Studied by 14 people
önemli kelimeler
Tevhid
Tanrı’nın birliği ve ululuğu
Münacaat
Tanrı’ya yalvarış, yakarış
Mısra-i berceste
En güzel dize
Naat
Hz. Muhammed’e övgü
Mersiye
Devrin önde gelen birinin ölümünün ardından üzüntü bildirmek için
Ağıt
Methiye(tür)
Devrin önde gelen kişilerine övgü
Hicviye
Bir kimseyi yermek, eleştiri
Fahriye
Şairlerin kendilerini övmek için yazdıkları şiirler
Nazire
Bir şairin başka bir şiirinin başka bir şairce aynı ölçü, aynı kafiye ve redifle yazılan benzerine verilen isim
Matla
Gazelin/Kasidenin ilk beyiti
Makta
Gazelin/Kasidenin son beyiti
Hüsn-i matla
Matladan sonra gelen beyit
Hüsn-i makta
Maktadan önce gelen beyit
Beytü’l gazel ya da şah beyit
Gazel’in en güzel beyiti
Mahlas beyti
Şairin mahlasının geçtiği beyit
Genelde makta beyit ya da bir önceki
Yek-ahenk
Gazelin tüm beyitleri arasında anlam bütünlüğü varsa
Yek-âvaz
Gazelin tüm beyitleri aynı güzellikteyse
Âşıkhâne
Lirik
Aşkla ilgili her şey
Fuzulî
Rindâne
Yaşamaktan zevk alma, içki, dünya hayatına aldırış etmeme
Bakî
Şûhâne
Kadın ve ten zevkleri
Nedim
Hikemî
Hayat dersi veren, öğretici
Nabi
Beytü’l Kaside
Kasidenin en güzel beyiti
Nesip(teşbih)
Başlangıç kısmı
Konuyla ilgisi olmayan betimlemeler
5-8 beyit
Kasideler isimlerini bu bölümde betimlenen şeye göre alırlar örn. Su kasidesi
Bahariye
Nesip bölümünde bahardan bahsedilen kasideler
Şitaiyye
Nesip bölümünde kıştan bahsedilen kasideler
Iydiyye
Nesip bölümünde bayramdan bahsedilen kasideler
Girizgâh
Asıl konuya geçiş
Tek beyit
Methiye bölümüne geçiş
Methiye(kaside)
Övülecek kişinin övüldüğü bölüm
En uzun
Fahriye
Şairin kendini ve sanatını övdüğü bölüm
Tegazzül
Kasidedeki kafiye ve ölçüye uygun olan, araya sıkıştırılan gazel
Taç beyit
Şairin adının/mahlasının geçtiği bölüm
Dua
Sön bölüm
Övülen kişiye dua edilir
Miyan
Şarkıların 3. dizesi
En güzel dize olmasına dikkat edilir
Nakarat
Dörtlük sonlarında tekrar edilen dizeler
Mahallîleşme akımı
yy’da Bakî ile başlar Nedim ile devam eder
İstanbul doğası, ağzı, yaşamı şiire girer
Gül
Sevgilinin yüzü ve yanağı
Bülbül
Gülün sevgilisi
Bülbül’ün güzel sesi
Şairin şiirleri
Afet
İnsanı uğruna ölünecek kadar aşk belalarına düşüren güzeller için kullanılır.
Bâde
Şarap, içki
Padişah
Sevgili
Pervane
Âşık
Servi
Sevgili
Gamze
Bakış
Ok
Kirpik
Nergis
Göz
Gonca
Sevgilinin ağzı
Lâle
Sevgilinin yanağı ve aşığın göz yaşları
Sümbül
Sevgilinin saçı
Ateş
Aşkın ızdırabı
Benzetme/Teşbih
Sözü daha etkili duruma getirmek için aralarında ilgi bulunan iki unsurdan güçsüzü olanı güçlü olana benzetmektir.
İstiare
Benzetme ama ya sadece benzeyen ya da sadece benzetilen
Açık İstiare
Yalnızca benzetilenle yapılan istiare
Kapalı İstiare
Yalnızca benzeyenle yapılan istiare
Kinaye
Bir sözü hem gerçek hem de mecaz anlamda kullanmaktır. Uyarı: Kinayede daha çok mecaz anlam kastedilir.
Mecaz-ı mürsel
Benzetme amaç güdülmeden bir sözün ilgili olduğu başka bir söz yerine kullanılmasıdır.
“Tabağını bitir!”
Kişileştirme/Teşhis
İnsan dışındaki canlı cansız varlıklara insan özelliği kazandırmaktır.
Konuşturma/İntak
İnsan dışındaki varlıkları konuşturmaktır.
Tecahül-i Arif
Bir şeyin bilinmesine rağmen bilinmiyormuş gibi yapılması
Hüsn-i Ta’lil
Güzel neden bağlama
Abartma/Mübalağa
Bir şeyi olduğundan daha çok ya da olduğundan daha az göstermek
Tezat/Karşıtklık
Zıt kavramları bir arada kullanmak
Tevriye/Amacı gizleme
İki değişik anlamı olan bir sözcüğün bir dize ya da beyitte iki anlamının da kullanılmasıdır.
– Tahir Efendi bize kelp demiz (Tahir:özel ad.)
İltifatı bu sözde zahirdir
Maliki mezhebim benim zira
İtikadımca kelp Tahirdir.
Telmih/Hatırlatma
Söz arasında herkesin bildiği bir olaya ya da kişiye işaret etme
Tariz/Taş atma
Bir kişiyi iğneleme, bir konuyla alay etme veya sözün tam tersini kastetmedir.
Tekrir
Bir sözü sık sık tekrar etmek
Tenasüp/Uygunluk
Birbiriyle ilgili sözcükleri bir arada kullanmaktır
İstifham
Cevap alma amacı gütmeden soru sormaktır
Nida
Seslenme
Leff-ü Neşr
Bir dizede iki ya da daha fazla kavramdan bahsettikten sonra diğer dizede onlarla ilgili açıklama yapmak
Sehl-i Mümteni
Kolay gibi görünen ancak benzeri söylenmeye kalkılınca zor olduğu anlaşılan özlü söz söyleme sanatı- Derin anlam
