máu mạn

oxy kết hợp Hb tạo thành ( không phải là phản ứng OXH)

oxyhemoglobin

ở tế bào Hb nhả oxy độ bão hoà oxy 64%

pH acid, pCO2 tăng

ở phổi Hb kết hợp oxy , độ bão hoà oxy 96%

pH kiềm, pCo2 giảm

Hb kết hợp với CO2 qua nhóm amin tự do của globin tạo thành

dẫn xuất carbamin

Hb kết hợp với CO tạo thành

carboxyhemoglobin rất bền

CO có ái lực với Hb gấp 210 lần so với ái lực của oxy với Hb nên

nó đẩy O2 ra khỏi Hb (O2)4

để điều trị ngộ độc CO người ta sử dụng hỗn hợp khí

95% O2 và 5% CO2

Hb bị oxy hoá tạo thành

methemoglobin (MetHb)

MetHb nhiều gây ngộ độc

vì không có khả năg vận chuyển oxy , để khử MetHb thành Hb

tác nhân của sự oxy hoá Hb

nitrit ( phân hoá học ) , clorat ( thuốc diệt cỏ), thuốc nhuộm ROS nội sinh ( thường tồn tại dưới dạng các gốc tự do như H2O2 ..)

enzyme diaphorase

khử MetHb thành Hb

Xanh methylene và vitamin C

có khả năng khử MetHb thành Hb

Hb có khả năng xúc tác phản ứng

phân huỷ H2O2

Hb có khả năng xúc tác phản ứng phân huỷ H2O2

tìm vết máu trong nước tiểu ( do tạo phức màu xanh )

phân tử 2,3 Diphossphoglycerat (DPG) kết hợp với Hb

ở trạng thái deoxyhemoglobin

myoglobin cấu tạo gồm

1 chuỗi polypeptide liên kết với 1 heme

myoglobin có ái lực với Oxy

cao hơn Hb với Oxy

myoglobin là kho dự trũ oxy

có nhiều trong cơ vân cơ xương đặc biệt là cơ tim

cytochrome là 1 sắc tố màu nâu đỏ

có vai trò vận chuyển điện tử trong các phản ứng oxy hoá khử

peroxydase và catalase

enzyme xúc tác phản ứng phân huỷ H2O2

globin được tổng hợp

theo cơ chế tổng hợp của protein

heme tổng hợp xong

rời ty thể ra bào tương

hem kết hợp với globin qua liên kết phối trí

giữa fe++ và nito của nhân imidazol trong histidine

tổng hợp Hb chủ yếu xảy ra ở

cơ quan tạo huyết như tuỷ xương, hồng cầu non,……

bilirubin được tạo ra

ở hệ võng nội mô

biliverdin bị khử thành bilirubin

bởi enzyme biliverdin reductase

ở gan và 1 phần ở ruột và thận , bilirubin tự do liên hợp với acid glucuronic

thành bilirubin diglucuronate và 1 ít bilirubin monoglucuronic

bilirubin tự do liên hợp với acid glucuronic

dưới dạng hoạt hoá uridine disphosphate glucuronate = UDP Glucuronate

bilirubin liên hợp tan trong nước và diazo nhanh nên gọi là

bilirubin trực tiếp

bilirubin là

sắc tố mật chủ yếu của người

bilirubin tự do ( bilirubin gián tiếp, bilirubin không liên hợp)

không tan trong nước
độc cho cơ thể
phản ứng diazo chậm

bilirubin liên hợp ( bilirubin trực tiếp )

tan được trong nước
ít độc cho cơ thể
phản ứng diazo nhanh

trường hợp thiếu enzyme vi khuẩn ruột : do dùng kháng sinh, trẻ sơ sinh những tuần đầu

→ phân có màu xanh ( biliverdin )

bilirubin tăng cao vượt khả năng kết hợp với protein

lượng dư khuếch tán vào các mô gây vàng da

vàng da do dung huyết ( vàng da trước gan ) do nguyên nhân

• bệnh lý HbS ,Hb C

• thalassemia

• bất đồng nhóm máu

• thiếu enzyme G6PD

• sốt rét ác tính

các xét nghiệm dùng khi vàng da do dung huyết (máu :)

bilirubin gián tiếp tăng chủ yếu ( kèm theo tăng bilirubin toàn phần )

các xét nghiệm dùng khi vàng da trước gan (nước tiểu)

: bilirubin ( -) ; urobilinogen tăng

các xét nghiệm dùng khi vàng da trước gan ( phân )

stercobilirubin tăng

xét nghiệm vàng da do tắc mật ( máu )

bilirubin trực tiếp tăng chủ yếu ( kèm theo tăng bilirubin toàn phần)

xét nghiệm vàng da do tắc mật (nước tiểu )

bilirubin (+) ( STM dương )

Urobilinogen giảm

Xét nghiệm vàng da do tắc mật (phân )

stercobilirubin => phân nhạt màu

vàng da tại gan có

viêm gan cấp, viêm gan mạn, xơ gan , suy gan

viêm gan cấp

tắc đường mật nhỏ trong gan => tăng bilirubin trực tiếp là chủ yếu

viêm gan mạn, xơ gan , suy gan

tăng bilirubin trực tiếp và gián tiếp

vàng da do bệnh lý ở sơ sinh

do nguyên nhân tan máu hoặc do di truyền

vàng da sơ sinh thường gặp vàng da sinh lý và vàng da do sinh non

tăng bilirubin gián tiếp là chủ yếu

bilirubin không liên hợp

còn gọi là bilirubin gián tiếp

Đời sống TB của hồng cầu

120 ngày

Khi hồng cầu chết

Hb bị thoái hóa, globin và Fe có thể được sử dụng trở lại còn nhân porphyrin bị đào thải

urobilinogen, stercobilinogen đc tái hấp thu về

gan, theo tĩnh mạch cửa 1 phần, 1 phần đào thải theo phân tạo sắc tố cho phân (stercobilin)

urobilinogen, stercobilinogen 1 phần theo máu về gan, đc oxh thành
1 phần đến

bilirubin (chu trình gan ruột)
thận đào thải qua nước tiểu

Tạo bilirubin

biliverdin bị khử -> bilirubin tự do (vàng đỏ) khong tan trong H2O, độc, gây ngứa, còn gọi là bilirubin gián tiếp (chất độc nội sinh), chuyển vào máu, kết hợp albumin của huyết thanh rồi chuyển về gan

Thoái hóa Hem dẫn đến tạo ra

sắc tố mật biliverdin, bilirubin, xảy ra chủ yếu ở TB thuộc hệ thống võng nội mô như gan, lách, tủy xương