neurobiologie hc 1

cognitie in het brein?

Cognitie is het verwerken van informatie via netwerken van hersengebieden die met elkaar communiceren.

hyperscanning

De gelijktijdige hersenactiviteit van twee of meer personen tijdens sociale interacties.

sociale neurowetenschappen 

Uit de combinatie van biologie, neurowetenschappen, cognitieve psychologie en sociale psychologie.

 sociale psychologie?

Ze onderzoekt hoe gedachten, gevoelens en gedrag van individuen worden beïnvloed door anderen.

cognitieve psychologie?

Ze onderzoekt mentale processen zoals waarneming, denken, geheugen en taal.

Wat zijn de belangrijkste onderzoeksonderwerpen in de sociale neurowetenschappen?

Emotie, zelfregulatie en besluitvorming.

ecological validity

Dat onderzoek beter toepasbaar moet zijn op echte, dagelijkse situaties.

modulariteit?

Het idee dat elk hersengebied één specifieke taak heeft (één-op-één relatie tussen structuur en functie).

Wat is het probleem met de theorie van modulariteit?

Sociale situaties zijn te complex voor één-op-één functietoewijzing.

theorie van gespecialiseerde netwerken?

Gespecialiseerde hersengebieden werken samen als netwerk bij sociale processen.

theorie van niet-gespecialiseerde netwerken?

Er zijn geen aparte sociale gebieden; het hele brein werkt flexibel samen.

reverse inference?

Vanuit hersenactiviteit afleiden wat iemand voelt of denkt (bijv. actieve amygdala → angst).

forward inference?

Vanuit gedrag voorspellen welke hersengebieden actief zijn.

Wat probeert de sociale neurowetenschap te combineren?

Biologische, cognitieve en sociale verklaringsniveaus.

culturele neurowetenschappen?

De wisselwerking tussen cultuur, brein en genen.

gene-culture coevolution?

Genen en cultuur beïnvloeden elkaar over generaties heen.

Wat zijn de twee hoofdonderdelen van het zenuwstelsel?

Centraal zenuwstelsel (CZS) en perifeer zenuwstelsel (PZS).

Waaruit bestaat het CZS?

Uit hersenen en ruggenmerg.

Wat doet het somatisch zenuwstelsel?

Regelt bewuste bewegingen en houdingen.

Wat doet het autonoom zenuwstelsel?

Regelt onbewuste processen zoals ademhaling en hartslag.

Wat is het verschil tussen sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel?

Sympatisch = actief bij stress ("fight or flight"), parasympatisch = herstel en rust.

Wat doet de frontale kwab?

Plannen, beslissen, persoonlijkheid, sociaal gedrag (executieve functies).

Wat doet de pariëtale kwab?

Gevoel, aanraking en ruimtelijk inzicht.

Wat doet de temporale kwab?

Gehoor, taalbegrip, geheugen, emoties.

Wat doet de occipitale kwab?

Visuele verwerking (zien, kleuren, vormen).

Wat doen de kleine hersenen (cerebellum)?

Coördinatie, evenwicht, motoriek en cognitieve controle.

Wat doet de hersenstam?

Regelt automatische functies zoals ademhaling en hartslag.

Wat doet de thalamus?

Schakelstation voor zintuiglijke prikkels.

Wat doet de hypothalamus?

Regelt hormonen, homeostase, stress en seksueel gedrag.

Wat is de functie van het limbisch systeem?

Emotie, motivatie en geheugen (inclusief hippocampus en amygdala).

Wat zijn de drie belangrijkste delen van een neuron?

Dendrieten (ontvangen), cellichaam, axon (verzendt).

Wat doet de myelineschede?

Isoleert het axon en versnelt de impulsgeleiding.

Wat is saltatoire geleiding?

De sprongsgewijze voortgeleiding van impulsen via de knopen van Ranvier.

Wat doen gliacellen?

Ondersteunen en voeden neuronen, maken myeline aan.

Hoe communiceren neuronen met elkaar?

Via neurotransmitters die signalen over de synaptische spleet sturen.

Wat is het rustpotentiaal van een neuron?

Ongeveer -70 mV; de binnenkant is negatief geladen.

Wat is de drempelwaarde?

-50 mV; vanaf hier ontstaat een actiepotentiaal.

Wat is het alles-of-niets-principe?

Een impuls ontstaat alleen als de drempelwaarde wordt gehaald; de sterkte is altijd gelijk.

Wat gebeurt er bij depolarisatie?

Natrium (Na⁺) stroomt de cel in → binnenkant wordt positief.

Wat gebeurt er bij repolarisatie?

Kalium (K⁺) stroomt naar buiten → cel wordt weer negatief.

Wat is de refractaire periode?

De tijd waarin de cel geen nieuwe impuls kan genereren.

Wat is het verschil tussen een neurotransmitter en een hormoon?

Neurotransmitters werken snel en lokaal; hormonen langzaam en verspreid.

Wat zijn neuropeptiden?

Grote boodschapperstoffen (zoals oxytocine) die sociale binding beïnvloeden.

Wat is het verschil tussen ionotropisch en metabotropisch effect?

Ionotropisch = direct openen van ionenpoorten; metabotropisch = via second messengers.

Wat zijn feromonen en allomonen?

Feromonen = geurcommunicatie tussen soortgenoten; allomonen = tussen verschillende soorten.

Wat doet cortisol?

Stresshormoon dat energie regelt en de stressreactie aanstuurt.

Wat doet testosteron?

Geslachtshormoon dat geslachtskenmerken en gedrag beïnvloedt.

Wat doen oxytocine en vasopressine?

Bevorderen sociale binding, vertrouwen en affiliatief gedrag.

Wat is het verschil tussen organiserende en activerende hormooneffecten?

Organiserend = langdurig (ontwikkeling), activerend = tijdelijk (zoals stressreacties).

reductionisme

dingen terug proberen te krijgen tot biologie of fysiologie

cingulate cortex

betrokken emoties en gedrag

insula

verwerken zintuigelijke ervaringen (limbisch systeem)

basale ganglia

belangrijk voor beweging plannen en onthoudendienceo

impulsgeleiding

informatie die neuronen door geven met elektrische signalen

absolute refractie periode

tijdens de fase van de drempelwaarde tot het einde van erepolarisatie, kan de cel geen nieuw signaal maken