History and Methods, theme 1

Vaststelling van Academische Psychologie

Wanneer vond het begin van de moderne psychologie plaats?

het begin van de moderne psychologie vond plaats toen de psychologe een duidelijke breuk maakte met haar verleden, inclusief een breuk met het paranormale.

in de 19e eeuw sloten de eerste psychologen zich aan bij de wetenschap, die toen nog vooral was gefocust op het vaststellen van feiten en niet het testen van theorieën (wat tegenwoordig juist wel is waar de psychologie zich op focust).

Door wie kwam het eerste psychologie laboratorium tot stand in de 19e eeuw? En uit welke 3 denkrichtingen bestond dit?

Door Wilhelm Wundt.

Het eerste psychologische laboratorium bestond uit de integratie van 3 denkrichtingen:

1. Studie van sensatie

2. Associationistische filosofie

3. Neurowetenschap

Studie van sensatie

Ontwikkelingen uit de sensorische fysiologie die een wetenschappelijke benadering vormen.

Associationistische filosofie

Hogere mentale processen kunnen bestudeerd worden.

Neurowetenschap

Hogeren of cognitieve processen houden verband met de hersenen.

Ernst Weber …

Ernst Weber bestudeerde de functies van het menselijk lichaam (fysiologie), en dan specifiek de sensorische zenuwen.

Sensorische psychofysiologie

Dit is een nieuw onderzoeksgebied opgericht door Ernst Weber. Hierin onderzocht hij hoe stimulatie van een sensorische zenuw sensaties veroorzaakte, en vervolgens sensaties op zichzelf.

Het kunnen onderscheiden van de tweepunts-drempel

Het kunnen detecteren of de huid door 1 of 2 punten wordt aangeraakt.

JND = Just Noticeable Difference

Dit is het net merkbare verschil tussen 1 of 2 punten (dit staat in verband met de tweepunts-drempel)

De wet van Weber

JND (Just Noticeable Difference) / stimulusintensiteit = constant

Psychofysica

Toen Gustav Theodor Fechner het werk van Weber voort zetten onder een andere naam, werd dit psychofysica genoemd.

De wet van Fechner

Fechner heeft de wet van Weber aangepast tot een logaritmische functie en dit wordt tegenwoordig de wet van Fechner genoemd.

S = K x log R

S is de psychologische sensatie die wordt berekend met een constante k, vermenigvuldigt met de logaritme van de fysieke stimulusintensiteit R.

‘Coalescentie’-hypothese

Ideeën komen voort uit ervaringen (een baby wordt dus blanco geboren), waarna nieuwe ideeën worden gecreëerd vanuit samenvoeging van andere ideeën. Ideeën bestaan dus niet alleen maar uit de ervaringen van iemand, maar ook hoe gedachten met elkaar samenkomen, het is een biologisch proces.

De ‘brick wall’-hypothese

De geest is een soort machine, waarbij ideeën in die machine komen en in die machine worden vastgelegd. Het is een mechanisme waarbij gedachten altijd gescheiden blijven, en lijkt meer op de alternatieve opvatting dat bepaalde ideeën erfelijk zijn.

Tabula rasa (van John Locke)

Tabula rasa is het idee dat de geest van een pasgeboren baby een blanco vel is.

Belangrijke bevinding van Pierre Broca

Hij vond een gebied in de frontale kwab (Broca’s gebied) die verantwoordelijk is voor taal en het vermogen om te spreken.

Belangrijke bevinding van Carl Wernicke

Hij vond een gebied in de temporale kwab (Wernicke’s gebied) die verantwoordelijk is voor taal en het begrip en interpretatie van spraak beïnvloed.

Fundamentele wetenschap

Onderzoek gericht op het begrijpen van fundamentele problemen.

Toegepaste wetenschap

Het toepassen van fundamentele wetenschappelijke kennis om praktische problemen op te lossen.

Welke 2 soorten psychologie moeten er volgens Wundt zijn?

• Experimentele psychologie: met behulp van wetenschappelijke methoden wordt dit bestudeerd. Er is sprake van actieve manipulatie van een variabele door een experimentator. De psycholoog laat iets gebeuren en observeert het resultaat. Wundt hamerde erop dat het paranormale buiten dit type psychologie valt, want de spiritualiteit is niet wetenschappelijk.

• Völkerspsychologie / volkspsychologie: cultuur, rituelen, religie, etc. wordt bestudeerd, waarin er geen gebruik wordt gemaakt van wetenschappelijke methoden. De psycholoog observeert enkel wat er gebeurt en denkt na over wat hij ziet.

Meta theoretische veronderstelling

Er wordt geen bewijs geleverd waarom dit zo is, want er kan hier ook geen bewijs voor zijn.

Twee typen ervaringen die onderzocht kunnen worden:

• Immediate ervaring

• Mediate ervaring

Immediate ervaring

Dit is de onmiddellijke reactie van iets, onafhankelijk van voorafgaande kennis of interpretatie. Wundt geloofde dat alleen dit type ervaring experimenteel of wetenschappelijk kon worden bestudeerd.

Mediate ervaring

Dit is de reactie die wordt gecreëerd door kennis en begrip. Dit is bijvoorbeeld de kennis van natuur- en scheikunde. Deze hogere mentale processen worden in de volkspsychologie bestudeerd, omdat ze enkel niet-wetenschappelijk bekeken kunnen worden.

Wundt’s principe van psycho-fysische parallellisme

Wundt’s principe van psycho-fysische parallellisme: hoewel geest en lichaam gelijktijdig bestaan en actief zijn, werken ze niet rechtstreeks op elkaar in. Met andere woorden, er is geen directe oorzakelijke relatie waarbij de geest het lichaam beïnvloedt of andersom. In plaats daarvan volgen ze elk een eigen pad van ontwikkeling en activiteit. Deze twee causaliteiten worden de psychische causaliteit en fysieke causaliteit genoemd.

Psychische causaliteit en fysieke causaliteit

• Psychische causaliteit: de geest

• Fysieke causaliteit: het lichaam

Het lichaam-geest probleem

Dit is een centraal thema in de filosofie van de geest, dat gaat over de lang onverklaarbare wisselwerking tussen de niet-fysieke geest en het fysieke lichaam. Dit gaat tegenwoordig met name over de relatie tussen het bewustzijn en de hersenen.

Methodologische complementariteit

Methodologische complementariteit: dit houdt in dat de werkelijkheid alleen volledig kan worden beschreven door verschillende vormen van beschrijving.

> De realiteit is fysiek, maar om die realiteit volledig te beschrijven is een (fysieke) psychologische beschrijving nodig.

Introspectie / innerlijke perceptie

Introspectie / innerlijke perceptie: Wundt gebruikt dit om de onmiddellijke ervaring te onderzoeken. Je concentreert je op de ervaring van de sensatie zelf, en niet op enige interpretatie van die sensatie (een stoel is niet een plek om te zitten, maar een plaat met 4 poten).

Introspectie is een vaardigheid die alleen na langdurige training verworven kan worden, omdat er een natuurlijke neiging bestaat om eerder mediate ervaringen dan onmiddellijke ervaringen te melden.

Regels van Wundt voor de wetenschappelijke procedure van introspectie:

• De waarnemer moet goed worden opgeleid. Bij Wundt was er geen scheiding tussen deelnemer en experimentator. Zijn studenten experimenteren op zichzelf;

• De waarnemer weet wanneer de stimulus op het punt staat gepresenteerd te worden. De waarnemer mag niet verrast worden;

• De waarnemer moet zich in een staat van ‘gespannen aandacht’ bevinden. Hij moet wachten en klaar zijn voor de stimulus, zodat de stimulus zelf, en niet een of andere herinnering van de stimulus, wordt gerapporteerd;

• De stimulus moet meerdere keren worden herhaald, zodat de beschrijving van de stimulus met zekerheid kan worden vastgesteld;

• Er is een belang voor de experimentele methode: de stimulus moet op de een of andere manier worden gevarieerd en het effect van deze variatie op de onmiddellijke ervaring moet worden genoteerd.

Welke 3 psychologische doelen wilde Wundt bereiken?

• Het doel om de inhoud van het bewustzijn en de basiselementen hiervan te analyseren;

• Het doel om te ontdekken hoe deze basiselementen met elkaar verbonden zijn;

• Het doel om de wetten te bepalen die ten grondslag liggen aan de verbinding tussen elementen.

Welke elementen van bewustzijn vond Wundt?

• Sensaties

• Gevoelens

Sensaties

Sensaties zijn verbonden met een bepaald zintuigelijk onderdeel: aanraking, gehoor, zicht, reuk, smaak. Ze verwijzen naar een bepaalde gebeurtenis die plaatsvindt in de omgeving van de waarnemer.

Gevoelens

Gevoelens verwijzen naar gebeurtenissen binnen in ons. Hoewel een externe gebeurtenis een gevoel kan oproepen, is het gevoel niet op unieke wijze geassocieerd met die externe gebeurtenis.

Driedimensionale gevoelstheorie

Een theorie ontwikkeld door Wundt. De driedimensionale gevoelstheorie heeft de dimensies: aangenaam/onaangenaam, opwindend/deprimerend, ontspannend/inspannend.

Associatie

Wanneer er een passieve associatie ontstaat tussen het ene element en het andere. Als iemand bv. ‘stoel’ zegt, denk je automatisch aan ‘tafel’. Dit is spontaan en is geen aandacht voor nodig.

Appercepties

Wanneer er een actieve associatie ontstaat. Er is een gevoel van intentie, er is een gevoel van proberen de verbinding te vinden en hier is aandacht voor nodig. Bv. Als iemand vraagt wat 12 + 3 is, popt dit niet spontaan in je hoofd. Hier moet je over nadenken.

Voluntarisme

Het feit dat onmiddellijke ervaring een actief proces van intentie weerspiegelt.

Voluntarisme weerspiegelt volgens Wundt de vrijwillige handeling van de waarnemer.

Creatieve synthese

Een samenvoeging

De twee redenen waarom Wundt wordt gezien als de grondlegger van de moderne psychologie:

• Terwijl anderen experimenten hadden uitgevoerd die nu binnen het domein van de psychologie zouden vallen, definieerde Wundt de discipline van de psychologie. Dit samen met het feit dat hij deze disciplines promootte in zijn lezingen en zijn laboratorium over de wereld uitbreiden, maakt dat hij de aangewezen persoon is als ‘grondlegger’.

• De bekendheid van Wundt is het resultaat van historische interpretatie door latere psychologen die hun vakgebied bestuderen en op zoek zijn naar een mooi uitgangspunt. In werkelijkheid was Wundt slechts één van de vele mensen die hielpen bij de oprichting van de psychologie.