KTCT - Chương 4 - phần 4.3 + 4.4 + 4.5

Độc quyền nhà nước + . Những biểu hiện mới của độc quyền từ sau WW2 + Những thành tựu, giới hạn và xu hướng vận động của CNTB hiện đại

CNTB độc quyền nhà nước là gì?

là sự kết hợp sức mạnh các tổ chức độc quyền tư nhân vs sức mạnh của nhà nước TB thành một thiết chế và thể chế thống nhất nhằm phục vụ lợi ích của các tổ chức độc quyền và xoa dịu những mâu thuẫn vốn có của CNTB

Nêu nguyên nhân ra đời của độc quyền nhà nước trong CNTB?

1. Quá trình tích tụ và tập trung tư bản đã thúc đẩy sự tích tụ và tập trung sản xuất ngày càng cao -> mâu thuẫn gay gắt vs chế độ sở hữu tư nhân

2. sự phát triển của khoa học công nghệ

3. sự bùng phát của các khuyết tật của cơ chế thị trường

4. do cuộc đấu tranh mạnh mẽ của nhân dân các nước thuộc địa

Nêu những biểu hiện/hình thức / đặc trưng chủ yếu của độc quyền nhà nước trong CNTB

• Sự kết hợp về nhân sự giữa các tổ chức độc quyền và nhà nước

• Sự hình thành, phát triển sở hữu nhà nước

• Sự điều tiết kinh tế của nhà nước tư sản

Biểu hiện chủ yếu của CNTB độc quyền nhà nước là gì?

là sự điều tiết kinh tế của nhà nước

Nêu nội dung Sự kết hợp về nhân sự giữa các tổ chức độc quyền và nhà nước

Thông qua các hội chủ xí nghiệp, đại biểu của các tổ chức độc quyền tham gia vào bộ máy nhà nước, các quan chức nhà nước cài đặt vào ban quản trị các tổ chức độc quyền

Sở hữu nhà nước trong CNTB độc quyền nhà nước bao gồm những cái gì?

Sở hữu nhà nước được hình thành bao gồm cả

• các động sản,

• bất động sản,

• doanh nghiệp, xí nghiệp nhà nước trong các ngành,

• kết cấu hạ tầng KT-XH

Hệ thống điều tiết KT của nhà nước tư sản gồm những gì

Hệ thống điều tiết KT của nhà nước tư sản là tổng thể những thiết chế và thể chế KT của NN.

Bao gồm: bộ máy quản lý gắn với hệ thống chính sách, công cụ có khả năng điều tiết toàn bộ nền KTQD

Nêu cơ chế điều tiết KT độc quyền nhà nước

Là sự dung hợp 3 cơ chế: thị trường, độc quyền tư nhân và điều tiết của nhà nước nhằm phát huy mặt tích cực và hạn chế mặt tiêu cực của từng cơ chế

Sở hữu nhà nước được hình thành từ những cái gì?

• Xây dựng DN nhà nước bằng vốn của ngân sách

• Quốc hữu hóa các xí nghiệp tư nhân bằng cách mua lại

• Nhà nước mua cổ phiếu của các DN tư nhân

• Mở rộng DN nhà nước bằng vốn tích lũy của các DN tư nhân

Sở hữu độc quyền nhà nước là

sở hữu tập thể của giai cấp tư sản, của TB độc quyền có nhiệm vụ ủng hộ và phục vụ lợi ích của tư bản độc quyền nhằm duy trì sự tồn tại, và phát triển của CNTB

Biểu hiện sở hữu độc quyền nhà nước

Sở hữu nhà nước ngày càng tăng lên Mối quan hệ giữa sở hữu nhà nước và sở hữu độc quyền tư nhân ngày càng được tăng cường

Chức năng của sở hữu nhà nước trong CNTB độc quyền nhà nước là gì

• Mở rộng sản xuất tư bản chủ nghĩa, đảm bảo địa bàn rộng lớn cho sự phát triển của CNTB

• Chuyển tư bản của tổ chức độc quyền đầu tư vào những ngành sx kinh doanh khác nhau, từ ngành ít lãi sang ngành có lãi

• Làm chỗ dựa cho sự điều tiết kinh tế TBCN theo những chương trình nhất định

Cơ chế điều tiết kinh tế độc quyền nhà nước là dung hợp ba cơ chế như:

Thị trường + độc quyền tư nhân + điều tiết của nhà nước

Nêu bản chất của độc quyền nhà nước trong CNTB

Là sự thống nhất của ba quá trình: Tăng sức mạnh của tổ chức độc quyền Tăng vai trò can thiệp của nhà nước vào kinh tế Kết hợp sức mạnh của độc quyền tư nhân và nhà nước => cơ chế thống nhất => phục vụ lợi ích của của tổ chức ĐQ và cứu nguy cho CNTB

Cơ cấu độc quyền nhà nước

trở thành một tập thể tư bản khổng lồ. => nhà nước là chủ các doanh nghiệp, các nhà tư bản tập thể...

Hình thức tổ chức ĐQ có quy mô tích tụ và tập trung TB lớn

Các tổ chức độc quyền phát triển từ trình độ độc quyền thấp lên trình độ độc quyền ngày càng cao; từ liên kết theo chiều ngang đến chiều dọc.

Nêu Vai trò lịch sử của chủ nghĩa tư bản: vai trò tích cực

Nêu giới hạn phát triển của CNTB

• Nền sx TBCN tập trung chủ yếu vì lợi ích thiểu số g/c tư sản, không vì lợi ích của đại đa số quần chúng nhân dân lao động

• Là một trong những nguyên nhân châm ngòi của hầu hết các cuộc chiến tranh trên thế giới

• Phân hóa giàu nghèo sâu sắc trong lòng các nước tư bản

Cái gì là sự phát triển cao nhất của CNTB (độc quyền)?

CNTB độc quyền nhà nước

Nêu nguyên nhân ra đời của CNTB độc quyền nhà nước?

1. Quá trình tích tụ và tập trung vốn càng lớn thì tích tụ và tập trung sx càng cao → sinh ra những cơ cấu KT lớn đòi hỏi một sự điều tiết từ một trung tâm đối với sx và phân phối

2. Sự phát triển của KH-CN / Sự phát triển của phân công lao động XH làm xuất hiện 1 số ngành mới mà các tổ chức độc quyền TB tư nhân không thể hoặc không muốn KD vì vốn đầu tư lớn, thu hồi vốn chậm, ít lợi nhuận → nhà nước phải đứng ra đảm nhiệm kinh doanh

3. Sự thống trị của độc quyền → phân hóa giàu nghèo, mâu thuẫn giai cấp →Nhà nước phải có chính sách XH để xoa dịu những mâu thuẫn đó

4. Cùng với xu hướng quốc tế hóa đời sống KT, sự bành trướng của các liên minh độc quyền quốc tế vấp phải hàng rào quốc gia DT và xung đột lợi ích với các đối thủ trên thị trường thế giới

Nêu Xu hướng vận động của CNTB theo CN Mác-Lênin

CN Mác-Lênin: CNTB không tồn tại vĩnh viễn, mà phát triển đến 1 trình độ nhất định sẽ bị thay thế bởi 1 hình thái KT-XH mới cao hơn - hình thái KT-XH cộng sản chủ nghĩa