Kasaysayan ng Wikang Pambansa - Baybayin and Spanish Colonial Period

Vocabulary flashcards covering Baybayin basics, its origins, pre-colonial usage, rules, and the Spanish reinforcement of the Roman alphabet, as well as Doctrina Christiana and early Philippine literacy.

Baybayin

Lumang sistema ng pagsulat ng mga Pilipino na ginamit bago ang pakikipag-ugnayan sa mga Kastila; binubuo ng 17 titik (3 patinig: a, e/i, o/u; 14 katinig: b, k, d, g, ng, h, l, m, n, p, s, t, w, y); isinusulat bawat pantig sa ibabaw tulad ng dahon ng palma at kawayan; nagmula sa mga iskrip na Brahmic.

Alibata

Isang termino na minsan ay ikinalilito sa Baybayin; ipinahihiwatig ng mga tala na ang Baybayin ay hindi Alibata.

Syllabic script (Pansilabang Sulat)

Isang sistema ng pagsulat na nagtatala ng mga pantig sa halip na indibidwal na titik; ang Baybayin ay pansilaba.

Pantig

Sa Baybayin, ang pagsusulat ay sa pamamagitan ng mga pantig sa halip na bawat titik.

Doctrina Christiana

Unang aklat na inilimbag sa Pilipinas (1593), nasusulat sa Tagalog at Espanyol; ginamit ang Baybayin at alpabetong Romano.

Pagpapalit ng Alpabetong Romano (Latin)

Sa panahon ng Kastila, ang Baybayin ay pinalitan ng alpabetong Romano para sa pagsusulat.

Layunin ng mga Kastila sa Pilipinas

Isa sa mga pangunahing layunin ng mga Kastila ay ang pagpapalaganap ng Katolisismo.

Mga ibabaw kung saan inukit ang Baybayin bago ang kolonyal na panahon

Karaniwang inukit ang Baybayin sa dahon ng palma, kawayan, balat ng hayop, o bato.

Pinagmulan ng Baybayin

Nagmula sa mga iskrip na Brahmic ng India at Timog-silangang Asya; ang pangalang Baybayin ay nauugnay sa ‘baybay’ na nangangahulugang pagbaybay o ispeling.

Referensiya sa pinagmulan ng Alif-Ba-Ta

Ang Baybayin ay iniuugnay sa unang tatlong titik ng alpabetong Arabe (Alif, Ba, Ta) sa maagang pagkaunawa nito.

Tunog 'R' sa Baybayin

Walang nakalaang titik para sa 'R'; ang katinig na 'D' ay madalas na ginagamit bilang kapalit.

Mga nawawalang titik ng Latin at mga kapalit nito

Walang titik para sa C, F, J, Q, V, X, Z; ang pinakamalapit na tunog ay ginagamit: C→K/S, F→P, J→DY/DI, Q→K, V→B, X→KS, Z→S.

Virama at mga diakritiko

Ang markang virama sa ilalim ng katinig ay nagpapahiwatig ng walang kasunod na patinig; ang mga tuldok sa itaas/ibaba ng katinig ay nagpapahiwatig ng iba't ibang patinig: tuldok sa itaas \rightarrow /e/ o /i/, tuldok sa ibaba \rightarrow /o/ o /u/.

Danda at Kapid Danda

Bantas sa Baybayin: Danda (isang tuldok, ginagamit bilang kuwit) at Kapid Danda (dalawang pahilis, ginagamit bilang tuldok).

Mga wika ng Doctrina Christiana

Ang teksto ay nasusulat sa Tagalog at Espanyol, gamit ang mga iskrip na Baybayin at Romano.

Kahalagahan ng Doctrina Christiana

Nagpapakita ng maagang paglilimbag, dalawang-wikang teksto, at paggamit ng Baybayin, na naglalarawan ng literasiya at gawaing misyonero ng Katolismo sa maagang kasaysayan ng Pilipinas.