Kaarten: Belgisch publiekrecht thema 7: Bestuurlijke rechtshandelingen en behoorlijk besturen | Quizlet

Het politieke bestuur

Leiding van de uitvoerende macht --> mensen die de politieke verantwoordelijkheid dragen voor wat er gebeurt

Het niet politieke bestuur

Ambtenaren die er voor zorgen dat alle goed verloopt --> nemen verschillende bestuursvormen aan (Bv. de NMBS)

Organisatie

De overdracht van bevoegdheden van het politieke bestuur naar het niet politieke bestuur (deconcentratie en decentralisatie)

Deconcentratie

Bestuursorganisatievorm die nodig is om beslissingen te maken over het overdragen van taken vh politieke naar het niet politieke bestuur

= een lichte vorm (er is nog steeds een duidelijk hiërarchisch verband) --> er is ondergeschiktheid

Bv. Het FOD financiën (Minister zit hier aan het hoofd) DUS het FOD is ondergeschikt aan die minister

dwz: Het politieke bestuur (die minister) kan nog altijd instructies geven aan het niet politieke bestuur (Het FOD)

Decentralisatie

Bestuursvorm die nodig is om bij te staan MAAR dit zijn aparte entiteiten met een eigen verantwoordelijkheid en eigen taken

--> Er ontstaat een nieuw rechtspersoon NAAST het eerder (nu niet onder)

DUS geen hiërarchisch verband meer

Gevolgen:

-Politiek bestuursorgaan kan geen beslissingen meer maken /richtlijnen aangeven

-Wel een andere vorm van controle (niet hiërarchisch maar bestuurlijk toezicht)

!! Valt uit elkaar in

1) Territoriale decentralisatie

2) Functionele decentralisatie

Territoriale decentralisatie

Men gaat een stuk van het takenpakket gaan toewijzen op basis van het grondgebied

Bv. De provincies

Functionele decentralisatie

Men gaat een stuk van het takenpakket gaan toewijzen op basis van een bepaalde taak/belang

Bv. De NMBS

Ministeriële omzendbrieven

= Een belangrijk instrument van de niet politieke besturen --> Bevatten zichtlijnen die lijken op wetten, maar het niet zijn (niet voor iedereen bindend)

Soorten omzendbrieven

-Interpretatief: Het hogere bestuursorgaan geeft instructies aan de niet politieke bestuursorganen over hoe een bepaalde taak moet uitgevoerd worden (enkel als verduidelijking)

--> ze maken geen nieuwe regels

--> Is ook niet heel bindend (maar niet vrijblijvend!)

-Indicatief: Het hogere bestuursorgaan geeft aan hoe hij zelf zou optreden in een situatie of geeft indicaties

--> Zorgen voor eenheid en voorspelbaarheid in het bestuur

--> Ze maken geen nieuwe regels

-Verordenend: Het hogere bestuursorgaan vaardigt algemene regels uit die bindend zijn voor iedereen

--> Maken dus wel nieuwe regels

--> Is eigenlijk niet de bedoeling DUS vaak ongeldig

Bestuurlijke rechtshandelingen

(eenzijdige) rechtshandeling, gesteld door de burgerlijke overheid, gericht op doen ontstaan/ophouden van rechten/plichten/andere rechtsgevolgen

--> Geen toestemming nodig van de burger

Bv. Het bestuursorgaan (De NMBS) heeft geen toestemming nodig van de burger om tramsporen aan te leggen op een bepaalde plaats

-Reglementair: rechtsregels invoeren, wijzigen of opheffen

-Beschikkend: ingrijpen op een concrete, individuele rcehtstoestand

Privilège du préable

= Vermoeden van wettigheid --> er van uit gaan dat een handeling in overeenstemming is met de wet

Privilège de l'exécution d'office

= Gedwongen uitvoering mogelijk --> Zonder rechterlijke tussenkomst, via dwangbevel (uitvoerbare kracht)

Constitutieve bestanddelen

1) Rechtshandeling: Wilsverklaring met bedoelde rechtsgevolgen (doelbewust) --> NIET ALLE BESTUURLIJKE HANDELINGEN ZIJN RECHTSHANDELINGEN

Bv. louter uitvoerende handelingen of verschaffing van inlichtingen aan burgers

2) Eenzijdig optreden: Wijziging van de rechtstoestand zonder tussenkomst bestuurde (bepaalde rechten/plichten opleggen zonder dat je moet instemmen)

PAS OP: als de overheid een overeenkomst sluit =/= bestuurlijke rechtshandeling MAAR een meerzijdige beslissing

3) Bestuurlijke overheid

-Organiek criterium: Oprichting/erkenning door de wet of ander bestuur (Wie heeft het opgericht)

Bv. Stand Gent, NMBS, Provincie Oost-Vlaanderen...

-Doelmatigheidscriterium: Dienst van openbaar nut/algemeen belang (Waar houdt die zich mee bezig?)

Bv. energievoorziening, onderwijs, milieubescherming...

-Functionaliteitscriterium: Eenzijdig bindend optreden (Wat doet het?)

Bv. Afleveren van diploma's

-Negatief criterium: Wat het bestuur zeker niet is (alle wetgevende en rechterlijke organen zijn GEEN bestuur)

Bv. Parlementen, Rekenhof, rechterlijke organen...

Algemene regels bestuurlijke rechtshandeling (tijd)

Treed pas in werking zodra een bestuurlijke rechtshandeling genomen wordt (geen retroactiviteit) --> Kunnen zowel bepaald als onbepaald zijn

Opheffing

De wijze waarop een bestuur een door zichzelf uitgevaardigde bestuurlijke rechtshandeling zal beëindigen (geld voor de toekomst = ex nunc)

Toelaatbaarhied? (Kan dit?)

-Reglementair: opheffing moet altijd mogelijk zijn (WANT veranderlijkheidsbeginsel = een bestuur moet zijn beleid kunnen aanpassen

-Individueel: Kan niet

MAAR --> onderscheid tussen bestuurshandelingen die geen/wel rechten toekennen

*Geen = altijd mogelijk

*Wel = 1) wettig --> mogelijk

2) Niet wettig --> enkel mogelijk onder bepaalde voorwaarden (Binnen beroepstermijn RvS, Bij wettelijke basis, Bij bedrog en bij onrechtmatigheid)

Intrekking

De wijze waarop een bestuur kan terugkomen op een rechtshandeling MAAR wel retroactiviteit deze keer!

Toelaatbaarhied? (Kan dit?)

-Reglementair: opheffing moet altijd mogelijk zijn (WANT veranderlijkheidsbeginsel = een bestuur moet zijn beleid kunnen aanpassen

-Individueel: Kan niet

MAAR --> onderscheid tussen bestuurshandelingen die geen/wel rechten toekennen

*Geen = altijd mogelijk

*Wel = 1) wettig --> mogelijk

2) Niet wettig --> enkel mogelijk onder bepaalde voorwaarden (Binnen beroepstermijn RvS, Bij wettelijke basis, Bij bedrog en bij onrechtmatigheid)

Algemene rechtsbeginselen

Ongeschreven regels van (grond)wettelijke waarde die gelden en waaraan besturen zich moeten houden

Patre legem quam ipse fecisti

De regels die je zelf hebt gemaakt, moet je zelf ondergaan

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (BBB)

Wijze waarop een beslissing tot stand komt (de echte rechtsnormen)

Gebonden beschikkende bevoegdheden

Bestuur kan geen eigen keuzes maken (geen beleidsvrijheid)

--> beslissing vloeit voort uit toepasselijke regels (Bv. het toekennen van een pensioen)

-Declaratieve beslissing: beslissing staat vast

-Normale rechterlijke controle: rechter kan de hele toepassing controleren/beoordelen

Discretionaire beschikkende bevoegdheden

Bestuur kan eigen keuzes maken (wel beleidsvrijheid)

Bv. het weigeren van een omgevingsvergunning

-Constitutieve beslissing: beslissing staat niet vast

-Beperkte rechterlijke controle: terughoudende/marginale toetsing = nagaan of de beslissing redelijk is (Zou een normaald enkend bestuur deze beslissing nemen?)

Procedurele beginselen (opsomming)

1) Onpartijdigheidsbeginsel

2) Hoorplicht

3) Zorgvuldigheidsplicht

4) Materiële motiveringsplicht

1) Onpartijdigheidsbeginsel

Subjectief element: Als (deel van het) bestuur mag je niet deelnemen aan een beslissing als je eigen belang aan de orde is (nemo judex causa sua = niemand mag tegelijkertijd rechter en partij zijn)

Bv. beslissingen over verbouwingen als je zelf wilt verbouwen

Objectief element: Het orgaan dat de beslissingen neemt moet onpartijdig en onbevooroordeeld zijn (ook geen indruk van onpartijdigheid)

MAAR hier kan van worden afgeweken (niet absoluut)

2) Hoorplicht (het principe van de tegenspraak)

Betrokkene moet zijn standpunt kenbaar kunnen maken

-Verplichting om betrokkene in te lichten over aard en motieven van voorgenomen beslissingen

-Mondeling of schriftelijk

-redelijke termijn

-Kennis kunnen nemen van volledige dossier

2 voorwaarden

1) beslissing nemen die gebaseerd is op persoonlijk bedrag van betrokkene

2) Beslissing moet hem ernstig nadelig in zijn belangen raken

PAS OP: =/= als rechten van verdediging (= in strafzaken en beid vergaande bescherming)

3) Zorgvuldigheidsplicht

= beslissen als een zorgvuldig denkend en redelijk handelend persoon

--> info plicht voor het bestuur over alle relevante elementen, eventueel via deskundigen (bestuur moet alle info/feiten hebben)

4) Materiële motiveringsplicht

= Argumenten/redenen die de beslissing moeten steunen (in feite en in rechte) --> zowel de feiten waarop het bestuur zich baseert als de rechtsregels die er op van toepassing zijn

5) Gelijkheidsbeginsel

= Men moet gelijkaardige beslissingen nemen bij dezelfde omstandigheden (tenzij rechtvaardiging) --> Objectieve en redelijk verantwoording nodig!

6) Redelijkheidsbeginsel

Het redelijk en bekwaam handelen van het bestuur in dezelfde omstandigheden

--> verabnd met evenredigheids- of proportionaliteitsbeginsel = straf moet in verhouding zijn met gepleegde feiten

7) Vertrouwensbeginsel

= De burger moet kunnen rekenen op de standvastigheid vh bestuur

Doel: vermijden dat de rechtmatige verwachtingen die de burger uit het bestuursoptreden put, te kort worden gedaan

Materiële motiveringsplicht

= Materiële motieven die de beslissing ondersteunen, moeten uit de beslissing zelf blijken

Rechtsgrond: Algemene beginselen van behoorlijk bestuur (BBB)

Toepassingsgebied: Alle bestuurlijke rechtshandelingen

Draagwijdte: Volstaat dat het blijkt uit administratief dossier

Formele motiveringsplicht

= De motieven moeten uitdrukkelijk uit de beslissing blijken

Rechtsgrond: Wet motivering bestuurshandelingen (WMB)

Toepassingsgebied: Enkel individuele en schriftelijke bestuurshandelingen

Draagwijdte: Moet nageschreven worden in de beslissing zelf

Bestuurlijk beroep tegen beschikkend bestuurlijk beroep

= beslissing die door het bestuur is genomen ter discussie stellen bij een ander bestuur/entiteit binnen het bestuur (niet bij een rechter --> bij een ander bestuur) = beroep tegen het beroep

Voordelen

-eenvoudiger

-sneller

-goedkoper

-efficiënter (gaat over wettigheid en opportuniteit)

Devolutieve werking

Bestuur zal de hele beoordeling opnieuw doen MAAR soms beperkt tot schorsing of vernietiging

Vormen van bestuurlijk beroep

1) Willig beroep = beroep bij hetzelfde bestuur dat de eerste bslissing heeft genomen

-Meestal niet georganiseerd

-Meestal niet succesvol

2) Hiërarchisch beroep = Beroep bij een bestuur dat hiërarchisch hoger staat dan het eerste

-Meestal niet georganiseerd

-Meestal niet succesvol

3) Beroep bij toezichthoudend bestuur = Beroep bij overheid die toezicht houdt op overheid die beslissing nam

-Meestal schorsing of vernietiging

-neemt geen nieuwe beslissingen

-Soms georganiseerd, soms niet

4) Beroep bij ander bestuur/ georganiseerd bestuurlijk beroep (GBB) = wet/decreet schrijft duidelijk voor bij welk bestuur je terecht kan (= georganiseerd bestuur)

-Neemt meestal een nieuwe beslissing

BELANGRIJK: Hier is de burger en het bestuur hier toe verplicht

Georganiseerd beroep

Verplicht om uit te putten voor rechterlijk beroep

Niet georganiseerd beroep

Niet verplicht om uit te putten, maar schorst/sluit termijn redelijk beroep niet (beroepstijd begint te lopen)

Openbaarheid van het bestuur

Bestuur (uitvoerende macht) mag voor ons geen geheimen hebben --> we kunnen afdwingen dat de info waarover het bestuur beschikt medegedeeld wordt (= controle op het bestuur)

--> onder voorwaarden/uitzonderingen die de wet, decreet of ordonnantie bepaalt

Actieve openbaarheidsplicht

Bestuur moet zelf iets doen, zelf actie ondernemen om de burger inzicht te geven in hoe het bestuur in elkaar zit

Passieve openbaarheidswet

Bestuur moet niets doen tenzij het daartoe wordt verzocht

Doorverwijsplicht

Als je het aan het verkeerde bestuur vraagt, is men verplicht om je door te verwijzen naar het juiste bestuur

Correctierecht

Documenten die over jou gaan en fout zijn kan je laten corrigeren

Soorten openbaarheidsplichten

1) Verplicht relatief: verplichte weigering na belangenafweging

Bv. federaal: opsporing van strafbare feiten

Bv. Vlaams: Economisch belang van de Vlaamse overheid

2) Verplicht absoluut: verplichte weigering zonder belangenafweging

Bv. federaal: afbreuk aan persoonlijke levenssfeer

Bv: Vlaams: geheim beraadslaging Vlaamse overheid

3) Facultatief: weigering mag maar moet niet

Bv. federaal en Vlaams: onvolledig document (zou tot verwarring kunnen leiden)