Þroskaskerðing (intellectual disability)

Copy-paste frá Jöru<3

Lýsing

Þroskahömlun er röskun sem birtist í skerðingu á vitsmunalegum þroska og aðlögunarhæfni, bæði á hugtaka-, félagslegu og praktísku sviði, eftirfarandi skilmerkjum þarf að vera náð:

Greiningarskilyrði A

Skert vitsmunaleg geta, s.s. í rökfærslu, vandamálalausn, skipulagningu, abstract hugsun, dómgreind og námi bæði í skóla og af reynslu, sem er staðfest bæði með klínísku mati og einstaklingsfyrirlögn á stöðluðu greindarprófi (IQ u.þ.b. undir 70)

Í kríteríu A er gert ráð fyrir notkun öryggisbila við greindarmat:
+/- 5 IQ stig: IQ frá 65-75 viðmiðunarmörk

Greiningarskilyrði B

Skert aðlögunarfærni sem stuðlar að því að einstaklingur nær ekki að mæta aldurssvarandi viðmiðum/stöðlum í tengslum við persónulegt sjálfstæði og félagslega ábyrgð.

Án stuðnings takmarkar þessi skerðing færni einstaklings í einni eða fleiri athöfnum í daglegu lífi, s.s. samskiptum, félagslegri þátttöku og sjálfstæði, í fjölbreyttu umhverfi s.s. heima, í skóla, vinnu og samfélaginu.

Greiningarskilyrði C

Upphaf vitsmuna- og aðlögunarskerðingar er á þroskaskeiði einstaklings (fyrir 18 ára, skerðing er til staðar í bernsku og á unglingsárunum)

Tilgreina

Tilgreina þarf alvarleika á grunni aðlögunarvirkni (ekki IQ) þar sem hún gefur til kynna hversu mikinn stuðning einstaklingur þarf (tafla 1). Í praktík er yfirleitt miðað við hærri töluna!

Væg

• 80-90%

• Kemur oft ekki í ljós fyrr en fólk fer í skóla

• Ekki hægt að greina útlitslega frá öðru fólki

• Oft getur fólk lifað frekar venjulegu lífi

• IQ=50-55 til u.þ.b. 70

Miðlungs

• Meiri skerðing á aðlögunarhegðun og hugrænni færni

• Líklegra að það komi í ljós á leikskólaárunum

• Líklegra að skýringin sé líffræðileg

• Oft meiri skerðing á málfærni en í vægri, líklegri til að þurfa stuðning á fullorðinsárunum

• IQ=35-40 til 50-55

Alvarleg

• Mjög líklega einhver líffræðileg skýring

  50% þeirra ca. eru með einhvern erfðagalla eða eitthvað meðfætt

• Önnur 19% er hægt að útskýrfa með einhverskonar heilakvilla, súrefnisskorti, líkamlegu trauma eða sýkingu sem gerist perinatally eða snemma á þroskaskeiði

• Þurfa oft mikinn stuðning, oft er einnig eitthvað líkamlegt að

• Geta samt oft tjáð sig að einhverju leyti

• IQ=20-25 til 35-40

Mjög alvarleg

• Geta oftast ekki talað

• Flog algengari hjá þeim (um 40% þeirra fá flog)

• IQ=Lægri en 20-25

Mismunagreiningar

Ath. að öll skilmerki séu uppfyllt.

• Major og mild neurocognitive disorders (taugahrörnur sem á sér stað eftir þroskaskeið)

• Samskiptaraskanir og sértækar námsraskanir

• Einhverfa (algengt saman en þarf ekki að vera tengt, mat á þroska getur verið erfitt vegna einhverfu)