ALL LESSONS AP Q1

economiks

Ito ay pag-aaral kung paano matutugunan ang walang katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao sa kabila ng limitadong pinagkukunang yaman

oikonomia

ang ekonomiks ay nagmula sa griyegong salita na ___

bahay

ang oikos ay nangangahulugang ___

pamamahala o pamamahala sa sambayanan

kahulugan ng nomos

xenophon

isinulat niya ang oeconomicus kung saan ito ay galing sa salitang oikonomia na nakatuon sa pamamahala sa tahanan at ang paraan ng pamumuno ng mga lider noon

oeconomicus

ito ay galing sa salitang oikonomia na nakatuon sa pamamahala sa tahanan at ang paraan ng pamumuno ng mga lider noon

trade-off

pagpili o pagsasakrpisyo ng isang bagay kapalit ang napiling bagay

opportunity cost

tumutukoy sa halaga ng bagay o ng best alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawa ng desisyon

incentives

tumutukoy sa insentibo o pakinabang na inaalok ng mga gumagawa ng produkto at serbisyo na nakapagpapabago sa ating mga desisyon

xenophon,oeconomicus,oikonomia

isinulat ni _ ang _ kung saan ito ay galing sa salitang _ na nakatuon sa pamamahala sa tahanan at ang paraan ng pamumuno ng mga lider noon

agham panlipunan

ito ay isang sangay ng kaalaman kung saan pinag-aaralan ang mga pag-uugali ng tao habang siya ay nakikipag-ugnayan sa kanyang kapwa o kapaligiran

isang disiplina

__ __ ng agham panlipunan ay ang economiks, nakatuon ang economiks sa pagsasawa ng tao ng mga desisyon bilang pagtungo sa suliranin ng kakapusan

paglalahad ng mga suliranin, pagbuo ng hinuha, aktwal na pagpapatunay o pagsubok, pagbibigay ng kongklusyon

Ano ang mga pamamaraang siyentipiko

trade-off, opportunity cost, incentives, marginal thinking

Ano ang mga mahahalagang konsepto ng pagsasagawa ng matalinong pagdedesisyon

produksyon

Ito ay tumutukoy sa paglikha, paggawa o pagbuo ng mga produkto o serbisyo upang tumugon sa mga pangangailangan at kagustuhan ng tao

pagkonsumo

Ito ay tumutukoy sa pagbili, paggamit, o pag-ubos ng mga produkto at serbisyo upang matugunan ang mga pangangailangan at mabigyang satispaksyon ang sarili.

Pagtustos o pampublikong pananalapi (public finance)

Tumutukoy sa pagkolekta ng buwis at paggasta ng pamahalaan para sa pampublikong paglilingkod

Pagpapalitan

Ang paglipat ng produkto at serbisyo sa isang tao pupunta sa isang tao kapalit ang salapi bilang instrumento ng palitan

Pamamahagi (distribution)

Ang tawag sa bayad na tinatanggap ng lahat ng salik ng produksyon

input at output

ano ang proseso ng produksyon

output

ang tawag sa mga produkto o serbisyo na nabuo sa pagsama sama ng input

input

ay salik ng produksiyon na ginagamit sa pag gawa ng produkto

lupa, lakas-paggawa, kapital, entrepreneupship

ano ang mga salik ng produksyon

lupa

tumutukoy ito sa lahat ng likas na yaman na ginagamit sa produksyon, tulad ng mga lupain, mineral, tubig, at iba pang hilaw na materyales.

upa o renta

ang tawag sa kabayaran sa paggamit ng lupa sa proseso ng produksyon

lakas-paggawa

Ito ay ang trabaho ng mga tao na kinakailangan upang makagawa ng mga produkto at serbisyo.

manggagawa mental (white collar job) at manggagawa pisikal (blue collar job)

ano ang dalawang uri ng lakas-paggawa

white collar job

mas ginagamit nila ang isip kaysa sa lakas ng katawan sa paggawa

blue collar job

mas ginagamit nila ang lakas ng katawan kaysa sa isip sa paggawa

sweldo o sahod

ito ay kabayaran sa paggamit ng salik ng lupa sa produksyon o ito ang tawag sa pakinabang ng manggagawa sa kanyang pinakaloob na paglilingkod

kapital

tumutukoy ito sa mga kagamitan, makina, gusali, at iba pang teknolohiyang ginagamit sa paglikha pang isang bagong produkto o serbisyo

interes

ano tawag sa kabayaran sa paggamit ng kapital sa proseso ng produksyon

entrepreneurship

tumutukoy sa kakayahan at kagustuhan ng isang tao na magsimula ng isang negosyo

tubo o profit

ano ang tawag sa kita ng isang entreprenyur

buwis

ang tawag sa pera o salaping dapat bayaran ng mga tao sa pamahalaan

Ano ang mga dibisyon ng economiks

Maykroekonomiks at makroekonomiks

Maykroekonomiks

Ito ang tumutukoy sa pag-aaral ng maliliit na yunit o bahagi ng ating ekonomiya

Makroekonomiks

Ito ay tumutukoy sa pag-aaral ng malaking yunit o bahagi ng ating ekonomiya.

Produksyon sa bawat industriya

Ano ang produksyon ng maykroekonomiks

Presyo sa bawat kalakal

Ano ang presyo ng maykroekonomiks

Distribusyon ng kita ng bawat tao

Ano ang kita ng maykroekonomiks

Pambansang produksyon

Ano ang produksyon ng makroekonomiks

Kabuuang label ng presyo

Ano ang presyo ng makroekonomiks

Pambansang kita

Ano ang kita ng makroekonomiks

ANTROPOLOHIYA

Pag-uugali ng pangkat ng tao sa kanilang kultural na kapaligiran

Ano ang kaugnay ng ANTROPOLOHIYA sa EKONOMIKS

Kultura katulad ng paniniwala, kaugalian at tradisyon bilang salik ng pag-unlad ng bansa.

DEMOGRAPIYA

Katangian at mahahalagang datos ng populasyon

Ano ang kaugnay ng DEMOGRAPIYA sa EKONOMIKS

Katangian at mga datos sa populasyon (kasarian at migrasyon) - impormasyon na kailangan sa pagsasaayos ng programang nakabatay sa pangangailangan ng tao.

HEOGRAPIYA

Katangian at kaanyuan ng daigdig

Ano ang kaugnay ng HEOGRAPIYA sa EKONOMIKS

Katangian at kaanyuan ng daigdig bilang salik sa pattern ng kalakalan, produksiyon at pagkonsumo ng mga tao at mga bansa

KASAYSAYAN

Nakaraan at kasalukuyang salaysayin sa bawat bansa

Ano ang kaugnay ng KASAYSAYAN sa EKONOMIKS

Pagsusuri sa pinagmulan at naidulot ng isang kaisipan o pangyayari sa ekonomiya

AGHAM-PAMPULITIKA

Paggawa ng mga desisyon gamit ang kapangyarihan at impluwensiya

Ano ang kaugnay ng AGHAM-PAMPULITIKA sa EKONOMIKS

Pamamaraan ng pamamalakad sa estado at paggamit ng kapangyarihan, paglikha ng mga patakaran at iba't ibang sistema ng pamahalaan bilang salik sa pagpapatatag sa pambansang ekonomiya.

SOSYOLOHIYA

Katangian at pag-uugali ng tao kapag nakitungo siya sa pangkat o kabuuan ng kanyang lipunan

Ano ang kaugnay ng SOSYOLOHIYA sa EKONOMIKS

Mga kaalaman bilang dagdag impormasyon sa paglikha ng programang sensitibo sa mga pangangailangan ng mga batayang sektor at pangkat ng tao.

SIKOLONIYA

Pag-uugali at personalidad ng tao bilang isang indibidwal

Ano ang kaugnay ng SIKOLONIYA sa EKONOMIKS

Personalidad at pagkilala ng tao sa sarili bilang salik sa pakikitungo niya sa buhay

MATEMATIKA

Agham ng mga numero na nakatuon sa kaayusan at relasyon ng mga ito.

Ano ang kaugnay ng MATEMATIKA sa EKONOMIKS

Sa tulong ng mga variables na ginagamit sa paggawa ng mga ekwasyon, makakatulong ito sa pagbuo ng mga modelong pang-ekonomiya na magiging batayan sa pagpapasya o pagdedesisyon.

Mga Negosyante

Ang kaalaman sa ekonomiks ay makatutulong sa paggawa ng mga pasya o desisyon upang mapaunlad ang kanilang negosyo

Mga Konsyumer

Makatutulong ang kaalaman sa ekonomiks upang maging matalinong mamimili.

Magiging mulat sila sa kanilang mga karapatan at tungkulin upang maiwasang madaya at magkamali.

Mga Naghahanapbuhay

Magiging gabay ang kaalaman sa ekonomiks makagawa upang makagawa ng tamang pagpapasya lalo na sa usapin ng pangangailangan sa loob ng tahanan at tamang pagbabadyet ng pamilya.

Mga Mag-aaral

Ang kaalaman sa ekonomiks ay nagiging daan sa paggawa ng mga desisyon sa buhay maging sa pagharap sa mga suliranin.

Tinuturuan tayo nito na maging matalino sa ating mga pagpili upang matukoy ang tamang pagpapasya

Kakulangan

Tumutukoy sa pansamantalang di-kasapatan ng mga pinagkukunang yaman para tugunan ang pangangailangan.

Kakapusan

Tumutukoy sa limitadong pinagkukunang yaman para tugunan ang pangangailangan.

Alokasyon

Ito ay tumutukoy sa mekanismong ginagamit para sa paglalaan, pagtatakda at pamamahagi ng salat o limitadong pinagkukunang yaman upang masagot ang mga suliraning pang-ekonomiya ng bansa.

Sistemang Pang-ekonomiya

Tumutukoy sa mga mekanismong ginagamit upang maisagawa ang alokasyon. Ito rin ay kombinasyon ng mga istruktura, institusyon para isagawa mga solusyon sa suliraning pang-ekonomiya ng bansa.

Traditional Economy, Market Economy, Command Economy, Mixed Economy

Mga uri ng sistemang pang-ekonomiya

Tradisyunal na ekonomiya (Traditional Economy)

Ito ay nakabatay sa tradisyon, kultura, at paniniwala ng lipunan. Ang pangangailangan ng tao umiikot lamang sa pangunahing pangangailangan ng tao tulad ng damit, pagkain, at tirahan.

Ekonomiyang Pampamilihan (Market Economy)

Ang produksiyon ng mga produkto at serbisyo ay nagaganap sa malayang pamilihan. Ang bawat kalahok ay kumikilos alinsunod sa kanyang pansariling interest.

Ekonomiyang Pinag-uutos (Command Economy)

Ang ekonomiya ay nasa kontrol at regulasyon ng pamahalaan. Ang pamahalaan ay may ganap na kapangyarihan na gamitin ng husto ng lupa, paggawa, at kapital upang makamit ang mga layuning pang-ekonomiya.

Ekonomiya ng pinaghalo (Mixed Economy)

Pinaghalong sistema ng market at command economy. Hinahayaan ang malayang pagkilos ng pamilihan subalit maaaring manghimasok ang pamahalaan sa presyo at kaligtasan ng mamimili.

Kapitalism o (Capitalism) ni Adam Smith

Ang pamilihang ekonomiya o market economy ay mas kilala ngayon sa tawag na Kapitalism. Ito ay nagmula sa aking ideya na ang pamilihan ay malaya o free market economy mula sa doktrinang laissez-faire. Kung saan ang mga pribadong sektor o negosyante ay may kontrol at pagmamay-ari sa pamilihan. Ang ganitong sistema ay umiiral sa Estados Unidos, at Japan

Komunismo (Communism) ni Karl Marx

Ang pinag-uutos na ekonomiya o command economy naman ay ang tinatawag na komunismo mula sa salitang “commune” na ibig sabihin ay “sama-sama” o “kolektibo” na kung saan itinuturing na lahat ng tao ay pantay sa lipunan. Ang pamahalaan ang may hawak ng salik ng produksyon na umiiral sa mga bansang Cuba at North Korea

Sosyalismo (Socialism) ni Thomas Moore

Ang pinaghalong ekonomiya o mixed economy ay pinaghalong katangian ng kapitalismo at komunismo na sa kasalukuyan ay tinatawag ng sosyalismo. Ang salik ng produksiyon ay maaaring pag-aari ng pribadong sektor ngunit ang pamahalaan ay nagmamay-ari din maging ang dayuhan. Ito ay may layuning paunlarin ang ekonomiya ng bansa. Maituturing ang ganitong sistemang pang-ekonomiya sa mga bansang sweden, france, at norway

commune

Ang pinag-uutos na ekonomiya o command economy naman ay ang tinatawag na komunismo mula sa salitang “___” na ibig sabihin ay “sama-sama” o “kolektibo” na kung saan itinuturing na lahat ng tao ay pantay sa lipunan

sama-sama o kolektibo na kung saan itinuturing na lahat ng tao ay pantay sa lipunan

Ano ang ibig sabihin ng “commune”

sweden, france, at norway

Ang pinaghalong ekonomiya o mixed economy ay pinaghalong katangian ng kapitalismo at komunismo na sa kasalukuyan ay tinatawag ng sosyalismo. Ang salik ng produksiyon ay maaaring pag-aari ng pribadong sektor ngunit ang pamahalaan ay nagmamay-ari din maging ang dayuhan. Ito ay may layuning paunlarin ang ekonomiya ng bansa. Maituturing ang ganitong sistemang pang-ekonomiya sa mga bansang __, __ at __.

Cuba at North Korea

Ang pinag-uutos na ekonomiya o command economy naman ay ang tinatawag na komunismo mula sa salitang “commune” na ibig sabihin ay “sama-sama” o “kolektibo” na kung saan itinuturing na lahat ng tao ay pantay sa lipunan. Ang pamahalaan ang may hawak ng salik ng produksyon na umiiral sa mga bansang __ at __.

Estados Unidos, at Japan

Ang pamilihang ekonomiya o market economy ay mas kilala ngayon sa tawag na Kapitalism. Ito ay nagmula sa aking ideya na ang pamilihan ay malaya o free market economy mula sa doktrinang laissez-faire. Kung saan ang mga pribadong sektor o negosyante ay may kontrol at pagmamay-ari sa pamilihan. Ang ganitong sistema ay umiiral sa __ at __.

Dahilan ng kakapusan

Ang kagustuhan ng tao ay walang hanggan at ang ating pinagkukunang yaman ay may hangganan o limitasyon

Ano, Paano, Para kanino, Gaano karami

Ano ang mga katarungang pang-ekonomiya

Anong-ano produkto at serbisyo ang gagawin, Paano gagawin ang produkto o serbisyo, Para kanino gagawin ang mga produkto at serbisyo, Gaano karami ang dapat gawin na produkto at serbisyo

Mga tanong sa karunungan ng pang-ekonomiya

Anong-ano produkto at serbisyo ang dapat gawin

Hindi lahat ng kailangan at gusto ng tao ay maaaring malikha ng isang lipunan, kailangan matukoy kung anong produkto o serbisyo ang dapat unahin at dapat ipagpaliban

Paano gagawin ang produkto o serbisyo

Ito ay dapat matukoy kung sino ang gagawa, ang mga materyales na kakailanganin ang kaalaman at teknolohiya at ang halaga kakailangin upang malikha ang mga ito

Para kanino gagawin ang mga produkto at serbisyo

Ang makikinabang sa pagbuo ng produkto o serbisyo ay magsisilbing motibasyon sa pagpapatuloy ng produksyon. Ang makikinabang sa produkto o serbisyo ay kung sino ang nangangailangan at may kakayahang makamit ito,

Gaano karami ang dapat gawin na produkto at serbisyo

Kailangan malaman kung gaano kalaki ang pangangailangan ng isang ekonomiya upang ito ay makapagdesisyon kung gaano karami ang dapat gawin na produkto at serbisyo

Paano ito ipapamahagi

Dapat malaman kung paano maihahatid at hahatiin ang mga nalikhang produkto at serbisyo sa mga tao

Mga karunungang pang-ekonomiya

Upang matiyak na episyente at maayos ang alokasyon ng ating pinagkukunang yaman ay dapat isaalang-alang ito

produksyon

Ay tumutukoy sa paglikha, paggawa at pagbuo ng mga produkto o serbisyo na makakatutugon sa mga pangangailangan at kagustuhan ng tao

lupa, lakas-paggawa, kapital, entreprenyur

ano ang mga salik ng produksyon

lupa

Ito ang hindi mapapalitang yaman ng kalikasan na hindi maaaring bawasan at dagdagan. Pinagmulan ng lahat ng mga hilaw na materyal na ginagamit sa produksyon

ang batas pambansa blg.877

O ang rent control law ang batas na pumipigil sa pagtass ng renta sa lupa

Overseas filipino workers (OFW)

mga pilipinong naninilbihan sa ibang bansa na kinabibilangan ng mga nurses, caregiver, guro, engineer, kasambahay o domestic helper at mga entertainer. Ito ay bahagi din ng lakas paggawa

Brain drain

Ang tawag sa pagkaubos ng mga propesyunal sa bansa dahil sa pangingibang bansa nila

Brawn drain

Ang tawag sa pagkaubos ng mga blue collar job o pisikal na mga mangagawa sa pilipinas

upa o renta

ang tawag sa kabayaran sa paggamit ng paggamit ng lupa sa proseso ng produksyon

laki (sukat), gamit, lokasyon

ang halaga ng upa o renta ay tinatakda sa ___

lakas paggawa

Ito ay ang trabaho ng mga tao na kinakailangan upang makagawa ng mga produkto at serbisyo.