Klatka piersiowa CAŁOŚĆ

jama osierdzia / pericardial cavity

• między blaszką ścienną i trzewną osierdzia

z czego składa się worek osierdziowy / pericardial sac

• blaszka trzewna osierdzia surowiczego / lamina visceralis pericardii serosi czyli nasierdzie / epicardium

• blaszka ścienna osierdzia surowiczego / lamina parietalis pericardii serosi

pochodzenie rozwojowe worka osierdziowego / pericardial sac

• powstaje w przednim odcinku płyty mezodermalnej z tzw. błon opłucnowo-osierdziowych, przegrody poprzecznej i częściowo z blaszki wewnętrznej mezodermy bocznej

umocowanie worka osierdziowego / pericardial sac

1. Osierdzie włókniste nieprzerwanie przedłuża się w błonę zew. wielkich naczyń

2. więzadła przeponowo-osierdziowe » zrost z płtkiem środkowym środka ścięgnistego przepony

3. więzadła mostkowo-osierdziowe górne i dolne

4. błona oskrzelowo-osierdziowa » łączy tylną ścianę osierdzia z tchawicą i oskrzelami głównymi, ku dołowi z przeponą

5. łącznotkankowe pasma łączące worek osierdziowy z kręgosłupem i bocznie z opłucnymi ściennymi śródpiersiowymi

co łączy błona oskrzelowo-osierdziowa / bronchopericardial membrane

błona oskrzelowo-osierdziowa » łączy tylną ścianę osierdzia z tchawicą i oskrzelami głównymi, ku dołowi z przeponą

jak powstaje zatoka poprzeczna osierdzia / transverse pericardial sinus

w związku z zakrzywieniem się płodowej cewy sercowej i zbliżeniem się do siebie końców żylnego i tętniczego

zatoka poprzeczna osierdzia / transverse pericardial sinus ograniczenia

• z przodu: ściana tylna aorty wstępującej i pnia płucnego

• z tyłu: powierzchnia przednia obu przedsionków

• od dołu: kąt powstały przez styk przedsionków z wyżej wymienionymi pniami tętniczymi

• od góry: blaszka ścienna osierdzia rozpięta między żylnymi i tętniczym końcem serca, do której od góry przylega t. płucna prawa

gdzie znajdują się zachyłki osierdzia

w linii przejścia jednej blaszki osierdzia w drugą, między naczyniami

zatoka skośna osierdzia / oblique pericardial sinus ograniczenia

• z prawej: żyła główna dolna, prawe żyły płucne

• z lewej: żyły płucne lewe

• od góry: kończy się ślepo, wstępując ku zatoce poprzecznej osierdzia

unaczynienie worka osierdziowego

• gałęzie osierdziowe od t. osierdziowo-przeponowych

• gałęzie śródpiersiowe » od t. międzyżebrowych przednich, od aorty piersiowej, od t. przeponowych górnych, od t. przeponowych dolnych

krew żylna:

• uchodzi do żył nieparzystych (z tylnej powierchni)

• do żył osierdziowych

• osierdziowo-przeponowych

• do ramienno-głowowych

• bezpośrednio do żyły głównej górnej (z przedniej powierzchni)

czy nasierdzie jest unaczynione tak samo jak osierdzie?

(nasierdzie to blaszka trzewna osierdzia surowiczego)

nie, nasierdzie jest unaczynione przez gałęzie t. wieńcowych

chłonka uchodzi do węzłów chłonnych śródpiersiowych przednich i tylnych

unerwienie worka osierdziowego

• włókna czuciowe od gałęzi osierdziowych nerwów przeponowych

unerwienie nasierdzia

• splot sercowy

  • włókna parasympatyczne przedzwojowe od n. błędnych

  • włókna sympatyczne zazwojowe od zwojów przykręgowych pni sympatycznych

powierchnie serca:

• przednia / mostkowo-żebrowa

  • prawy przedsionek, prawe i lewe uszko, większa część komory prawej i niewielka część komory lewej

• dolna / przeponowa

  • lewa komora, część prawej komory, prawy przedsionek

• tylna

  • lewy przesionek, część prawego przedsionka, lewa komora

zewnętrzna granica między przedsionkami i komorami

bruzda wieńcowa / coronary sulcus

granica między prawą i lewą komorą

• bruzda międzykomorowa przednia i tylna / anterior or posterior interventricular sulcus

gdzie łączą się bruzdy międzykomorowe przednia i tylna

wcięcie koniszuka serca / incisura apicis cordis

koniuszek serca należy do

w całości do lewej komory

podstawa serca / base of heart jest utworzona przez

głównie przez przedsionki (zwłaszcza lewy)

anatomiczna oś serca pod jakim kątem

45 stopni do wszystkich płaszczyzn

co tworzy koronę serca / corona cordis

naczynia wchodzące i wychodzące z serca

krzyż żylny serca

• ramię podłużne obie żyły główne

• ramię poziome żyły płucne

pomiędzy przedsionkami a komorami leżą 

ujścia przedsionkowo-komorowe / atrioventricular orifice

pomiędzy komorami a pniami tętniczymi leżą 

• ujście aorty / aortic orifice (dla komory lewej)

• ujście pnia płucnego / pulmonary orifice

do prawego przedsionka uchodzą:

• żyła główna górna / superior vena cava

• żyła główna dolna / inferior vena cava

• zatoka wieńcowa / coronary sinus

• żyły serca przednie / anterior cardiac veins

• żyły serca najmniejsze / smallest cardiac veins (te do wszystkich przedsionków i komór)

do lewego przedsionka uchodzą:

• żyły płucne / pulmonary veins

• żyły serca najmniejsze / smallest cardiac veins

do prawej komory uchodzą

• żyły serca najmniejsze / smallest cardiac veins

• wychodzi z niej pień płucny / pulmonary trunk

do lewej komory uchodzą

• żyły serca najmniejsze / smallest cardiac veins

• wychodzi aorta wstępująca / ascending aorte

żyły serca najmniejsze / smallest cardiac veins uchodzą do:

• prawy przedsionek

• lewy przedsionek

• prawa komora

• lewa komora

rzut serca

2-5-3-6

1. Punkt dolny lewy » punkt koniuszka serca

   1. rzutujemy w V przestrzenii międzyżebrowej lewej w połowie odległości między linią środkowoobojczykową a przymosrtkową lewą

2. Punkt górny lewy » punkt uszka lewego

   1. rzutujemy w II lewej przestrzenii międzyżebrowej

3. Punkt górny prawy » punkt ujścia żyły głównej górnej do prawego przedsionka / punkt uszka prawego

   1. na poziomie przyczepu mostkowego chrząstki III prawego żebra

4. Punkt dolny prawy » miejsce ujścia żyły głównej dolnej do prawego przedsionka / punkt podstawy prawej komory

   1. na poziomie mostkowego przyczepu chrząstki prawego żebra VI

obrys serca (schemat)

mięśniówka przedsionków

• warstwa wew: włókna podłużne

  • w obrębie uszek wytwarza mięśnie grzebieniaste / pectinate muscles

• warstwa zew: włókna okrężne

  • wspólna dla obu przedsionków

która warstwa mięśniówki jest wspólna dla obu przedisonków

warstwa zewnętrzna » włókna okrężne

(przedsionki mają wartswę podłużną i okrężną, bez skośnej jak komory)

struktury łączące mięśniówkę przedsionków i komór

ogólnie to przedsionki i komory mają oddzielną mięśniówkę, ale są elementy łączące poprzez układ bodźcoprzewodzący serca

• pęczek Kenta / połączenie międzywęzłowe

• pęczek Brechenmachera » łączy mięśniówkę prawego przedsionka z pęczkiem przedsionkowo-komorowym

• włókna Jamesa » tylny szlak międzywęzłowy

• włókna Mahaima » łączą pęczek przedsionkowo-komorowy i mięśnie komór z pominięciem odnóg

gdzie leżą mięśnie grzebieniaste / pectinate m.

w uszkach / auricles

uszka to pozostałość 

rozwoju embrionalnego przedsionków

jak powstaje część definytywna przedsionków

• prawy przedsionek » wciągnięcie zatoki żylnej

• lewy przedsionek » wciągnięcie żył płucnych

gdzie znajduje się grzebień graniczny / terminal crest

• w prawym przedsionku, granica między uszkiem a pozostałą częścią przedsionka

• na zew. odpowiada mu rowek graniczny

które naczynia wchodzące do prawego przedsionka posiadają zastawki

• żyła główna górna » NIE ma zastawki

• żyła główna dolna » zastawka żyły głównej dolnej / valvula venae cavae inferioris albo Eustachii

• zatoka wieńcowa » zastawka zatoki wieńcowej / valvula sinus coronarii albo Thebesii

• ujście żył serca przednich i najmniejszych » NIE ma zastawki

• prawe ujście przedsionkowo-komorowe » zastawka trójdzielna / tricuspid valve

gdzie znajduje się guzek międzyżylny / tuberculum intervenosum

powyżej ujścia żyły głównej dolnej a ujściem żyły głównej górnej (prawy przedsionek)

ścianę przyśrodkową prawego przedsionka tworzy

przegroda międzyprzedsionkowa

gdzie znajduje się dół owalny / fossa ovalis

w przegrodzie międzyprzedsionkowej od strony prawego przedsionka

co obejmuje dół owalny/fossa ovalis

rąbek dołu owalnego / limbus fossae ovalis

co znajduje się na ścianie bocznej prawego przedsionka

• ujścia żył serca przednich i najmniejszych

• grzebień graniczny

pomiędzy prawym przedsionkiem a komorą jest

zastawka trójdzielna / tricuspid valve

jakie wyciski są na lewym przedsionku

• przednia ściana » wycisk aorty i pnia płucnego

• ściana tylna » wycisk przełyku

warstwy mięśniówki komór

• warstwa zewnętrzna » włókna skośne (wspólna dla obu komór)

• warstwa środkowa » włókna okrężne (odrębne dla komór)

• warstwa wewnętrzna » włókna podłużne (odrębna)

wir serca (na koniuszku serca) » bezpośrednie przejście warstwy skośnej w podłużną

które włókna mięśniówki są wspólne dla obu komór

włókna skośne (warstwa zewnętrzna)

jakie warstwy mięśniówki tworzą przegrodę międzykomorową

• warstwa środkowa (włókna okrężne)

• warstwa wewnętrzna (Włókna podłużne)

(czyli najbardziew zew warstwa mięśniówki komory / włókna skośne NIE mają udziału)

wir serca / vortex cordis

• na koniuszku serca

• miejsce przejścia warstwy skośnej w podłużną z pominięciem warstwy okrężnej (warstwa skośna najbardziej na zew i tylko w komorach a nie przedsionkach, warstwa podłużna najbardziej wew)

warstwa wewnętrzna mięśniówki komór wytwarza

• beleczki mięsne / trabeculae carneae

do beleczek mięsnych / trabeculae carneae przyczepiają się 

• m. brodawkowate / papillary muscles

• a do nich struny ścięgniste / chordae tendineae

wewnętrzna ściana każdej z komór jest pofałdowana w postaci

beleczek mięśniowych / trabeculae carneae

jak powstają beleczki mięsne / trabeculae carneae

z embrionalnej warstwy gąbczastej mięśniówki komór (cardiac jelly)

gdzie ściana komór jest gładka (bez beleczek mięśniowych / trabeculae carneae)?

tylko w stożku tętniczym / conus arteriosus

jakie są mięśnie brodawkowate (papillary muscles) w komorach

prawa komora:

• przedni (wielki)

  • przyczepia się do beleczki przegrodowo-brzeżnej / septomarginal trabecula

• tylny

• przegrodowy

lewa komora:

• przedni

• tylny

jaki mięsień brodawkowaty przyczepia się do beleczki przegrodowo-brzeżnej / septomarginal trabecula

• m. brodawkowaty przedni prawej komory

największa beleczka mięsna

beleczka przegrodowo-brzeżna / septomarginal trabecula

rola strunien ścięgnistych / chordae tendineae

• zapobiegają wpadaniu (wynicowaniu) płatków zastawek przedsionkowo-komorowych do światła przedsionków w czasie skurczu komór

co to stożki tętnicze / conus arteriosus

części komór, z których wychodzą pnie tętnicze (aorta lub pień płucny)

komory w przekorju poprzecznym

• lewa komora okrągła

• prawa komora półksiężycowata

jak dochodzą struny ścięgniste komory prawej

• struny ścięgniste m. brodawkowatego przedniego » płatek przedni i tylny

• struny ścięgniste m. brodawkowatego tylnego » płatek tylny i przegrodowy

• struny ścięgniste m. brodawkowatego przegrodowego » płatek przedni i przegrodowy

do szkieletu serca zaliczamy:

1. Pierścień włóknisty aorty

2. Pierścień włóknisty pnia płucnego

3. Dwa pierścienie włókniste przedsionkowo-komorowe

4. Dwa trójkąty włókniste

5. Ścięgno stożka / więzadło stożkowe

6. Cz. błoniasta przegrody międzykomorowej

7. Nici wieńcowe

co łączy więzadło stożkowe / ścięgno stożka

pierścień włóknisty aorty i pnia płucnego

gdzie leżą trójkąty włókniste

• lewy trójkąt włóknisty » między pierścieniem włóknistym aorty a pierścieniem włóknistym przedsionkowo-komorowym lewym

• prawy trójkąt włóknisty » między pierścieniem włóknistym aorty a pierścieniami włóknistymi przedsionkowo-komorowymi prawym i lewym

w którym trójkącie włóknistym znajduje się otwór dla przejścia pęczka przedsionkowo-komorowego Palladino-Hisa?

trójkąt włóknisty prawy

położenie części błoniastej przegrody międzykomorowej

• 1/6 górne przegrody międzykomorowej

• odchodzi od miejsca połączenia pierścienia włóknistego aorty i pierścienia włóknistego przedsionkowo-komorowego prawego

• łączy się z częścią mięśniową przegrody

co łączą nici wieńcowe

• pierścień włóknisty przedsionkowo-komorowy prawy z trójkątem włóknistym prawym

• pierścień włóknisty przedsionkowo-komorowy lewy z trójkątem włóknistym lewym

jedyne połączenie między mięśniówką przedsionków i komór

układ przewodzący serca / heart conduction system

węzeł zatokowo-przedsionkowy / sinoatrial node położenie

• w ścianie prawego przedsionka

  • między ujściem żyły głównej górnej a grzebieniem granicznym / crista terminalis

  • pod nadsierdziem

• składa się z:

  • część głowowa

    • obejmuje brzeg przedni ujścia żyły głównej górnej

  • odnoga prawa

    • biegnie wzdłuż grzebienia granicznego

  • odnoga lewa

    • zdążą do przyczepu przegrody międzyprzedsionkowej

węzeł przedsionkowo-komorowy / atrioventicular node i pęczek przedsionkowo-komorowy położenie

• w tylno-dolnej części przegrody międzyprzedsionkowej, od strony prawego przedsionka

• tuż powyżej trójkąta włóknistego prawego

• pomiędzy ujściem zatoki wieńcowej, a płatkiem przegrodowym zastawki trójdzielnej

• pod wsierdziem

• w kierunku części błoniastej przegrody międzykomorowej » przedłuża się w pień

• pień dzieli się na odnogę prawą i lewą 

• odnoga prawa » biegnie po prawej stronie przegrody międzykomorowej do wysokości beleczki przegrodowo-brzeżnej » dzieli się na gałązki dochodzące do mięśniówki prawej komory

• odnoga lewa » rozpoczyna się po prawej stronie przegrody, przechodzi na stronę lewą » między tylnym a prawym płatkiem półksiężycowatym zastawki aorty » biegnie pod wsierdziem w dół

  • dzieli się na gałąź przednią, tylną i często przegrodową

  • każda gałąź skierowana do podstawy przedniego albo tylnego mięśnia brodawkowatego

przejście włókien pęczka we właściwą mięśniówkę serca odbywa się u podstawy mięśni brodawkowaych w postaci

włókien Purkiniego

częstotliwość generowania impulsów układu przewodzącego serca

• węzeł zatokowo-przedsionkowy 70/min

• węzeł przedsionkowo-komoorwy 50/min

• pęczek przedsionkowo-komorowy 30/min

unaczynienie układu przewodzącego

• gałąź przednia i przegrodowa lewej odnogi pęczka przedsionkowo-komorowego » gałęzie przegrodowe lewej t. wieńcowej

• reszta układu » gałęzie przegrodowe prawej t. wieńcowej

• (lewa odnoga pęczka zaopatrują zwykle dwie t. wieńcowe)

płatki zastawki trójdzielnej / tricuspid valve

• płatek przedni / anterior cusp

• płatek tylny / posterior cusp

• płatek przegrodowy / septal cusp

płatki zastawki przedsionkowo-komorowej lewej / left atrioventricular valve (zastawka dwudzielna/mitralna)

• płatek przedni / anterior cusp

• płatek tylny / posterior cusp

oprócz płatków głównych w kątach między płatkami zastawek przedsionkowo-komorowych występują często

małe płatki pośrednie / intermediate cusps

elementy anatomiczne płatków zastawek przedsionkowo-komorowych:

• brzeg wolny

• brzeg przytwierdzony (do pierścienia włóknistego)

• powierchnia przedsionkowa (lśniąca i gładka)

• powierzchnia komorowa (szorstka i guzowata)

naczynia płatków zastawek przedsionkowo-komorowych i półksiężycowatych

nie posiadają własnych naczyń, odżywiane przez omywającą krew

rzutowanie zastawki trójdzielnej i dwudzielnej

• zastawka trójdzielna / tricuspid valve » za mostkiem, na wysokości mostkowego przyczepu chrząstki V żebra, odsłuchujemy ją w IV prawej przestrzenii międzyżebrowej przy brzegu mostka

• zastawka dwudzielna / left atrioventricular valve » za przyczepem chrząstki IV lewego żebra do mostka; odsłuchiwanie w punkcie rzutu koniuszka serca (w V lewej przestrzenii międzyżebrowej w połowie odległości między linią przymostkową a linią środkowo-obojczykową lewą)

płatki zastawki pnia płucnego / smilunar valve of pulmonary trunk

• płatek przedni / anterior semilunar valve

• płatek prawy / right semilunar valve

• płatek lewy / left semilunar valve

płatki zastawki aorty / semilunar valve of aorta:

• płatek prawy / right semilunar valve

• płatek lewy / left semilunar valve

• płatek tylny / posterior semilunar valve

(a pien płucny prawy lewy, przedni)

(trójdzielna przedni, tylny, przegrodowy)

(mitralna przedni, tylny)

elementy anatomiczne płatka zastawki półksiężycowatej:

• brzeg przytwierdzony (przyczepiony do pierścienia włóknistego)

• brzeg wolny

• powierzchnia komorowa (wypukła)

• powierzchnia tętnicza (wklęsła)

na środku brzeg wolnego płatki zastawki półksiężycowatej znajduje się

grudka płata półksiężycowatego / guzek Arancjusza

na płatku zastawki półksiężycowatej od grudki Arancjusza wzdłuż brzegu wolnego biegnie

cienkie obłączek płata półksiężycowatego / lunula valvulae semilunaris

rzuty i osłuchiwanie zastawek półksiężcyowatych

• zastawka aorty / semilunar valve of aorta » rzutowanie za mostkiem, w przedłużeniu III przestrzenii międzyżebrowej » osłuchiwanie II prawa przestrzeń międzyżebrowa przy brzegu mostka

• zastawka pnia płucnego / semilunar valve of pulmonary trunk » rzutowanie za przyczepem chrząstki III lewego żebra do mostka, osłuchiwanie II lewa przestrzeń międzyżebrowa przy brzegu mostka

zastawki szczątkowe serca

• zastawka żyły głównej dolnej / valvula venae cavae inferioris

• zastawka zatoki wieńcowej / valvula sinus coronarii

gdzie rozpoczyna się t. wieńcowa prawa

prawa zatoka aorty

co towarzyszy gałęzi międzykomorowej tylnej t. wieńcowej prawej / posterior interventricular branch of right coronary a.?

• żyła sercowa średnia / middle cardiac v.

• naczynia chłonne

• gałązki nerwowe splotu sercowego wraz z licznymi komórkami zwojowymi

zakres zaopatrzenia t. wieńcowej prawej

• prawy przedsionek

• prawa komora (z wyjątkiem części ściany przedniej)

• cz. powierzchni przeponowej komory lewej

• m. brodawkowaty tylny komory lewej

• m. brodawkowate tylny i przegrodowy komory prawej

• 1/3 tylna przegrody międzykomorowej

• układ przewodzący serca z wyjątkiem gałęzi przednej i przegrodowej lewej odnogi pęczka przedsionkowo-komorowego

gdzie zaczyna się lewa t. wieńcowa?

w lewej zatoce aorty

t. wieńcowa lewa / left coronary a. dzieli się na gałęzie:

• gałąź okalająca / circumflex branch

• gałąź międzykomorowa przednia / anterior interventricular branch

gałęzi międzykomorowej przedniej towarzyszą:

• ż. wielka serca / great cardiac v.

• naczynia chłonne

• gałązki nerwowe ze splotu sercowego wraz z komórkami zwojowymi

gdzie kończy się gałąź okalająca t. wieńcowej lewej?

kończy się na powierzchni przeponowej lewej komory, nie dochodzi do bruzdy międzykomorowej tylnej

gałęzi okalającej towarzyszą

• ż. wielka serca / great cardiac v.

• naczynia chłonne

• gałązki ze splotu sercowego wraz z komórkami zwojowymi

zakres zaopatrzenia t. wieńcowej lewej

• lewy przedsionek

• lewa komora (z wyjątkiem części ściany tylnej)

• część przedniej ściany prawej komory

• 2/3 przednie przegrody międzykomorowej

• m. brodawkowaty przedni prawej komory

• m. brodawkowaty przedni lewej komory

• gałąź przednia i przegrodowa lewej odnogi pęczka przedsionkowo-komorowego

położenie zatoki wieńcowej / coronary sinus

• powierzchnia przeponowa serca, w rowku wieńcowym między komorą lewą a przedsionkiem lewym, w przedłużeniu żyły wielkiej serca

gdzie uchodzi zatoka wieńcowa

do prawego przedsionka, ujście zaopatrzone w zastawkę (valvula sinus coronarii) (zastawka to jeden z pozostałości po zastawce zatoki żylnej)

zatoka wieńcowa / coronary sulcus to pozostałość po

to pozostałość części poprzecznej zatoki żylnej serca (część główna) oraz lewego przewodu Cuviera / lewej żyły zasadniczej wspólnej (część początkowa)

zastawka zatoki wieńcowej

• w miejscu ujścia do prawego przedsionka

• u 70% w miejscu przejścia ż. wielkiej serca w zatokę wieńcową