nederlands havo 5 periode 1

Elegie

klaaglied

theocentrisme

(middeleeuws) wereldbeeld waarbij God centraal geplaatst wordt

antropocentrisch

de mens centraal stellen in het leven / de mens als maat van alle dingen nemen

Sonnet

een 14 regelig metrisch gedicht met een vast rijmschema, vaak verdeeld in twee kwatrijnen (acht regels) en twee terzetten of één sextet (zes regels).

humanisme

een intellectuele of wetenschappelijke stroming waarin de mens centraal staat

Petrarkisme

Literaire stroming uit de renaissance die de liefdespoëzie van Petrarca navolgt, met de nadruk op de verering van een onbereikbare en geïdealiseerde geliefde.

de renaissance

antropocentrisch (16de en 17de eeuw)

de verlichting

het verstand staat voorop (18de en 19de eeuw)

de middeleeuwen

theocentrisme (500-1500)

de romantiek

de subjectieve ervaring staat centraal en het gaat tegen de rede van de verlichting in (1800-1850)

weltschmerz

Een somber gevoel dat je krijgt omdat je vindt dat de wereld niet is zoals die zou moeten zijn, wat leidt tot droefheid en melancholie.

sehnsucht

Een intens, melancholisch en vaak pijnlijk verlangen naar iets of iemand dat afwezig of onbereikbaar is, zoals een verre plek, een verloren tijd, of een ideaal geluk.

melancholisch

Een gemoedstoestand van diepe, vaak zachtmoedige, droefheid, zwaarmoedigheid of weemoed.

escapisme

De neiging of poging om aan de werkelijkheid te ontsnappen door je af te zonderen in fantasieën, dagdromen of afleidende activiteiten.

humorcultus

overdadige toepassing van humor in levenshouding en literatuur

poëzie

Verzamelnaam voor gedichten, songteksten etc.

predikant

Iemand die in een protestantse kerk de dienst leidt (dominee).

parodist

Iemand die door middel van nabootsing en overdrijving een bestaand werk, een stijl of een persoon belachelijk maakt om kritiek te uiten of te amuseren.

dubbelgangersmotief

Een terugkerend thema in literatuur en film waarbij een personage geconfronteerd wordt met een identieke of sterk gelijkende persoon, die vaak een tegenpool of een donkere kant van zichzelf vertegenwoordigt.

de tachtigers

Groep jonge schrijvers die zich afzette tegen de 'kneuterigheid' van de Nederlandse literatuur. (1880-1894

esthetisch verantwoord

het benadrukt dat het enige doel van kunst het creëren van schoonheid is.

nuances

Kleine, subtiele verschillen of fijne schakeringen in betekenis, klank, kleur, of gevoel, die belangrijk zijn voor een volledig begrip van iets.

Impressionisme

Kunststroming die de vluchtige, subjectieve 'indruk' (impressie) van een moment vastlegt, met nadruk op licht, kleur en losse penseelstreken.

Estheticisme

Kunstbeweging uit de 19e eeuw die stelt dat het creëren van schoonheid het enige doel van kunst is ("Art for Art's Sake").

Individualisme

het individu staat centraal waarbij persoonlijke vrijheid, zelfstandigheid en het nastreven van eigen doelen belangrijker zijn dan groepsbelangen of collectieve normen.

lyrische poëzie

Poëzie die de persoonlijke gevoelens, emoties, stemmingen en gedachten van de dichter op een muzikale en suggestieve manier uitdrukt.

sensitivistisch

extreem subjectieve, verfijnde, en vaak overgevoelige waarneming en weergave van de zintuiglijke indrukken en stemmingen van het individu.

taalverbrokkeling

de normale zinsbouw en grammatica worden verbroken of opgerekt om zo de vluchtige, subjectieve en gefragmenteerde indrukken en stemmingen van het bewustzijn nauwkeuriger weer te geven.