Ekonomia: Flashcards

Flashcards edukacyjne z ekonomii.

Ekonomia

Nauka społeczna badająca, jak ludzie gospodarują ograniczonymi zasobami, aby zaspokajać nieograniczone potrzeby.

Mikroekonomia

Bada zachowania pojedynczych jednostek: konsumentów, firm, rynków.

Makroekonomia

Analizuje gospodarkę jako całość: inflację, bezrobocie, PKB, politykę rządu, eksport/import.

Ekonomia pozytywna

Opisuje rzeczywistość. Mówi, jak jest. Opiera się na faktach i danych.

Ekonomia normatywna

Ocenia i sugeruje, jak powinno być. Zawiera sądy wartościujące.

PKB (Produkt Krajowy Brutto)

Wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych w kraju.

Inflacja

Wzrost ogólnego poziomu cen.

Bezrobocie

Procent ludzi zdolnych do pracy, którzy jej nie mają.

Saldo handlu zagranicznego

Różnica między eksportem a importem.

Dług publiczny

Ile państwo pożyczyło pieniędzy.

Ustrój polityczny

Sposób sprawowania władzy wpływający na gospodarkę.

Ustrój gospodarczy

Sposób organizacji życia gospodarczego w państwie.

Etatystyczny

Silna rola państwa, interwencja w rynek.

Liberalny

Wolny rynek, mała rola państwa.

Stanowy

Podział społeczeństwa na klasy/stany z przypisanymi funkcjami.

Bezstanowy

Brak klas społecznych.

Demokratyczny

Obywatele mają wpływ na decyzje (wybory, parlament).

Dyktatura

Władza w rękach jednostki/grupy, ograniczona wolność.

Skala w ekonomii

Badanie zjawisk w małej (firma) i dużej (państwo) skali.

Czas w ekonomii

Znaczenie skutków krótko- i długookresowych.

Ekonomia klasyczna

Wolny rynek, niewidzialna ręka rynku, mała rola państwa.

Keynesizm

Państwo powinno interweniować, by zapobiegać kryzysom.

Monetaryzm

Najważniejsza jest kontrola podaży pieniądza.

Szkoła austriacka

Wolny rynek, minimalne państwo, jednostka najważniejsza.

Marksizm

Krytyka kapitalizmu, walka klas, upaństwowienie produkcji.

Neoklasycyzm

Rozwinięcie ekonomii klasycznej, racjonalne decyzje jednostek.

Instytucjonalizm

Znaczenie instytucji (prawa, norm, rządów) w gospodarce.

Wskaźnik wolności gospodarczej

Mierzy swobodę działalności gospodarczej, ingerencję państwa, przejrzystość prawa, ochronę własności.

PKB (Produkt Krajowy Brutto)

Łączna wartość wszystkich dóbr i usług finalnych wytworzonych w danym kraju w określonym czasie.

PKB nominalny

PKB liczony w cenach z danego roku (uwzględnia inflację).

PKB realny

PKB liczony w cenach stałych (z roku bazowego), pozwala porównywać różne lata bez wpływu inflacji.

Deflator PKB

(PKB nominalny / PKB realny) × 100. Pokazuje ogólny poziom cen w gospodarce.

PKB per capita

PKB / liczba mieszkańców. Pokazuje średni poziom dochodu na osobę w kraju.

PKB per capita w parytecie siły nabywczej (PPP)

PKB per capita uwzględniający różnice cen w krajach.

HDI (Human Development Index)

Bierze pod uwagę zdrowie, edukację, długość życia.

NEW / DEN / metoda genewska

Rozszerza klasyczny PKB o czynniki jakościowe (czas wolny, środowisko, nierówności).

PKB (Produkt Krajowy Brutto)

Wszystko, co wytworzono w granicach kraju.

PNB (Produkt Narodowy Brutto)

Wszystko, co wytworzyli obywatele danego kraju, także za granicą.

Dochód narodowy

Łączny dochód osiągnięty przez obywateli po uwzględnieniu podatków i amortyzacji.

Tablica przepływów międzygałęziowych / Macierz Leontiefa

Pokazuje relacje między sektorami gospodarki.

Wzrost gospodarczy

Długotrwały wzrost realnego PKB.

Stagnacja

Brak wzrostu PKB.

Recesja

Spadek PKB przez co najmniej 2 kolejne kwartały.

Stagflacja

Stagnacja + wysoka inflacja.

Slumpflacja

Recesja + wysoka inflacja.

Koniunktura

Ogólna sytuacja gospodarcza (dobra/zła).

Cykl koniunkturalny

Powtarzające się zmiany aktywności gospodarczej.

Ekspansja

Wzrost produkcji, zatrudnienia.

Szczyt

Maksimum aktywności.

Recesja

Spadek PKB, bezrobocie.

Dno

Najniższy punkt, początek odbicia.

Wahania sezonowe

Związane z porą roku.

Wahania epizodyczne

Wywołane wyjątkowymi zdarzeniami.

Cykl klasyczny

Nieregularny, długookresowy cykl.

Cykl współczesny

Regularniejsze, krótsze fale wzrostu/spadku.

Polityka antycykliczna

Łagodzenie wahań cyklicznych gospodarki.

Polityka fiskalna (budżetowa)

Zmiany podatków i wydatków rządowych.

Polityka monetarna (pieniężna)

Zmiany stóp procentowych, operacje otwartego rynku, regulacja podaży pieniądza.

Równowaga makroekonomiczna

Stan, gdy globalny popyt = globalna podaż.

Równowaga globalna

Dotyczy całej gospodarki (popyt globalny = podaż globalna).

Równowaga idealna

Teoretyczny stan pełnego wykorzystania zasobów, bez inflacji.

Równowaga cząstkowa

Równowaga na pojedynczym rynku (np. rynku pracy, rynku chleba).

Nierównowaga popytowa

Popyt > podaż.

Nierównowaga podażowa

Podaż > popyt.

Samopogłębianie się nierównowagi

Niewielka nierównowaga zaczyna się powiększać przez reakcje ludzi i firm.

Asymetria nierównowagi

Trudniej wyjść z nierównowagi, niż w nią wejść.

Konsumpcja (C)

Wydatki gospodarstw domowych.

Inwestycje (I)

Wydatki firm na rozwój, produkcję.

Oszczędności (S)

Pieniądze nieprzeznaczone na wydatki.

Konsumpcja autonomiczna

Podstawowe wydatki niezależne od dochodu.

Konsumpcja zależna od dochodu

Wzrasta, gdy rośnie dochód.

Krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC)

Ile z każdej dodatkowej złotówki dochodu zostanie wydane.

Krańcowa skłonność do oszczędzania (MPS)

Ile z każdej dodatkowej złotówki dochodu zostanie zaoszczędzone.

Mnożnik (efekt mnożnikowy)

Wydatki jednej osoby stają się dochodem drugiej, co uruchamia łańcuch wydatków.

Paradoks zapobiegliwości

Ludzie zaczynają oszczędzać więcej, ale efektem jest spadek popytu, produkcji i wzrost bezrobocia.

Inflacja

Wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce w danym czasie.

Deflacja

Spadek ogólnego poziomu cen.

Inflacja popytowa

Zbyt duży popyt w stosunku do podaży.

Inflacja kosztowa

Wzrost kosztów produkcji podnosi ceny produktów.

Inflacja strukturalna

Wynika z niedostosowania struktury gospodarki.

Inflacja inercyjna

Samonapędzająca się: oczekiwania ludzi na wzrost cen powodują ich rzeczywisty wzrost.

Inflacja pełzająca

Do 5% rocznie.

Inflacja krocząca

5–10% rocznie.

Inflacja galopująca

10–100% rocznie.

Hiperinflacja

Powyżej 100% rocznie.

Ilościowa teoria pieniądza

M * V = P * Q (podaż pieniądza * szybkość obiegu = poziom cen * realny PKB)

CPI (Consumer Price Index)

Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych.

Inflacja bazowa

CPI bez cen energii i żywności.

Cel inflacyjny

Poziom inflacji, który bank centralny uznaje za optymalny.

Rynek pracy

Miejsce, gdzie spotykają się pracownicy (podaż pracy) i pracodawcy (popyt na pracę).

Płaca równowagi (rynkowa)

Stawka, przy której ilość oferowanej pracy = ilość pracy, którą chcą zatrudnić pracodawcy.

Płaca minimalna

Ustalona przez państwo najniższa legalna stawka wynagrodzenia.

Bezrobocie

Osoby zdolne do pracy, chcące pracować, nie znajdują zatrudnienia.

Stopa bezrobocia

Procent osób bez pracy w stosunku do aktywnej zawodowo siły roboczej.

Bezrobocie frykcyjne

Krótkotrwałe, np. zmiana pracy, przerwa.

Bezrobocie strukturalne

Niedopasowanie kwalifikacji do rynku.

Bezrobocie koniunkturalne

Spadek popytu, kryzys gospodarczy.

Bezrobocie sezonowe

Zależne od pory roku.

Bezrobocie dobrowolne

Osoby nie chcą pracować za oferowaną stawkę.

Bezrobocie przymusowe

Osoby chcą pracować, ale nie ma ofert pracy.